
Het internet heeft ons kwetsbaar gemaakt. Mal- en ransomware, hackers, cyberspionnen en zwarte markten bedreigen de online én fysieke wereld. Parallel daaraan groeit de cybersecurity-industrie, waar overheid en bedrijfsleven een vruchtbare kruisbestuiving aangaan. FTM verkent dit nieuwe speelveld. Wat zijn de spelregels? Waar liggen de grenzen? Wie bedreigen ons? Wie beschermen ons? En wat verdienen ze eraan?
Techgiganten delen plots hun data
Wie stopt de algoritmes?
FTM Audio - Amsterdamse “dotcom-beloftes” bouwden imperium op manipulatie en misleiding
Wat het betekent als jouw bank straks je gegevens moet delen
Amsterdamse “dotcom-beloftes” bouwden imperium op manipulatie en misleiding
Waarom ‘Bye bye Facebook’ niet genoeg is
Hoe de digitale halsband van Magister de privacy van schoolkinderen nekt
Het 'onafhankelijk' onderzoek over de Haagse veiligheidslobby rammelt aan alle kanten
‘Jonge internetondernemers’ spelen met vuur en grootschalige fraude
Een spelletje Monopoly met onze privacy
© Leon de Korte (Redactioneel vormgever van De Correspondent)
Het 'onafhankelijk' onderzoek over de Haagse veiligheidslobby rammelt aan alle kanten
Na kritische publicaties van Follow the Money en De Correspondent gaf de gemeente Den Haag opdracht tot een ‘onafhankelijk’ onderzoek naar The Hague Security Delta, een publiek-private organisatie op het gebied van veiligheid. Eén probleem: dat onderzoek is verre van compleet. Daarom publiceren wij vandaag een gezamenlijk weerwoord.
Op 23 maart 2017 komt koning Willem-Alexander langs bij de The Hague Security Delta (HSD), een publiek-private organisatie op het gebied van veiligheid. Aanleiding is de feestelijke opening van het Nationale Cyber Testbed, dat aanvallen op digitale infrastructuur, zoals stoplichten, medische data en watervoorzieningen moet tegengaan.
En dat is gek, want drie maanden daarvoor opende de toenmalig Haagse wethouder Ingrid van Engelshoven, de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (D66), in dezelfde ruimte het TNO Cyber Threat Lab. En toen premier Mark Rutte drie weken eerder in de ruimte was, werd hem verteld in het Cyber Threat Intelligence Lab te staan.
Eén ruimte, drie verschillende labs, meerdere malen met publieksgeld gefinancierd en in vier maanden tijd drie keer feestelijk geopend: het was één van de bizarre details die Follow the Money in januari naar buiten bracht. En dat niet alleen: een paar maanden eerder had De Correspondent ook al laten zien dat de HSD veiligheid beloofde, maar vooral mooie praatjes leverde.
Wat heeft de HSD opgeleverd?
The Hague Security Delta werd in 2013 opgericht als publiek-private organisatie voor civiele veiligheidstechnologie, zoals cybersecurity, slimme camerabewaking en drones. Het doel: de innovatie in Nederland stimuleren door bedrijven, kennisinstellingen en overheden met elkaar te laten samenwerken. Dat levert meer veiligheid én meer banen op, was de gedachte. Om dit voor elkaar te krijgen, kreeg de HSD zeker 6,5 miljoen euro subsidie. En daar hoorde een mooi pand bij: een campus aan de Haagse Laan van NOI — het voormalig pand van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De HSD kan niet uitleggen wat er met de 6,5 miljoen euro subsidie is gebeurd
Maar uit ons onderzoek blijkt dus dat er een aantal zaken niet klopten.
Zo presenteert de HSD zich als een onafhankelijk platform, terwijl het in feite een gesubsidieerde lobby-organisatie voor de civiele veiligheidsindustrie is. Hoe meer geld bedrijven betalen aan de HSD, hoe meer toegang ze krijgen tot haar lobbynetwerk. Jaarlijks wordt bijvoorbeeld een ‘top level meeting’ gehouden, waar bedrijven in contact kunnen komen met burgemeesters, topambtenaren en ministers.
