
© ANP Koen van Weel
Water is steeds meer een product dat op de markt wordt verhandeld. Van wie is het 'blauwe goud'? Lees meer
Onderzoek naar de problematiek rond PFAS in ons drinkwater zette ons aan het denken over de kwetsbaarheid en de eindigheid van schone drinkwaterbronnen. Dit is immers geen geïsoleerd probleem. Allerlei fenomenen die onze landsgrenzen overstijgen bedreigen de kwaliteit van het drinkwater, overal ter wereld. De stijging van de zeespiegel, verwoestijning, verzilting en vervuiling door industrie. Niet voor niets wordt drinkbaar water ook wel aangeduid als ‘het blauwe goud’ en is water op veel plekken meer waard dan olie.
Wat zijn de gevolgen? Van wie is het drinkwater eigenlijk? Van ons allemaal, zou je zeggen. Maar in toenemende mate is water een product dat op de markt verhandeld wordt door private partijen. Wat betekent dat? En wie verdienen daaraan? Dat zijn vragen die Follow the Money gaat onderzoeken.
De cloud laat ons water verdampen. Wie zorgt dat er straks nog genoeg is?
PFAS-gehalten rivieren Maas en Rijn stelselmatig boven ‘veilige waarde’
Waterroof: mede mogelijk gemaakt met ons pensioengeld
Water vindt zijn weg naar Wall Street
Wie bakken leidingwater verbruikt, betaalt het minst
‘We moeten de wereldwijde watercrisis net zo serieus nemen als de huidige pandemie’
Hoe vitaal is onze drinkwatersector in tijden van corona?
We verbruiken ongeveer 4.000 liter water per dag (en hebben dat niet eens door)
Podcast | Glaasje teflon tappen: PFAS duiken op in onze drinkwaterbronnen
Glaasje teflon tappen: PFAS duiken op in onze drinkwaterbronnen
Hoe vitaal is onze drinkwatersector in tijden van corona?
Tijdens deze coronacrisis zijn drink- en afvalwaterbedrijven extra waakzaam. Ze kunnen te maken krijgen met personeelsuitval, maar ook met het virus dat opduikt in drinkwaterbronnen. Recent is het virus al aangetroffen in het rioolwater. Dat maakt van rioolwateranalyses mogelijk een extra hulpmiddel om de verspreiding van het coronavirus in kaart te brengen.
Omdat drinkwater zo ontzettend belangrijk is, is de leveringsplicht ervan wettelijk vastgelegd. Dat betekent onder andere dat noodplannen voor allerlei soorten bedreigingen voor het drinkwater klaarliggen. Ook voor een grieppandemie. Die plannen liggen er al sinds de Mexicaanse griep in 2009. Sinds de eerste geluiden rondom corona zijn deze vernieuwd.
De plannen bereiden onder andere voor op rampscenario’s, zoals massale personeelsuitval. Ook in dat scenario moet de drinkwatervoorziening gewoon doorgaan. ‘Voor het zuiveren en vervoeren van drinkwater zijn weinig mensen nodig,’ zegt Vewin-woordvoerder Komduur. Vewin is de belangenorganisatie van de Nederlandse drinkwaterbedrijven.‘Het grootste deel van deze processen verloopt namelijk geheel geautomatiseerd. Bovendien kunnen de drinkwaterbedrijven onderling vaktechnisch personeel uitwisselen, ook bij de waterlaboratoria. In geval van een substantieel tekort aan personeel, kunnen de bedrijven hun krachten bundelen.’
Voor mensen in een kritische functie letten de drinkwaterbedrijven extra op. Ze werken zoveel mogelijk alleen en denken na over vervanging bij mogelijke uitval. Ook in de processen wordt goed gekeken naar wat echt belangrijk is, door alle activiteiten, die geen prioriteit hebben op te schorten. Zo garanderen de drinkwaterbedrijven dat ze blijven leveren. Geen reden dus om flessen water te hamsteren, benadrukt de woordvoerder.
Zolang bepaalde chemische hulpstoffen geleverd worden en er genoeg energie is om de processen in stand te houden, komt er schoon drinkwater uit de kraan, blijkt na even doorvragen. ‘De drinkwaterbedrijven hebben voor tien dagen eigen voorzieningen,’ zegt Komduur. De sector staat in geval van nood vooraan in de rij als het gaat om stroom en chemicaliën, nodig om het water te zuiveren. ‘Zolang die chemicaliën geleverd worden en er genoeg energie is, komt de continuïteit niet in gevaar.’
