De verdachte defensieambtenaar Jacques Horsten zit woensdag urenlang onbewogen en zwijgend in de rechtszaal. Hij heeft bijna de pensioengerechtigde leeftijd en oogt vermoeid. Horsten is als een van de weinige verdachten aanwezig bij de regiezitting in de omvangrijke strafzaak rondom omkooppraktijken bij de aanschaf en beheer van het wagenpark van Politie en Defensie.

Horsten, een van de 11 verdachten in deze unieke strafzaak, was 20 jaar lang een machtige, gerespecteerde wagenparkbeheerder van Defensie. Iemand met beslissingsbevoegdheid die personenvoertuigen bestelde bij Renault, Peugeot en Volkswagen-importeur Pon. Hij werd ook gezien als de fixer die voor defensieministers en generaals speciale wensen inwilligde, zoals een apart vakje voor sigaren tot een aangepast onderstel voor toenmalig defensieminister Henk Kamp. Daarnaast regelde Horsten voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) 'geheime' auto’s en kentekenplaten.

Sleutelpositie

Kortom, Horsten had een sleutelpositie en verschillende automerken probeerde hem op allerlei manieren te pleasen. Volgens justitie ging hij daarin zover dat er sprake is van omkoping. Zo zou Horsten zijn bevoordeeld met zijn privé-leaseauto Audi A5 waarvoor hij slechts 700,02 per maand hoefde te betalen, terwijl de marktconforme leaseprijs tussen de 1100 en 1600 euro lag. Daarnaast kon hij privé voor 17 duizend euro tanken met een (gesponsorde) tankpas van Multi Tank Card; maakte hij zich schuldig aan het afromen van een speciaal overheidspotje à 23 duizend euro en ontving hij een niet-marktconforme lening van 40 duizend euro ter overname van de lease-Audi A5. Deze giften kreeg hij van Volkswagen-importeur Pon, Athlon Car Lease en Renault-dealer VKV. Zo onthulde FTM eind 2014 dat Horstens privé-auto werd afgelost door Renault-dealer VKV.

Pon schonk Horsten en diens vrouw ook reisjes, variërend van cruises op de Middellandse Zee tot Champions League-kaarten

Horsten kreeg, samen met zijn vrouw, verder ook een dozijn reisjes cadeau van Pon, variërend van cruises op de Middellandse Zee tot Champions League-kaarten. Officier van Justitie Ferry van Veghel stelt tijdens de zitting dat daarmee zo’n 100 duizend euro mee gemoeid was. Justitie verdenkt Horsten ervan als tegenprestatie bedrijfsinformatie te hebben gelekt aan zijn gulle gevers.

Intern afhandelen

Opmerkelijk genoeg bleek toenmalig minister Hans Hillen op de hoogte te zijn van de corruptieverdenkingen, maar deed hij destijds geen aangifte tegen Horsten. Twee weken geleden lekte uit dat Hillen de zaak Horsten niet in de openbaarheid wilde brengen om hem te sparen. Hillen zou in een verhoor hebben gezegd ‘een eigen correctiemechanisme’ toe te willen passen.

Het was niet het enige nieuws dat twee weken geleden opeens de nieuwsrubrieken vulden. Zo onthulde Nieuwsuur dat voormalig Defensieminister Kamp ook privé-kortingen en mazzeltjes had gekregen van Pon. En ook Eimert van Middelkoop zou als defensieminister door Pon zijn gefêteerd: zijn chauffeur zou een Volkswagen Tiguan als huurauto hebben meegekregen en Pon betaalde de rekening. Officier van Justitie Van Veghel zegt ter zitting dat het openbaar ministerie opnieuw heeft gekeken naar Kamp en Van Middelkoop, maar dat er nog steeds geen verdenking is. ‘Nee, driewerf nee,’ zegt de officier, die wijst naar de verdachten die wél actief gevraagd hebben om korting en actief misbruik hebben gemaakt van hun positie. Dit zou bij Kamp en Van Middelkoop niet het geval zijn geweest.

De officier van Justitie vindt dat er door het media-offensief van de verdediging  ‘een rookgordijn is opgetrokken’

De officier toont zich nogal gepikeerd op de onthullingen over de ministers. Volgens hem is er door de verdediging een media-offensief georkestreerd waardoor er ‘een rookgordijn is opgetrokken’. Daardoor dreigt de kern van de zaak – geheime potjes voor ambtenaren en honderdduizenden aan steekpenningen – ondergesneeuwd te raken. De advocaten van de verdachten hebben er geen boodschap aan en het merendeel dient op de regiezitting haar onderzoekswensen in: ze willen Kamp, Hillen en Van Middelkoop als getuige verhoren.

10 duizend euro korting

Justitie laat in totaal elf personen voor het hekje komen: vijf medewerkers van autobedrijven en zes ambtenaren van politie en defensie die zich hebben laten fêteren dan wel omkopen. De beschuldigingen ten aanzien van Horsten zijn het meest uitgebreid. Daarnaast is politieambtenaar René P., voormalig medewerker bij de afdeling Inkoop, een van de hoofdverdachten. Hij wordt er onder meer van beschuldigd dat hij zijn privé-auto, een Audi A6, met 10 duizend euro korting heeft kunnen kopen. Hij accepteerde verder kleinere giften zoals een gratis setje winterbanden en reed privé gratis rond in een tiental verschillende auto’s. Justitie beschuldigt hem ervan dat hij, in ruil voor zijn mazzeltjes, interne vertrouwelijke documenten heeft gelekt aan een medewerker van Pon. De Volkswagen-importeur wist in 2010 een megacontract met de politie binnen te halen ter waarde van 500 miljoen euro. Het was het resultaat van een omstreden aanbesteding waarbij alleen Pon als winnaar uit de bus kon rollen, zo reconstrueerde Follow the Money in 2014.

Klein bier

Na vijf jaar onderzoek door de Rijksrecherche telt het totale dossier zo’n 100 duizend pagina’s aan onderzoeksmateriaal. Het onderzoek leidde ook naar 47 verdachten maar dat aantal is door seponeringen en schikkingen teruggebracht tot 11 verdachten. Meerdere medewerkers van Renault, Peugeot en Pon kregen de afgelopen jaren een schikking aangeboden in de vorm van een taakstraf.

Het leidt tijdens de zitting tot de nodige scheve gezichten bij advocaten die verdachten bijstaan die geen schikking kregen aangeboden. Een daarvan is Chrisje Zuur, de advocaat die Renault-medewerker Lloyd de M. bijstaat. In een wat warrig betoog wijst ze naar het openbaar ministerie dat ‘heeft gestrooid met alternatieve afdoeningen’ maar – in haar ogen – vreemd genoeg geen deal wil sluiten met haar cliënt, terwijl zijn direct leidinggevende wél geschikt heeft. Kortom, de messen worden geslepen en het vingerwijzen gaat beginnen.

'Het openbaar ministerie heeft gestrooid met alternatieve afdoeningen'

De vinger gaat ook richting de schikkingen met de corrupte automerken zélf. Zo wisten Renault en Peugeot allebei te schikken voor 2 miljoen euro. Volkswagen-importeur Pon schikte voor 12 miljoen euro, een bedrag dat volgens ingewijden ‘peanuts’ is. Advocaat Ad Westendorp, die een verkoopmedewerker van Pon bijstaat, verwijst tijdens de regiezitting nog naar de ‘klein bier’-verwijzing in het Follow the Money-artikel. ‘Het is nauwelijks een serieus bedrag te noemen.’ De schikking zal ongetwijfeld verder ter sprake komen tijdens de inhoudelijke behandeling die gepland staat voor december en januari 2018.