Vorig jaar ontkenden de HSD, de gemeente Den Haag en toenmalig minister Stef Blok van Veiligheid en Justitie (VVD) naar aanleiding van het artikel op De Correspondent dat bedrijven via de HSD invloed kunnen kopen. Maar Follow the Money kon met mailcorrespondentie en documenten van de HSD aantonen dat ondernemers ‘boodschappenlijstjes’ neerlegden bij de HSD over welke ambtenaren en bewindslieden ze te spreken wilden krijgen.
Het tweede probleem is dat de HSD niet precies kan uitleggen wat er met de 6,5 miljoen euro subsidie is gebeurd.
Tegelijkertijd claimt de HSD dat het ‘veiligheidscluster’, zoals de organisatie zich noemt, duizend banen heeft gecreëerd en een omzet van miljarden euro’s heeft gegenereerd. Dat zou een forse impuls aan de Haagse economie hebben gegeven. Maar deze succescijfers – op basis waarvan subsidie werd verleend – worden onvoldoende onderbouwd.
De belangrijkste vragen zijn niet gesteld door de opdrachtgever
Tijd voor een onafhankelijk onderzoek, besloot de gemeente
Naar aanleiding van onze bevindingen vroeg de Haagse gemeenteraad om opheldering. Wethouder Saskia Bruines (D66) gaf onderzoeksbureau Galan Groep daarop de opdracht een onafhankelijk onderzoek uit te voeren.
De resultaten zijn inmiddels bekend: ‘De publieke beweringen en stellingnames over stichting HSD kunnen niet worden bevestigd’, zo luidt de conclusie.
En dat is niet zo gek, want het rapport is onvolledig.
Daarom zetten we vandaag een ongebruikelijke stap: Follow the Money en De Correspondent richten zich in een gezamenlijk weerwoord tot de Haagse gemeenteraad, in de hoop dat deze zich niet met dit rapport laat afschepen.
Maar eerst: wat heeft Galan Groep precies onderzocht?
De gemeente Den Haag vroeg Galan Groep zes onderzoeksvragen te beantwoorden. Onder meer:
- of de verstrekte subsidies vanuit de gemeente Den Haag volgens het boekje waren ingediend (antwoord volgens de onderzoekers: ja),
- of de 4.000 vierkante meter aan kantoorruimte van de HSD 6,6 ton huur en een ontvangsthal van blinkend natuursteen ‘passend’ zijn bij haar activiteiten en werkzaamheden (ja, want de kantoorruimtes zijn ‘niet bijzonder luxe’, zelfs ‘sober’, en de HSD moet het op haar eigen verdiepingen doen met ‘een soort zeil (kunststof) met een houtprint’),
- en of de HSD genoeg openstaat voor nieuwe partners (opnieuw: ja).
Er zijn ook aanbevelingen: er moet een Raad van Toezicht komen om de ‘functiescheiding tussen bestuur en subsidieverleners’ te waarborgen – wat de HSD overigens al van plan was. En de HSD mag wel wat zakelijker en minder ‘ronkend’ over activiteiten en resultaten communiceren.
Wat Galan Groep níét heeft onderzocht
Hoewel aanbevelingen als meer transparantie en toezicht zijn toe te juichen, is het rapport onvolledig — ook omdat de belangrijkste vragen niet zijn gesteld door de opdrachtgever. Zoals: waarom heeft de gemeente Den Haag de HSD, die naar eigen zeggen duizend banen heeft geschapen en een omzet van miljarden heeft gegenereerd, überhaupt gesubsidieerd? En: in hoeverre hebben betalende leden van de HSD (meer) toegang tot hoge ambtenaren en bewindspersonen dan minder of niet-betalende leden?
