Begin deze zomer kondigde Zilveren Kruis - voorheen Achmea - proeven aan met de wijze waarop wijkzorg gefinancierd wordt. Het plan is dat één thuiszorgorganisatie de zorg voor een bepaalde wijk mag leveren tegen een vooraf met de verzekeraar overeengekomen budget. Voor dat geld  moet een jaar lang zorg geleverd worden. Dat verschilt van de wijze waarop thuiszorg momenteel gefinancierd wordt: in plaats van vergoeding per prestatie krijgt de thuiszorgorganisatie een budget, ook wel 'populatiebekostiging' genoemd.

Er is een duidelijke gelijkenis met het oude budgetsysteem

Er is een duidelijke gelijkenis met het oude budgetsysteem. De reden voor Zilveren Kruis om met dit experiment te starten is kostenbeheersing. Of, zoals ze het zelf zeggen: de neiging van zorgverleners om zoveel mogelijk productie te draaien en te declareren. Aanbieders van thuiszorg concurreren met elkaar om het contract voor een bepaalde wijk te verkrijgen. Verliezers van de aanbesteding in een wijk krijgen 75 procent van het oorspronkelijke tarief vergoed. Dit experiment gaat begin 2016 van start in drie gemeenten: Utrecht, Zwolle en Ommen/Hardenberg. De deelnemende gemeenten zijn opgedeeld in wijken die allen 7.500 mensen tellen. Uiteindelijk heeft straks iedere wijk een voorkeursaanbieder. Hoe wordt er gereageerd op het plan?

‘Ernstige bedreiging voor de kwaliteit van zorg’

In Utrecht hoeft de verzekeraar niet op applaus te rekenen. Utrechtse huisartsen zien het plan als een ‘ernstige bedreiging voor de kwaliteit van zorg’, zo schrijven zij in een open brief. De artsen, verenigd in de organisatie Huisartsen Utrecht Stad (HUS), waarschuwen dat er bij de aanbesteding geen aandacht is voor gespecialiseerde zorg, zoals casemanagers dementie, oncologieverpleegkundigen en palliatieve zorg. Dergelijke zorg wordt alleen regionaal georganiseerd, waardoor de zorg door de proef dreigt te verdwijnen. ‘Met alle gevolgen van dien voor de cliënten, die door de veranderingen en bezuinigingen in het zorgstelsel meer op zichzelf aangewezen zijn en thuis moeten blijven wonen.’ Wanneer een thuiszorgorganisatie de aanbesteding in een wijk verliest, is deze organisatie genoodzaakt om in deze wijk als onderaannemer voor 75 procent van het tarief zorg te leveren. De Utrechtse huisartsen zeggen daarover: ‘Dit tarief ligt onder de kostprijs en dwingt de organisatie dus tot het verlenen van minder zorg.’ Voor de patiënt kan het betekenen dat zorg niet meer geleverd kan worden door de vaste thuiszorgorganisatie en dat men moet uitwijken naar de marktleider. Daarmee brengt het experiment de keuzevrijheid van patiënten in het geding. De huisartsen steunen de verzekeraar in het streven naar het verminderen van administratieve lasten. Zij verwachten echter dat dit plan van weinig betekenis zal zijn in de strijd tegen de regeldruk. Het geldt tenslotte alleen voor verzekerden van Zilveren Kruis.

Protest

Vakbond FNV maakt zich eveneens zorgen over de effecten. Op donderdag 23 oktober voerde de FNV actie tegen het plan van Zilveren Kruis. Ongeveer 120 thuiszorgmedewerkers waren, gewapend met spandoeken, voor de ingang van het kantoor verzameld. De grootste vrees van de medewerkers is dat het plan banen gaat kosten en salarissen onder druk zal zetten. Directeur zorginkoop Olivier Gerrits verliet zijn kantoor even om te luisteren naar de verzamelde demonstranten. Toch was hij niet bereid om de demonstranten tegemoet te komen.

De grote winnaar van de aanbesteding heeft ook vraagtekens geplaatst bij het experiment

De winnaar van de aanbestedingen heeft inmiddels ook vraagtekens geplaatst bij het experiment. Thuiszorgorganisatie Buurtzorg heeft in een meerderheid van de wijken de aanbesteding gewonnen. De directeur van Buurtzorg, Jos de Blok, uit zich echter kritisch. De Blok stelt dat het plan ‘te snel en te drastisch wordt uitgevoerd’. SP-Kamerlid Renske Leijten deed deze zomer nog een poging om het experiment te verbieden, maar haar motie haalde het niet omdat PvdA, CDA, VVD en D66 tegen stemden.

Zilveren Kruis ziet geen bezwaren

Ondanks de bezwaren die vanuit diverse hoeken op Zilveren Kruis zijn afgevuurd, weigert de verzekeraar iedere aanpassing aan het experiment. Verder verwerpt Zilveren Kruis de suggestie dat het experiment banen zal kosten. De organisatie stelt dat er enkel een verschuiving van arbeidsplaatsen zal plaatsvinden. De proef zou goed zijn om de efficiëntie van de thuiszorg te bevorderen en ook komt er door de nieuwe werkwijze meer tijd en geld voor zorg beschikbaar, volgens directeur zorginkoop Gerrits. Of deze belofte wordt ingelost, zal moeten blijken. Zoals het er nu uitziet, zal het experiment begin 2016 in ongewijzigde vorm binnen de drie gemeenten van start gaan. Wij blijven de proef met de wijkzorg nauwgezet volgen.