Hoe de elite u zand in de ogen strooit

Achter het jubelwoord 'democratie' gaat flink wat autocratie schuil. Wijzend naar landen waar democratische grondrechten met voeten worden getreden, houdt de elite ons steevast voor dat wij 'toch maar mooi in een democratisch land leven'. Met stemrecht, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van organisatie en vergadering. En dan bedoelt diezelfde elite: niet zeuren verder!

De theorie is fraaier dan de praktijk.

Nou wil ik die grondrechten niet bagatelliseren, maar mij moet toch echt van het hart dat de theorie fraaier is dan de praktijk. En dan bedoel ik niet dat de representatieve democratie met zijn periodieke verkiezingen van beroepspolitici maar bleekjes afsteekt bij echte zeggenschap. Nee, dan bedoel ik dat politici doelbewust autocratische strategieën gebruiken om ons besluiten door de strot te drukken die al die fraaie democratische grondrechten waar wij - terecht - zo trots op zijn, alleen maar uithollen. Oftewel, de elite probeert ons willens en wetens het zicht te ontnemen op besluiten die onze toekomstige onmondigheid betekenen. Neem de Europese bankenunie. Wat er nu op stapel staat, impliceert dat niet individuele landen garant staan voor hun banken, maar wij allemaal. Dat kan zomaar betekenen dat wij moeten dokken voor Spaanse banken of, wat even waarschijnlijk is, Spanjaarden voor de onze. Daar kun je voor of tegen zijn, maar daar gaat het hier niet om. Waar het om gaat, is dat deze beslissing verstrekkende gevolgen kan hebben en er dus niet even snel voor kerst doorheen gejast mag worden.

Waar het om gaat, is dat deze beslissing verstrekkende gevolgen kan hebben en er dus niet even snel voor kerst doorheen gejast mag worden.

Hetzelfde gebeurt met dat bezopen idee van Van Rompuy om lidstaten 'bindende begrotingscontracten' te laten tekenen over de hervormingen, bezuinigingen en lastenverzwaringen die zij met de Europese Commissie zijn overeengekomen. Weer: daar kun je voor of tegen zijn. Waar het om gaat, is dat ook dit besluit raakt aan onze nationale soevereiniteit en dus niet even tussen Woonakkoord en Pensioenakkoord in doorgedrukt mag worden. Of neem het handelsverdrag tussen Europa en Amerika. Zeer gedetailleerde onderhandelingen - over cultuurbeleid, voedselveiligheid, intellectueel eigendom, staatssteun - met verregaande gevolgen voor wel en wee. Al was het maar vanwege de juridische mogelijkheden die het bedrijven geeft om staten aan te klagen. De notulen zijn voor ons geheim, terwijl het grootbedrijf gewoon mocht aanschuiven. Denk niet dat het toeval is. Het handboek dat Machiavelli begin zestiende eeuw voor de heerser schreef, grossiert in dit soort strategieën. Verwar ze (zijn die 'contracten' nou 'bindend' of niet), verstrooi ze (maandenlang Zwarte Piet bij Pauw & Witteman) en leidt ze af (na de nacht van Adri de ochtend van de 'contracten'). En die 'ze', dat bent u.