De onderzoekers lijken hier de wet van oorzaak en gevolg te herschrijven
Dan: hoe zit het nu precies met die optimistische cijfers? Hoewel deze cijfers worden gebruikt om nut en noodzaak van de HSD aan te tonen voor de ‘gewone burger’ in termen van werkgelegenheid, wordt uit het rapport niet duidelijk waar deze op zijn gebaseerd. De onderzoekers geven toe dat de netto-bijdrage van de HSD aan de economie van Nederland niet gemeten kan worden. Ondanks de erkenning dat er geen ‘causaal verband is te leggen’, menen de onderzoekers dat je wel degelijk uit mag gaan van een effect. De onderzoekers lijken hiermee de wet van oorzaak en gevolg (onbedoeld) te herschrijven.
Ten derde: waar is het geld gebleven? De onderzoekers zeggen dat de subsidieaanvragen procedureel correct zijn verlopen, maar dat wordt door niemand betwist. Onze kritiek gaat over de gebrekkige verantwoording over wat met het geld is gebeurd.
De 3,1 miljoen euro subsidie voor uitbreiding van het kantoorgebouw – bijna de helft van het subsidiebedrag dat de HSD heeft ontvangen – is volgens Galan Groep terecht, ‘op grond van prognoses met betrekking tot de potentiële groei.’ Welke prognoses dit zijn en waar deze op zijn gebaseerd, is nergens terug te lezen.
Ten vierde: bij de onafhankelijkheid van het rapport zijn vraagtekens te zetten. Galan Groep sprak voornamelijk met betrokkenen die belang hebben bij een goede uitkomst van het onderzoek, zoals bestuurders van de HSD, vertegenwoordigers van de gemeente Den Haag, partijen ‘binnen de HSD’ en de medewerkers van de Policy Research Corporation (die de succescijfers voor de HSD leverde). De onderlinge banden tussen de geïnterviewden, hun nevenfuncties en de instellingen waar zij aan verbonden worden niet genoemd.
Het rapport plaatst nergens een kritische kanttekening bij de vermenging van publieke en private belangen. Dat terwijl dit voor onderzoek juist belangrijk is: openheid van en diversiteit aan bronnen, het aan het woord laten van critici, het benoemen van alternatieve hypotheses, het motiveren van keuzes.
Zo voert het rapport Rob de Wijk op als directeur van de private denktank The Hague Centre for Strategic Studies. Nergens staat echter vermeld dat hij ook nog medeoprichter en eerste directeur van de HSD was, of dat hij in het ‘Internationaal Wetenschappelijk Comité’ van de Policy Research Corporation zit, de huisleverancier van de succescijfers over de HSD.
Hoe meer je neerlegt, des te beter de toegang tot het lobbynetwerk
Een ander voorbeeld: Ronald Prins, tot voor kort bestuurslid bij de HSD en ‘founding partner’ via zijn voormalig bedrijf Fox-IT, werkt momenteel als ‘senior cybersecurity-adviseur’ voor HCSS. Daarnaast is Prins deskundig lid van de toetsingscommissie van de nieuwe Wiv, oftewel de ‘sleepwet’. Hoewel Prins door de onderzoekers is geïnterviewd, wordt ook dit feit niet genoemd.
Ten vijfde: Galan Groep zegt dat er geen restricties zijn voor toetreding tot de HSD, maar legt niet uit waarom er überhaupt geld moet worden betaald. Volgens het rapport staat de HSD ‘open voor iedere organisatie die bijdraagt aan innovaties op het brede gebied van veiligheid’ en is er ‘uiteraard een financiële bijdrage, die tenminste €1.000,– bedraagt.’
Zo’n bedrag is natuurlijk peanuts voor veel bedrijven, maar in onze artikelen gaat het niet over de vraag óf de HSD gesloten is of niet. We bekritiseren juist dat kapitaalkrachtige bedrijven gemakkelijker tot het cluster – nota bene gefinancierd met belastinggeld – kunnen toetreden dan kleinere, minder kapitaalkrachtige bedrijven. Want hoe meer je neerlegt, des te beter de toegang tot het lobbynetwerk. Zo is toegang tot burgemeesters, ministers en topambtenaren alleen weggelegd voor zogeheten ‘premium partners’. Dit mag ook wat kosten: 20.000 euro per jaar.
Wat er op het spel staat
Je kunt je afvragen waarom dit allemaal zo erg is. Maar wat op het spel staat is dit: de HSD wordt gefinancierd met publiek geld, maar vergroot de invloed van de meest kapitaalkrachtige bedrijven.
