Vanmiddag tussen 12 en 14 uur stemt het voltallige Europees Parlement over de goedkeuring van het Comprehensive Economic and Trade Agreement, kortweg CETA. Dit handelsverdrag tussen Europa en Canada werd zwaarbevochten. Europese landen hadden veel bezwaren, vooral over Canadese concurrentie voor de eigen boeren en over de mogelijkheden voor Canadese bedrijven om arbitragezaken te starten tegen Europese landen. Uiteindelijk kwamen de Europese ministers er toch uit. De Europese Commissie was altijd al voorstander. Vanmiddag volgt de laatste horde: het Europees Parlement.

Europa en Canada zijn sinds 2009 aan het onderhandelen over CETA. De Europese Commissie zegt dat het handels- en investeringsverdrag zal leiden tot toenemende handel tussen Europa en Canada. Dat moet banen en economische groei gaan opleveren. Volgens critici zijn de voordelen echter nihil.

Onze onderhandelingspartner Canada had nooit veel problemen met CETA

Onze onderhandelingspartner bij CETA, Canada, had nooit veel problemen met het verdrag. Sterker nog: het lijkt er zelfs op dat we CETA te danken hebben aan de slimme onderhandelingstactiek van de Canadese minister van Internationale Handel — en voormalig journalist van de Financial Times en Reuters — Chrystia Freeland.

In tranen

Het begint op 21 oktober 2016. Het gewest Brussel en de Belgische deelstaat Wallonië weten dan al dagen een stemming over het CETA-verdrag te blokkeren. Alle Europese handelsministers moeten hun goedkeuring geven aan het verdrag, maar in het geval van België moeten dan eerst de verschillende deelstaten akkoord gaan. Brussel en Wallonië liggen echter dwars waardoor de Belgische handelsminister zijn jawoord niet kan geven. Kortom: crisis. De Canadese minister Freeland gaat helemaal naar Namen, het bolwerk van het Waalse verzet. Na opnieuw een vruchteloze vergadering verklaart ze dat het geen zin meer heeft een stapt uit de CETA-onderhandelingen. Buiten, in de Namense zon, zegt een snikkende Freeland tegen de verzamelde pers:

‘Het is duidelijk voor mij en voor Canada dat Europa momenteel niet in staat is om een internationaal akkoord te bereiken. Zelfs niet met een land dat zulke Europese waarden heeft zoals Canada. Zelfs niet met een land dat zo vriendelijk is en geduldig als Canada. Canada is teleurgesteld. Ikzelf ben ook erg teleurgesteld. Ik heb heel hard gewerkt, maar ik geloof dat het onmogelijk is. We hebben besloten terug te gaan. Ik ben erg verdrietig. Het is emotioneel voor mij. Het enige goede wat ik nog kan zeggen is: morgenmiddag ben ik thuis, bij mijn drie kinderen. Merci, merci.’ (bron: NOS)

Het gesnik van Freeland gaat de wereld over. Negen dagen later wordt het Belgische verzet alsnog gebroken. De Walen krijgen wat toezeggingen en dus kunnen op 30 oktober de Europese onderhandelaars samen met de Canadese premier het verdrag voorlopig ondertekenen. Wat er zich precies heeft afgespeeld in de dagen tussen 21 oktober en 30 oktober blijft onduidelijk — tot vorige week.

Krokodillentranen

Twee journalisten van de Canadese krant The Globe and Mail kwamen vorige week terecht op een receptie op de Canadese ambassade in Washington. Freeland sprak daar (na een ontmoeting met de nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson) met de nieuw gekozen vrouwen in het Amerikaanse congres. Ze bleek advies te hebben voor de senatoren. Dat advies bleek een onderhandelingstactiek in te houden die ze — met groot succes — had toegepast op de voltallige Europese Raad van Ministers en eigenlijk de hele wereld.

‘We besloten dat het erg belangrijk was om niet boos weg te lopen’, zei Freeland tijdens de receptie. ‘We wilden dat de Walloniërs zich schuldig voelden. Weet je, we zijn Canadezen, wij zijn geweldig en aardig, dus ik wilde meer een “bedroefde” dan een “boze” toon aanslaan.’

Volgens de Canadese journalisten vertelde Freeland vervolgens dat haar tactiek zich onmiddellijk uitbetaalde. Europese onderhandelaars smeekten haar om terug te komen naar de onderhandelingstafel. Binnen enkele dagen had ze haar deal. Freeland: ‘Weglopen was belangrijk, het creëerde een crisis en maakte het hun probleem. Alle Europeanen belde me op in de 24 uur erna. “Ga alsjeblieft niet naar huis, het spijt ons zo, je hebt heel erg gelijk, we gaan het laten lukken!” En uiteindelijk is dat wat ze deden.’.

‘We wilden dat de Walloniërs zich schuldig voelden'

‘Les larmes de crocodile de Chrystia Freeland pour tromper la Wallonie’ — ‘Met krokodillentranen wist Chrystia Freeland Wallonië te misleiden’ — kopte een Belgische site naar aanleiding van het Canadese bericht over de onthulling van Freeland.

Spelletjes

Chrystia Freeland is niet de enige minister die goed is in CETA-spelletjes. Onze eigen minister van Internationale Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen kan er ook wat van. In juli 2016 gaf Ploumen een persbericht uit met de strekking: ‘Europese Commissie zet Tweede Kamer buitenspel bij goedkeuring CETA’. In het bericht werd niet gemeld dat de minister zelf (via de Raad van Ministers) ook over CETA moet besluiten. Daarvoor kan ze eerst advies vragen aan de Tweede Kamer (waardoor de TK wel degelijk invloed heeft). Het persbericht deed echter z’n werk: media vielen de Europese Commissie aan op haar ondemocratische werkwijze. In reactie op vragen van Follow the Money over de onvolledige informatie van de minister antwoordde het ministerie dat die informatie ‘voorondersteld’ moest worden. Het leed was toen natuurlijk al geleden. ‘Een typisch staaltje Brussel-bashing,’ schreef Follow the Money erover.

De CETA-spelletjes zijn nu waarschijnlijk voorbij. Het Europees Parlement stemt vanmiddag over de invoering van het handelsverdrag. Heel spannend zal het hoogstwaarschijnlijk niet worden, het parlement stemde in eerdere advies rondes al voor CETA, zodat het verdrag bij deze stemming een hamerstuk lijkt. De stemming is hier live te volgen.

Update 15-02-17 14.00: Het Europees Parlement heeft ingestemd met handelsverdrag CETA. Er waren 408 stemmen voor, 254 tegen en 33 onthoudingen. Waarschijnlijk gaat het verdrag per 1 april 2017 voorlopig in werking. Alle nationale parlementen moeten de komende tijd ook instemmen met CETA, in navolging van de Europese Commissie, de Raad van Ministers en het Europees Parlement.