Het is weer zover. Vandaag wordt er het zoveelste nieuwe front geopend in de uitzichtloze patentenoorlog waar technologiebedrijven in verwikkeld zijn. Ditmaal moet Apple het opnemen in China tegen Zhizhen Network Technology. Het bedrijf uit Shanghai daagt de maker van de iPhone in eigen land voor de rechter. Apple maakt gebruikt van spraakherkenningsdienst op zijn mobieltjes, een technologie waar Zhizhen in 2004 meent een patent op te hebben verkregen.

Dit soort berichten vallen nauwelijks meer op. Er gaat geen maand voorbij of een groot technologieconcern klopt met een leger advocaten bij een concurrent aan omdat er weer een of ander idee ‘gejat’ zou zijn. De partijen die elkaar het meest aanvallen zijn het Zuid-Koreaanse Samsung en het Amerikaanse Apple. Er worden zelfs pacten gesloten om de tegenstanders beter te kunnen bevechten. En soms voelt een partij zich verraden door zijn eigen kameraad. 

Het lijkt wel de Vietnam-oorlog: geldverslindend, slepend en doelloos.

Munitie
Wat is een patent? Een patent is een wettelijke bescherming van een industrieel idee. Als iemand een patent (ook wel octrooi) ergens op heeft, wordt het idee van hem. Niemand mag dan dat idee zomaar gebruiken, tenzij men deze rechten koopt. Gebruikt een partij wel op illegale wijze een patent, dan volgt er een fikse schadevergoeding.  

Eigenlijk is het heel onnatuurlijk dat ideeën een bezit kunnen worden. Alles is bovendien ooit wel een keer door iemand verzonnen. Dat ideeën 'hergebruikt' worden is de bakermat van onze technologische en menselijke ontwikkeling.  

Bescherm de kleintjes
Waarom zijn er dan ooit patenten ingevoerd? “Het is eigenlijk ooit bedacht voor de kleine uitvinder zodat zij zich konden verdedigen als hun producten gekopieerd werden”, zegt jurist Arnout Engelfriet tegen BNR. Dat klinkt redelijk in een kapitalistisch systeem. Welke ondernemer zou er immers tijd en moeite doen om een techniek te ontwikkelen, terwijl een groot bedrijf dat ongestraft kan stelen en door zijn schaalvergroting er dan met de winst van doorgaat.  

Het octrooisysteem schiet zijn doel door de patentenoorlog echter voorbij. Het zijn niet zozeer meer technieken, waar veel onderzoek in gaat zitten, die onderwerp van rechtszaak zijn maar lullige en onoverkomelijk standaardgebruiken.  

Enkele voorbeelden: bij de Galaxy en de iPhone kan er door foto’s gescrold worden door middel van een zweepbeweging met de vingers. Een reden voor Apple om Samsung aan te klagen op patentinbruek. Andersom gebruikte Samsung ooit een keer de smileys als wapen tegen Apple. What's next? Een octrooi op rechthoekige schermen? 

Er is in de laatste jaren een wapenwedloop ontstaan. Zo kocht Google voor 12,5 miljard dollar Motorola omdat de zoekmachine dan weer een hele lading patenten had om mee te kunnen vechten. Een bedrijf is genoodzaakt om op de kleinste schroefjes tot aan de afmetingen van zijn product een patent te hebben, wil het zich kunnen verdedigen tegen een productverbod of miloenen schadevergoeding.

Steve Wozniak
Steve Wozniak stelt dat dit gevaarlijk is voor de kleine ondernemer. De Apple-coryfee vreest ervoor dat jonge bedrijven die technologische apparaten op de markt willen brengen, een groot deel van hun kleine budget moeten gaan gebruiken voor patentaanvragen, wat vervolgens ten koste van productontwikkeling.

De eerste wet op octrooien werd in Nederland ingevoerd op 25 januari 1817. Op 25 juli 1867 werd deze wet echter in het geheel ingetrokken. Men vond dat een octrooiwet belemmerend op de ontwikkeling werkte.

Opeens is dat weer actueel. En lijkt de afschaffing van octrooien weer een goede zaak. Want de vraag is wat er gebeurt zou zijn als Wozniak in 1977 samen met Steve Jobs de helft van het startkapitaal had moeten besteden aan octrooiaanvragen, en later aan advocaten, in plaats van aan productontwikkeling.

Was de iPhone er dan geweest?