Met andere woorden: de drempel richting volksvertegenwoordiging hangt af van de omvang van je portemonnee.
De onafhankelijke onderzoekers zijn niet bereikbaar voor vragen over hun eigen onderzoek
Ondanks de terechte constatering dat de HSD en gemeente Den Haag transparanter dienen te zijn over de subsidies blijft de hoofdvraag — wat is er gebeurd met de 6,5 miljoen? — onbeantwoord. Ook is de schijn van belangenverstrengeling tussen de gemeente en het veiligheidscluster niet weggenomen, maar wordt er hooguit beterschap beloofd door een Raad van Toezicht te installeren.
En dan nog dit: wanneer wij Galan Groep benaderen met de vraag of het mogelijk is een onderzoeker te spreken voor opheldering, worden wij doorverwezen naar de opdrachtgever, de gemeente Den Haag. Oftewel: de onafhankelijke onderzoekers zijn niet bereikbaar voor vragen over hun eigen onderzoek.
Ook de gemeente Den Haag is niet bereid helderheid te verschaffen. ‘Het college heeft de gemeenteraad het onderzoek van de Galan Groep gestuurd, inclusief een uitgebreide reactie daarop. Ook heeft het college alle schriftelijke raadsvragen over stichting HSD beantwoord. Het college heeft geen aanvullingen op dat wat in het onderzoek en de beantwoording van de raadsvragen staat, in relatie tot de nu gestelde vragen en beweringen’.
Het klinkt bekend in de oren: eerder werden wij bij vragen over de cijfers doorverwezen naar dezelfde cijfers, en nu bij vragen over een rapport naar hetzelfde rapport.
Als het Haags college inderdaad ‘hecht aan openheid, feitelijkheid en transparantie’, dan opent zij de boeken en beantwoordt ze de vragen die de kern van het probleem raken — niet de vragen die al beantwoord waren.
26 Bijdragen
Gladius Amores 4
Ik ga de kwaliteit van jullie stuk nog kritisch bekijken (sorry ik ben zo een strenge kritische FTM en Correspondent abbonnnee). Maar los van de inhoud moet ik kwijt aan jullie: MEER MEER van dit soort “slow and deep journalism”.
Mijn dag kan niet meer stuk. Zowel als burger en ook Hagenees wordt ik hier blij van. Hier kunnen wij en ook de raadsleden wat mee.
Ardi Ramsteyn
Nico Janssen 7
Een beroep op de gemeenteraad zal denk ik weinig uitrichten, behalve publicitaire ophef. Maar dat is op zich goed, met de GR-verkiezingen op stapel :-). Fractie- en coalitiedwang / discipline zullen er voor nu ongetwijfeld voor zorgen dat voormalig wethouder Engelshoven, nu minister van OCW, uit de wind gehouden wordt. De onderzoeksvragen die gebruikt zijn bij dit onderzoek geven al aan dat er van integere besluitvorming en een goede duale verhouding in / met de gemeenteraad van Den Haag bij de huidige coalitie geen sprake is.
En natuurlijk heel goed dat de Correspondent en FTM in deze gezamenlijk optrekken en aan de bel trekken! De geur van doofpot en 'vriendjes'politiek is weer erg groot.
Jan van Maanen 1
hans van rheenen 7
dat FTM en de Correspondent de handen inéén slaan.
Annemiek van Moorst 11
hans van rheenenGladius Amores 4
Hoe kan dit eigenlijk in Den Haag? Er wordt enerzijds zo onzorgvuldig omgegaan met geld terwijl Haagse ouderen diepvrieseten voorgeschoteld krijgen, de criminaliteit en de (jeugd)werkeloosheid tot de allerhoogste van het land behoren en betaald parkeren in gewone woonwijken wordt ingevoerd ondanks protesten van de overgrote meerderheid van burgers.
En dan nog op de koop toe enorm agressief bomen omhakken overal in Den Haag, ben absoluut geen milieufanaat maar het wordt zelfs mij te gortig.