Ook wanbetalers krijgen water
Inmiddels hebben de drinkwaterbedrijven besloten om gedurende de coronamaatregelen van de rijksoverheid geen wanbetalers meer af te sluiten. Eerdere afsluitingen worden op verzoek ook weer opgeheven. Dat is vooral belangrijk nu veel mensen zich in sociale afzondering bevinden, omdat schoon drinkwater behoedt voor ziektes.
Afgaande op cijfers uit eerdere jaren, behouden zo deze maand al enkele honderden huishoudens op die manier hun drinkwatervoorziening. Het aantal afsluitingen wegens wanbetaling of leegstand verschilt per jaar, maar de laatst bekende jaarcijfers dateren uit 2016. Toen werden 7526 huishoudens van het water afgesloten. In de eerste zeven maanden van 2017 ging het om 3602 huishoudens.
De drinkwaterbedrijven worden voor deze maatregelen niet gecompenseerd. ‘Het is ook geen verplichting,’ zegt Vewin-woordvoerder Komduur. ‘Bedrijven doen dit vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wel blijft de betalingsverplichting voor verbruik van drinkwater. Indien noodzakelijk sluiten we na afloop van de COVID-19 maatregelen van de rijksoverheid alsnog het water af.’
‘Virusverwijdering is hier in de drinkwaterwet verankerd’
Voor de rest zien de drinkwaterbedrijven door corona geen groot verschil in verbruik. Er wordt niet meer water gebruikt door al dat handen wassen (‘De hoeveelheid water die daarbij gebruikt wordt is klein ten opzichte van het totaalverbruik per dag’), maar de bedrijven lijden ook geen noemenswaardige verliezen. ‘Het gebruik van drinkwater wordt in rekening gebracht op basis van de afgenomen hoeveelheid en de tijdspanne waarin gebruik gemaakt wordt van de infrastructuur. Het vaste en variabele tarief worden vastgesteld op basis van kostendekkendheid en derhalve worden alle kosten van de drinkwatervoorziening gedekt vanuit de in rekening gebrachte tarieven,’ aldus Komduur.
Corona-poep
Omdat het coronavirus mogelijk in het oppervlaktewater terecht kan komen, wilden de Nederlandse drinkwaterbedrijven weten of het coronavirus de veiligheid van drinkwater bedreigt. KWR, het onderzoeksbureau van de drinkwaterbedrijven, ging meteen aan de slag. Gertjan Medema, microbioloog bij KWR, meldt aan de telefoon dat uit die check bleek dat het drinkwater veilig is. ‘Virusverwijdering is in Nederland als een van de weinige landen in de wereld in de drinkwaterwet verankerd: de waterbedrijven moeten laten zien dat hun zuivering voldoende virussen verwijdert.’ Elk nieuw virus wordt onder de loep gelegd: kan dit virus een probleem vormen voor de drinkwatervoorziening? ‘Coronavirussen kennen we al langer en daarvan weten we dat ze niet wateroverdraagbaar zijn. Daarom verwachten we niet dat dit een bedreiging zal worden, aangezien Nederlands drinkwater ook goed beschermd is tegen virussen waarvan bekend is dat ze via water kunnen worden overgedragen.’
Het drinkwater is dus veilig om te drinken, maar dat betekent niet dat water als verspreidingsroute (bijvoorbeeld via afvalwater) voor het nieuwe coronavirus volledig uitgesloten is. Ook bij haar volle neef, het Sars-coronavirus, is aangetoond dat het zich kán verspreiden via water. Daarvoor geldt het gekende voorbeeld van de massabesmetting in de Hongkongse woonwijk Amoy Gardens in 2003 als bewijs. Een man ging toen op bezoek bij zijn broer, ging daar naar het toilet, en besmette via zijn stoelgang meer dan driehonderd mensen in de woonwijk van torenflats, doordat het afvalwater vermoedelijk in de ventilatiesystemen terechtkwam. 42 van hen overleefden dat niet.
