
Het hoger onderwijs staat er beter voor dan we denken
Het lijkt niet goed te gaan met het hoger onderwijs. Inschrijvingen zijn gedaald en de kansenongelijkheid zou zijn toegenomen. Maar gastauteur Robin Fransman valt het juist op hoe veel de diversiteit is toegenomen de afgelopen decennia. Hij kijkt daarom naar de langjarige trends. En die laten een heel ander beeld zien.
Afgelopen week was het onderwijs twee keer in het nieuws. Eerst was het de beurt aan de onderwijsinspectie, die concludeerde dat de kansenongelijkheid de afgelopen jaren is toegenomen. Daarna kwam het ministerie van Onderwijs met gegevens waaruit blijkt dat het aantal inschrijvingen in het hoger onderwijs de laatste twee jaar is gedaald. Volgens sommigen komt dit vanwege het leenstelsel, waardoor kinderen uit huishoudens met lagere inkomens niet meer durven te gaan studeren. Volgens anderen is het een overgangseffect.
Beide studies bekijken een betrekkelijk korte termijn, met een beperkte set aan gegevens. Nu kom ik nog weleens op een universiteit, en wat mij nu juist opvalt is hoezeer de diversiteit is toegenomen. In mijn tijd (eind jaren ‘80, begin jaren ‘90) was de universiteit een leliewit autochtoon bastion, waar nauwelijks een allochtoon te bekennen was. Als je nu door de gangen loopt, zie je grote diversiteit. Ik was dus benieuwd naar de langjarige trend. Niet kijken naar de afgelopen twee à drie jaar dus, of 2009 met 2011 vergelijken, maar kijken naar de ontwikkeling op lange termijn. En dan zie je best een succesverhaal.
Om te beginnen stijgt het aantal mensen dat hoger onderwijs volgt sterk, zoals blijkt uit onderstaande grafiek die het aantal inschrijvingen van nieuwe studenten weergeeft.
In de loop van deze eeuw is ook het aandeel van hoger opgeleiden in de allochtone beroepsbevolking fors gestegen, zien we in de grafiek hieronder.
Bij bovenstaande grafieken gaat het in beide gevallen om de totale bevolking. Nu even kijken hoe de allochtonen het doen. Dat is relevant, want het gaat over het algemeen om kinderen van ouders die benedengemiddeld scoren op de terreinen inkomen, opleiding en beheersing van de Nederlandse taal.
Kijken we naar de etnische afkomst van de eerstejaarsstudenten sinds medio jaren ‘90, dan zien we dat bij de vier grootste groepen niet-westerse allochtonen een sterke stijging.
Dat zijn de absolute aantallen. In de grafiek hieronder zetten we dezelfde gegevens af tegen de totale studentenpopulatie. Ook dat duidt op een forse stijging, al loopt die bij Surinamers de laatste tijd wat terug.
Nu zegt dit ook niet alles. Je moet de studentenaantallen eigenlijk bekijken als percentage van hun aandeel in de totale bevolking. Met andere woorden: als we het aantal allochtone studenten als een perfecte afspiegeling van de samenleving op 100 procent stellen. Dat leidt tot onderstaande grafiek, waaruit blijkt dat Turken en Marokkanen een grote inhaalslag gemaakt hebben ten opzichte van het Nederlands gemiddelde. Het aandeel Antilliaanse studenten ligt nu weliswaar lager dan twintig jaar geleden, maar is de laatste tijd weer aan het stijgen en benadert de perfecte afspiegeling van 100 procent erg dicht.
Weer zien we een flinke vooruitgang. Weliswaar zijn dit alleen de eerstejaarsinschrijvingen en is de studieuitval onder allochtonen iets hoger dan onder autochtonen, maar het scheelt niet veel. Dus stijgt het aantal hoger opgeleide allochtonen in de beroepsbevolking sterk. Ook daar zien we de generatie-effecten terug. De snelste groei zit hem bij de jongeren, zo blijkt uit onderstaande grafiek.
Tijd voor een conclusie. De afgelopen jaren hebben inderdaad een ietwat teruglopende participatie laten zien in het hoger onderwijs. Het leenstelsel en de economische crisis hebben daar ongetwijfeld mee te maken. Dat kan overigens ook positief zijn. Nu er meer banen zijn, zullen studenten geneigd zijn minder opleidingen te stapelen. En als de het wat lagere aantal inschrijvingen ook leidt tot minder uitval omdat mensen, gedreven door het leenstelsel, bewustere besluiten nemen, is ook dat positief.