Er is tegelijk ook een enorm probleem binnen het politiekorps. Onderbetaalde en ontevreden agenten die jaren geen deugdelijke CAO verhoging kregen en burgers die tegelijk ook klagen over excessief politiegeweld.
Om het rijtje te completeren: Den Haag schijnt de grootste producent van ISIS-strijders te zijn.
Den Haag is een mooie stad, en natuurlijk is er ook veel goed, maar bestuurlijk dient orde op zaken te worden gesteld en verdienen de regerende partijen die er al jaren zitten, ruimte te maken voor nieuwe frisse en eerlijke mensen met betere ideeën.
A.H. den Boef
Inderdaad zo'n His Master's Voice bureau via welk bestuurders graag gemeenteraden, ondernemingsraden en luie media in slaap sussen.
Gladius Amores 4
A.H. den BoefGladius Amores 4
Is die uitgebreide reactie van het college op het Galan rapport beschikbaar en zo nee, kan iemand / FTM het WOB-en?
Ik merk op dat er weinig mensen met veel financiele en zakelijke kennis zitten in de Haagse Gemeenteraad en zeker niet in de kleinere partijen.
Nico Janssen 7
Gladius AmoresGladius Amores 4
Nico JanssenIk heb de reactie van de Haagse Wethouder Kenniseconomie doorgenomen en wat opvalt is dat inderdaad diverse vragen die Dieuwertje en de andere FTM en De Correspondent journalisten stellen (FTM/CORR), inderdaad ook door deze Wethouder niet worden beantwoord.
De kritische vervolgvraag is nu dus: “Hebben de Gemeenteraadsleden hun controletaak opgepakt en deze FTM/CORR vragen ook gesteld?”
Weet jij of weet iemand dit? Sinds je zo snel was met deze link Nico, zijn er notulen/verslagen van de vragen die vanuit de Gemeenteraad zijn gesteld?
Zeker nu met de verkiezingen volgende week kunnen wij burgers de Raadsleden in spe flink het vuur aan de schenen leggen en laten beloven dat zij de door FTM/CORR opgeworpen vragen zelf gaan stellen aan het College. Anders stemmen we dus niet op ze! (Zou dat cool zijn als we dit konden realiseren haha)
Doen de Gemeenteraadsleden dit alles echter niet dan dienen m.i. de burgers (wij) minimaal een klacht in te dienen bij de Gemeentelijke Ombudsman of beter nog, een procedure aan te spannen tegen het College wegens schending van diverse ABVBB’s (Algemene Beginselen Van Behoorlijk Bestuur) zoals: Zorgvuldigheid, Redelijkheid, Onpartijdigheid en het Verbod op detournement du pouvoir. For starters.
Nico Janssen 7
Gladius AmoresIk denk wel dat de Haagse editie van het AD over deze kwestie moet berichten om impact te hebben. Misschien heb je daar nog ingangen? :-) https://www.ad.nl/den-haag/
Nico Janssen 7
Gladius Amores[Verwijderd]
squarejaw 5
line 5
1 Wie is verantwoordelijk voor/van de subsi
die, van het verloop Heeft hij/zij verstand ervan? Waarom volgt hij/zij dat niet.
3!Grote namen??? = blind zijn. Opent M Rutte, dan? Ingrid van E,? dan Willem X. . Niemand, kijkt na van agenda, qua invulling van HSD?
4 Er zijn ook aanbevelingen; er MOET een raad van toezicht komen? om functiescheiding tussen bestuur en subsidieverleners te waarborgen!!!!!!Waar is eigen waardigheid, eigen verantwoordelijkheid van geven van subsidie?
Mijn gedachten we geven subsidie van/aan ???? en we maken het legitiem via RAAD van toezicht. Om het legitiem te maken.
Via een nieuwe (opgezette) raad van toezicht kom ik al vaker tegen in de politiek, bezuinigen wat is dat? Raad van toezicht, i.p.v eigen verantwoording, en volgen van. Ach onderzoekje........ je ziet toch dat we onze moeite nemen? Wie zit en waarvoor zit iemand in de gemeente raad/plaats/stoel?Ach wat schreven zij duizend banen
Marla Singer 7
Een 'onafhankelijk' onderzoek dat de boel glad moet strijken wordt eenvoudig doorzien en de vragen houden niet op. Vooral doorgaan met lastige vragen stellen.