‘Het zou me niet verbazen als dit nieuwe coronavirus zich ook zo kan verspreiden,’ zegt Medema. Meerdere onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat het nieuwe coronavirus zich ook via de stoelgang kan verspreiden. In het Britse medische tijdschrift The Lancetsignaleerden drie arts-onderzoekers deze mogelijke route van verspreiding al in februari: ‘Ondanks het feit dat het virus voornamelijk via druppels wordt overgedragen, kan dat ook via fecale uitscheiding, milieuvervuiling en zaken als handdoeken en geld. Kijkend naar het bewijs van fecale uitscheiding van zowel het Sars-coronavirus als het Mers-coronavirus (familie van het nieuwe coronavirus, red.), en hun vermogen om levensvatbaar te blijven onder omstandigheden die fecaal-orale overdracht ten goede zou komen, is het mogelijk dat het nieuwe coronavirus ook via deze route overgedragen zou kunnen worden.’
Coronavirussen zijn vatbaar voor ontsmetting via ethanol, chloor of bleekmiddel
Het tijdschrift beschrijft de implicaties van deze verspreidingsroute, bijvoorbeeld voor ziekenhuizen: ‘De mogelijkheid dat het nieuwe coronavirus fecaal-oraal wordt overgedragen, heeft vooral implicaties in gebieden met slechte hygiëne. Coronavirussen zijn vatbaar voor ontsmettingsmiddelen die ethanol, chloor of bleekmiddel bevatten. Strikte voorzorgsmaatregelen voor het werken met de stoelgang van coronapatiënten zijn noodzakelijk en de riolering van ziekenhuizen moet goed gedesinfecteerd worden. Ook het belang van veelvuldige, grondige handhygiëne moet worden benadrukt.’
In Hongkong is op dit moment opnieuw een geval bekend van vier mensen die in hetzelfde appartementencomplex besmet zijn door hetzelfde virus. In Nederland acht Medema dat echter heel onwaarschijnlijk, omdat onze gebouwen en leidingsystemen heel anders zijn ingericht. Hier is het vooral belangrijk dat mensen die werken met afvalwater zich goed aan de hygiënemaatregelen houden die ook al gelden voor andere virussen en bacteriën, bijvoorbeeld door geen nevel van afvalwater in te ademen.
Doordat corona zich waarschijnlijk ook via de ontlasting verspreidt, moeten werknemers in de afvalwatersector ook voorzichtig zijn. Gek genoeg is die sector in eerste instantie over het hoofd gezien bij het opstellen van een lijst met ‘vitale processen’. Toch moeten werkzaamheden aan rioleringen gewoon doorgaan. Dat kan niet van huis uit.
Volgens Stichting Rioned, de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer ligt het voor de hand om ‘het in stand houden van het functioneren van de riolering in het kader van coronavirus COVID-19 als een vitaal proces te beschouwen’, staat op de website.
‘Het is niet alleen vervelend voor de sector, maar ook voor de samenleving, voor ons,’ zegt directeur Hugo Gastkemper. ‘Riolering en afvalwaterzuivering zorgen ervoor dat mensen niet ziek worden, zorgen voor milieubescherming, én zorgen ervoor dat we droge voeten houden. Dat zijn wezenlijke dingen om de samenleving te laten draaien.’
Voorlopig heeft Rioned echter nog geen geluiden gehoord over problemen met kinderopvang of de continuïteit van het werk. Dat komt waarschijnlijk door de uitweg die de lijst met vitale processen biedt aan gemeenten en waterschappen om hun eigen ‘vitale processen’ te bepalen. Rioned wil gemeenten en waterschappen dan ook graag helpen door te kijken welke processen in de sector van de waterzuivering en riolering echt vitaal zijn. De stichting heeft een lijst met vrijblijvende suggesties op de website gezet.
Ondanks het feit dat besmettingen via water zoals in Hong Kong in Nederland onwaarschijnlijk zijn, kijkt het KWR ook hier naar de aanwezigheid van het nieuwe virus in ons afvalwater. Dat gebeurt om een hele andere reden. ‘Vaak wordt gezegd dat rioolwater een spiegel is voor de samenleving,’ legt Medema uit. ‘We kijken of we het virus daarin aantreffen, niet zozeer omdat we denken dat rioolwater een belangrijke verspreidingsroute is, maar om te kijken of je via dat water de circulatie van het virus in de populatie kan volgen.’