Al met al is er nog geen volledige kansengelijkheid, maar neemt de kansengelijkheid wel toe. Op de wat langere termijn is de trend in het onderwijs gewoon goed, ook op integratiegebied. In die zin blijft het onderwijs de emancipatiemachine die het altijd geweest is. Ik werd er best optimistisch van, maar optimisme is de laatste jaren nogal impopulair.
Robin Fransman is bereikbaar op Twitter.
6 Bijdragen
Richard Ran 4
Waaruit blijkt dat?
Frans
Bijvoorbeeld "In dit verband wordt sinds eind jaren tachtig regelmatig gewezen
op het fenomeen ‘overadvisering’ van allochtone leerlingen (De Jong, 1987; Driessen, 1991)." (http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:WZpvBMFKrtwJ:nl.aup.nl/wosmedia/402/vol_81_no_1_-_het_advies_voortgezet_onderwijs.pdf+&cd=6&hl=nl&ct=clnk&gl=fr)
of
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:DH28pBga-q0J:www.nieuwwij.nl/opinie/discriminatie-in-het-onderwijs/+&cd=3&hl=nl&ct=clnk&gl=fr
Diny Pubben
Ik zou graag optimistische eigenzinnige studenten zien die bovenstaande correlatie echt onderzoeken.
Die daarnaast systeemvragen stellen. Als ik in mijn stad met de buitenlandse studenten praat, even van buiten de EU, Azie en Afrika dan hoor ik vaak dat ze liever in Engeland of de VS zouden studeren, maar dat het te duur is. Daarnaast velen, nu binnen de EU, die zeer bewust kiezen. Heb eigenlijk nooit de vraag gesteld of je met het NL leenstelsels overal kunt studeren. Wie weet dat?
Gilles Wattel 1 3
Dat kon ook niet anders, al in 1963 of zo publiceerde NRC een artikel waarin werd voorgerekend, op grond van de normale verdeling van de IQ, hoe ver de minimum IQ voor een academische studie moest dalen, gezien wat de politiek wilde.
Engelen in z'n boek over hoe banken door verpakken rijk werden, tot wij die banken mochten redden, noemt een onderzoek naar de kwaliteit van afgestudeerde economen met bedroevende uitkomsten.
Dat klopt met wat Varoufakis stelt, 'dat vanaf de zeventiger jaren macro economie nergens meer is gedoceerd'.
Marktgeloof is natuurlijk veel simpeler dat macro economie, en zo kun je je afvragen of wij de derivaten ramp, de euro ramp, en de daaruit voortkomende austerity ramp, te danken hebben aan wat de politiek in 1960 ongeveer wilde.
Een bijkomende ramp is natuurlijk dat onze politici van nu ook al geproduceerd zijn door dat slechtere onderwijs.
En zo schoof Dijsselbloem Varoufakis aan de kant, omdat Dijsselbloem niet in staat was te begrijpen wat Varoufakis probeerde uit te leggen, dat een muntunie niet kan werken zonder een compensatie mechanisme.
Draghi begint nu om zich heen te slaan, zijn nul rente werkt niet.
Wat Draghi geleerd heeft, het kan niet veel zijn.
Ik leerde al in de zestiger jaren dat monetaire politiek een zeer beperkte werking heeft.
Draghi schuift nu de schuld op de politici 'de rente is laag omdat er geen groei is'.
Als het EU volk elkaar de schuld gaat geven is de catastrofe nabij.
Helaas zie ik niet welke economen en/of politici die catastrofe kunnen gaan beheersen.
Bart Bartelds 4
25 jaar terug stond de TU Delft hoog aangeschreven helaas die tijd is voorbij.
Enige tijd geleden stond er bij akzo een advertentie voor een technoloog en daarbij stond dat lieden die college hadden gevolgd in Moskou de voorkeur genoten.
Dat zegt genoeg.
Gilles Wattel 1 3
Bart BarteldsIn dat jaar werd het toelatingsexamen middelbaar onderwijs afgeschaft.
Wat mij verbaast bij Akzo is dat dat bedrijf niet onmiddellijk wordt vervolgd wegens discriminatie.