Gladius Amores 4
Mogelijk schiet het Gallan rapport tekort en kritische bevraging door journalistiek en Gemeenteraad en door overleg tussen Gemeenteraad, College en Gallan zelf kan hier klaarheid over komen.
Dat lijkt me hard nodig want bijvoorbeeld: Een zeer opvallend citaat uit het artikel hierboven is:
“Zo voert het rapport Rob de Wijk op als directeur van de private denktank The Hague Centre for Strategic Studies. Nergens staat echter vermeld dat hij ook nog medeoprichter en eerste directeur van de HSD was, of dat hij in het ‘Internationaal Wetenschappelijk Comité’ van de Policy Research Corporation zit, de huisleverancier van de succescijfers over de HSD.”
Dit is een zware aantijging jegens de deugdelijkheid van de werkwijze gekozen door de Gallan onderzoekers. Gallan heeft getracht inzicht te geven in haar werkwijze op pagina 4 van haar rapport doch dat is erg summier en gaat zeer beperkt in op de onderzoeksopzet. Dit haalt de overtuigingskracht van het rapport onderuit en de Gemeenteraad dient hier diepgaandere vragen over te stellen.
Het is stuitend om te vernemen ook dat er nog geen schriftelijke vragen zijn gesteld aan het college door de Gemeenteraadsleden.
Anton Van de Haar 8
Rest mij de vraag waarom wethouder Saskia Bruines (D66) dit allemaal faciliteert. Wat is haar belang om dit onder de pet te houden? Al met al moet ik zeggen dat ik ook bij D66 een steeds viezere smaak in de mond begin te krijgen.
D66 leider Pechtold noemde de Haagse politiek ooit vuil en vunzig. Het lijk erop dat D66 zich soepel schikt naar de mores in Den Haag.
Annick Smit 1
Anton Van de HaarPål Jansen 1
Annick Smit 1
Pål JansenReinier van der Drift 2
Pieter Jongejan 7
Steeds meer gemeenten raken in de greep van louche partijen, die middels public private samenwerking, geld naar private partijen weten te sluizen.
Morgen verschijnt in Zandvoort een onafhankelijk rapport over de gang van zaken bij de herontwikkeling van de Zandvoortse watertoren en het watertorenplein. Ook hier is voor een klein gebied sprake van een public private samenwerking, die vervolgens als hefboom wordt gebruikt
om de grond van de gemeente voor een zacht prijsje in handen te krijgen. Het gaat hierbij om miljoenen euro's.
De gemeenteraad van kleine gemeentes (maar kennelijk ook van Den Haag) mist eenvoudig de kennis om het spel van ontwikkelaars en ING te doorzien.
Ik ben benieuwd wat het onafhankelijke onderzoeksbureau (Onderzoeksbureau Decentraal Bestuur) ervan bakt. Dit onderzoeksbureau is door kritische bewoners geïnformeerd over het spel dat er door ontwikkelaar, wethouder en ING wordt gespeeld, maar hoe onafhankelijk zijn ze?
Ook bij onafhankelijke onderzoeksbureaus moet er brood op de plank komen. Zijn ze te kritisch richting gemeente dan kunnen ze in de toekomst minder opdrachten verwachten.
Dus hebben kritische bewoners hun hoop gevestigd op de rechter. Spelregels, zoals randvoorwaarden voor een prijsvraag en bestemmingsplannen, zijn er om je aan te houden en niet om op basis van een tijdelijk machtsoverwicht nog even te veranderen als je dreigt te verliezen (woensdag zijn er verkiezingen).
Vergis ik me als ik meen waar te nemen dat de infiltratie door corrupte relaties van de onderwereld in gemeenteraden toeneemt? Wat hebben onze nationale inlichtingen diensten hierover gemeld? Ik hoor alleen maar Russen en nog eens Russen, terwijl het om je heen stinkt naar de misdaad.
Annick Smit 1