KWR meldde dinsdag dat het inderdaad het nieuwe virus in het rioolwater heeft aangetroffen. ‘Omdat in de ziekenhuislaboratoria alleen COVID-19 patiënten met ernstige symptomen getest worden, zijn de gerapporteerde cijfers een onderschatting van het échte aantal patiënten,’ stelt het instituut. ‘De meeste mensen met de infectie hebben (gelukkig) milde symptomen en worden niet getest.’
Als het lukt om deze methode uit te bouwen en te valideren, kan deze rioolwaterscreening waardevolle extra informatie geven over de verspreiding van het virus in de bevolking. ‘Met deze methode kunnen we mogelijk ook meten of het aantal virusinfecties in een stad komende winter weer gaat toenemen.’
27 Bijdragen
C. Tamsyn 4
Daar lopen en fietsen mensen doorheen, een heel enge gedachte als men dan zo een virus zou kunnen verspreiden.
Dat het huidige rioleringsstelsel hier niet op ingesteld is en veel achterstallig onderhoud heeft dat geeft geen rustige gedachte. Drie miljard kilometer rioleringsnetwerken in Europa is verouderd.
Al met al geen fijne gedachte. Ook in Nederland is het riool hier niet op berekend onderstaande link verwijst naar het RIVM .
https://www.rivm.nl/is-wateroverlast-door-wolkbreuk-ongezond
Bjartur Swart
C. TamsynC. Tamsyn 4
Bjartur SwartDaar kopen we op dit moment weinig voor ''achteraf kijk je een koe in de kont'' het feit ligt er nu en zoals het er nu naar uitziet is deze coronarace nog lang niet gelopen. De finish is nog niet in zicht en velen zullen die niet halen.
Zelf probeer ik al jaren met alles zo zuinig mogelijk te wezen, ik heb nog nooit gevlogen, probeer biologisch te tuinieren en wij eten geen vlees, ben dikwijls uitgelachen zo van daar komt die ouwe hippie weer.
Roland Horvath 7
Er is mogelijk nogal wat achterstallig onderhoud, wat de oorzaak van rampen kan zijn. Het is redelijk te stellen dat de samenstelling van het afvalwater voortdurend volledig geanalyseerd moet worden.
Verluchtingsystemen -die in het artikel genoemd worden- in gebouwen van zowel woon flats als kantoren worden vaak ook niet onderhouden zoals het hoort.
Daardoor is de aanvoer van lucht via buizen in het algemeen niet gewenst.
Drinkwater, afvalwater, verluchting, de samenleving is zich niet echt bewust van het belang en van mogelijke gevaren bij een gebrek aan aandacht en onderhoud. We geven liever geld uit aan in het oog springende zaken.
Het volledig afsluiten van de drinkwatervoorziening en energievoorziening, elektriciteit, gas, lijkt zeer ongewenst. Ook bij wanbetalers.
Hetzelfde geldt voor inkomen. In BE is het aanvaard om de uitkering van werklozen, die zogenaamd niet genoeg gedaan hebben om een andere job te vinden, volledig te stoppen. Die mensen hebben dan geen inkomen meer. Dat is barbaars, terwijl politici, de MSM en de openbare opinie dat laten gebeuren.
We leven niet meer in een land waar men zich als kluizenaar ook in stand kan houden door zelf te jagen en te verzamelen. Want alles is al verdeeld, alles en iedere vierkante meter grond is het bezit van iemand. Ieder van ons is dus afhankelijk van het hele systeem. Die afhankelijkheid is thans voelbaar globaal. De globalisering toont zich nu als gevaarlijk en onstabiel. Dus meer lokaal, minder globaal.
C. Tamsyn 4
Roland HorvathWonen zelf in een complex met een z.g WTW systeem, ik vraag mij al jaren af wat er door die buizen mee komt in ons appartement, verwissel de filter regelmatig en die zien er niet al te fris uit. Het probleem is dat als je deze installatie uit zet je dampkap in de keuken ook niet meer werkt en het vocht in de badkamer ook niet meer weg kan.
Roland Horvath 7
C. TamsynEn een WTW Warmte Terug Winning systeem heeft noodzakelijker wijze een warmte wisselaar om de inkomende lucht op te warmen met de uitgaande. Dus de inkomende lucht gaat via buizen.
Een oplossing is de aanvoerbuizen en de warmte wisselaar regelmatig schoon maken. Wat vaak verwaarloosd wordt ook in kantoorgebouwen.
Het lijkt er op dat zo'n oplossing zo niet onoverkoombare dan toch vervelende nadelen heeft.
