‘Honger is geen ongrijpbaar fenomeen, het komt tot stand door identificeerbare krachten’, zei de Amerikaanse schrijfster en activiste Susan George eerder deze maand in een interview met de BBC. George vertelt in het radio-interview uit de serie My Food Hero over haar strijd voor een wereld zonder honger. Het interview beluisteren is aan te raden voor iedereen die zich zorgen maakt over de voortdurende honger in de wereld en kritisch staat tegenover de voedingsindustrie. En verder voor iedereen die het af en toe nodig vindt om tegen de stroom in te zwemmen.

Baanbrekend boek

Susan George is een autoriteit. Ze vestigde haar naam met de uitspraak: ‘Honger is geen plaag, het is een schandaal’ en de vele jaren die ze wijdde aan het onderzoek dat aan die ene zin voorafging. Haar specialisme: het voeden van de wereldbevolking. En dan vooral alle problemen waarmee dat gepaard gaat. Het begon allemaal bijna veertig jaar geleden, in 1976, met haar baanbrekende boek How the Other Half Dies: The Real Reasons for World Hunger. In dat boek beschrijft George hoe, in tegenstelling tot de mooie voornemens van westerse landen en bedrijven, het uitbouwen van de industriële landbouw en de bedrijfsbelangen belangrijker worden gevonden dan het uitbannen van honger. Onbegrijpelijk, vindt de auteur, honger is volgens haar niet nodig, gezien de beschikbaarheid van voldoende voedsel op de wereld. De westerse elite laat een eerlijkere distributie van voedsel niet toe, is de strekking van Georges boek. George schreef het boek naar aanleiding van de eerste UN World Food Conference in 1974. De toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger sprak er beroemde, hoopvolle woorden: ‘Over tien jaar zal er geen kind meer hongerig naar bed gaan.’ George was totaal verrast door de kortzichtige visie van landbouwgiganten, de voedingsindustrie en de Amerikaanse regering.

Henry Kissinger sprak in 1974 beroemde, hoopvolle woorden: ‘Over tien jaar zal er geen kind meer hongerig naar bed gaan’

Zij maakten op de conferentie de dienst uit en bekommerden zich niet om het leed van bijvoorbeeld kleine boeren en het voedselprobleem. Ze besloot haar eigen visie op papier te zetten. Kissingers mooie woorden over het einde van honger zijn niet uitgekomen. Of zoals The Economist later schreef: ‘35 jaar na de uitspraak van Kissinger gaan een miljard mensen nog altijd met honger naar bed.’ Het boek van George hakte er in bij veel mensen. De volgende zinsnede uit de introductie was daar in elk geval debet aan: ‘Als het je zes uur kost om dit boek te lezen, zijn in die tijd ergens op de wereld 2500 mensen gestorven van de honger of aan honger-gerelateerde ziektes tegen de tijd dat je ermee klaar bent.’

Volg het geld

Het BBC-interview met George geeft een samenvatting van haar levenspad, ze is intussen al 81 jaar oud, waarbij ze altijd is en blijft vasthouden aan haar motto: we moeten niet de armen onderzoeken, maar juist de rijken in de wereld. Het zijn, zegt ze, immers de rijken die de macht hebben over het voedselsysteem. Volgens George is het volgen van de geldstromen de enige echte manier om er daadwerkelijk achter te komen hoe bijvoorbeeld de voedingsindustrie werkt. Na dit boek over de voedselproblematiek schreef ze nog tien andere boeken over onder andere schuld, kapitalisme en religie.

'We moeten niet de armen onderzoeken, maar juist de rijken in de wereld'

Na achtentwintig mooie minuten eindigt het interview met een oud citaat van George, voorgelezen door de BBC-presentatrice. Tussen de regels door beschrijven haar zinnen hoe George vaak vooraan stond in een eenzame strijd en inzwom tegen de stroom. Tegelijkertijd lijkt het fragment bedoeld als steun voor eenieder die zich, net als George, bezig houdt met grote thema’s: ‘Ik ben opgehouden me af te vragen of hetgeen ik doe wel het juiste is (…) zeker weten zullen we het in ieder geval nooit. Het beste wat we kunnen doen is ons dagelijks proberen los te maken van angst. De angst voor autoriteit, de angst om op te vallen, politiek impopulair te zijn, er gek uit te zien, hulpeloos of nutteloos te zijn, de angst voor de waarheid of de angst voor conflict. Het is de angst, die aangeeft dat zojuist iets belangrijks is gezegd of bereikt.’ Beluister hier het radio-interview met Susan George.