C. Tamsyn 4
Roland HorvathDie aanvoerbuizen zitten in de vorm van ventielen in de plafonds, er komt zomers zo ook geforceerde koelte naar binnen wat op zich niet onaangenaam is. Het enige wat je als bewoner zelf kunt is het verwisselen van de in en uitgaande de filters.
Bart Koppers 2
- wordt wat in riool terecht komt gezuiverd en vervolgens geloosd op oppervlaktewater.
- komt drinkwater met name uit dieper gelegen reservoirs (met soms vele jaren oud drinkwater).
- wordt er nergens in NL gezuiverd rioolwater op grote schaal direct omgezet naar drinkwater (ik neem dus niet evt kleine ecologische alternatieven mee waar dat wel gebeurt).
Het drinkwater in NL is daarmee microbiologisch van zeer hoge en zuivere kwaliteit.
Het geschetste gevaar of risico is met hoge zekerheid zo goed als afwezig in NL, en wat mij betreft schiet de zorgvuldigheid van dit stuk (bv door de scheiding tussen rioolwater en drinkwatervoorziening al niet te benoemen) tekort.
C. Tamsyn 4
Bart KoppersDaar heeft Mira Sys ook een mooi artikel over geschreven!
https://www.ftm.nl/artikelen/pfas-drinkwater-bronnen?share=Hhkq0dLMO3kf6WegXkRdy3O%2F%2FFGgP3RBo6TaS8OBFHyBjxwlBbl89ohKN9%2Fe8g%3D%3D
Bart Koppers 2
C. TamsynGelezen, echter doet niets af aan mijn opmerking tav dit stuk.
(Die wat bangmakende teneur,
wat getallen noemen zonder inhoudelijke nuance en helderheid bevalt me ook daar overigens niet - uiteraard is dat allemaal persoonlijk)
C. Tamsyn 4
Bart KoppersBart Koppers 2
C. TamsynEen term als catastrofe bewaar ik voor ernstiger gevallen.
(De reden van overstromingen in die gevallen/overbelasting: alles zit dicht met asfalt, bestrating en (tuin)tegels. Typisch stadsprobleem.)
C. Tamsyn 4
Bart KoppersIk heb dit ontdekt bij een van mijn kinderen op een woonboerderij, de grond was op het land zo verzadigd door regenwater dat het land onder stond, als je dan op een lager gedeelte zit (we leven al onder NAP in dit land) dan komt uw rioolwater door de afvoer omhoog.
Dit alles heeft te maken zegt men door de opwarming van de aarde dat het zoveel heeft geregend.
Eigen schuld dikke bult?
Bart Koppers 2
C. TamsynEn in de stad dichtgetegelde tuinen.
Geen verstand van opwarming, helaas.
C. Tamsyn 4
Bart KoppersArne van der Wal 10
Bart KoppersTer aanvulling: het RIVM kwam vanmiddag met dit nieuwsbericht: https://www.rivm.nl/nieuws/nieuwe-coronavirus-aangetroffen-in-rioolwater
De Coulandon
Arne van der WalBart Koppers 2
Arne van der WalIk blijf het niveau niet passend vinden bij overig hoog niveau FTM.
De Coulandon
Bart KoppersJosette van Os 3
Dat spoort met een Oxford model wat net wereldkundig is gemaakt. Kan helaas link niet delen. Waarschijnlijk veel meer mensen vooral subklinisch ziek (en genezen) dan wordt/ werd gedacht. Beware of media hypes. Goede bijdrage in FTM, thx!
C. Tamsyn 4
Josette van OsDit heb ik wel gevonden. Lees ik tussen de letters door dat u wellicht dichter bij het ''vuur'' zit dan u laat blijken?
https://www.corona-covid19.be/2020/03/25/corona-longfonds-deel-coronapatienten-houdt-blijvende-longschade/
https://www.dailywire.com/news/oxford-epidemiologist-heres-why-that-doomsday-model-is-likely-way-off
https://www.ft.com/content/5ff6469a-6dd8-11ea-89df-41bea055720b
Josette van Os 3
C. TamsynJosette van Os 3
C. TamsynC. Tamsyn 4
Josette van OsJohan Zijlstra 4
Marc de Wit 1
Fred Klanderman
FTM maakt weer veel duidelijk.
Zeker in deze onzekere tijden met vele halve waarheden berichten die er rondgaan overal.