Ruim een jaar geleden zette Sjon zich achter zijn computer. De inzet: ruim 700 euro borg, die hij terugwilde van zijn vorige huisbaas. Hij weigerde dat bedrag over te maken. Dus googelde Sjon ‘incassobureau’. Bovenaan verscheen Incassocenter, vertelt hij aan het programma Boos. ‘Ze hadden degelijke Google-reviews en een no cure, no pay-principe. Ik dacht: Wat kan daar misgaan?’ 

Incassocenter beloofde een aanmaning te sturen. Maar volgens het bedrijf leidde dat niet tot betaling. Daarom stelde Incassocenter voor om naar de rechter te stappen. Over dat telefoongesprek zegt Sjon: ‘Ze vertellen je dat ongeacht de kosten die je gaat maken, je die uiteindelijk allemaal gaat terugkrijgen op het moment dat je je zaak wint.’ Om deze reden stemde Sjon in met een rechtszaak.

Hiermee begint telefonisch – niet op schrift – de misleiding, want in de regel zijn de proceskosten ook bij winst slechts deels te verhalen op de verliezende partij. Bovendien vertelt de medewerker volgens Sjon niets over te verwachten kosten, zoals voor de schriftelijke reactie van Incassocenter op het mogelijk verweer van de huisbaas, reiskosten, de 6 procent kantoorkosten, behandelen van e-mails à 235 euro per uur (inclusief btw) et cetera. Incassocenter ontkent klanten niet goed telefonisch te informeren op dit punt.

Wie een rechtszaak verliest, wordt doorgaans veroordeeld tot het betalen van de proceskosten. Hoofdmoot daarvan zijn de juridische kosten voor het opstellen van een dagvaarding en het bijwonen van een zitting. Dit door de rechter toegekende bedrag – de zogeheten proceskostenveroordeling – is gemaximeerd en is bovendien afhankelijk van de grootte van het geëiste bedrag (de vordering). 

In geval van Sjons vordering van ruim 700 euro bedroeg de maximaal toe te kennen vergoeding voor juridische kosten (‘salaris gemachtigde’) 620 euro. 

Ruim 4000 euro kosten

Incassocenter rekende voor het opstellen van de dagvaarding initieel ruim 170 euro (inclusief btw). Daar komen in de meeste gevallen kosten bij voor contact met de deurwaarder, contact met de rechtbank, de zitting enzovoort. Met andere woorden: het blijft zelden bij die eerste 170 euro.   

Dat gold ook voor Sjon: er volgden facturen van ruim 1100 euro en 1500 euro, omdat de behandelend jurist  – à 235 euro per uur – moest reageren op het verweer van de verhuurder. Voor ieder mailtje of telefoontje ging de teller lopen. Al gauw bedroegen de totale kosten ruim 4000 euro. Toch betaalde Sjon: ‘Iedere keer kreeg ik te horen dat het slechts een investering was die ik terug zou krijgen.’ 

Ook al won Sjon de rechtszaak grotendeels, zijn juridische kosten kon hij bij lange na niet verhalen op de verhuurder – 620 euro is immers het maximale bedrag. De rechter wees hem 284 euro toe. Financieel gezien was de rechtszaak dus alleen in het belang van Incassocenter. Niet voor niets adviseren professionele incassobureaus vaak om bij kleine vorderingen niet te procederen.

Sjon is lang niet de enige die problemen heeft met Incassocenter, dat ook opereert onder de naam Invorderingsbedrijf (IVB). Bij Boos kwamen de afgelopen jaren 48 klachten binnen, variërend van slechte bereikbaarheid tot hoge kosten. Bij zestien klagers waren de kosten opgelopen tot boven de aangemelde incassovordering. In zeven gevallen gaat het om een vordering van minder dan 1000 euro. Desondanks drong het incassobureau in zes gevallen aan op een procedure waarvan de hoge kosten niet opwegen tegen de mogelijke baten.  

Stortvloed aan klachten

Invorderingsbedrijf en Incassocenter, gevestigd in Den Haag, zijn in 2012, respectievelijk 2016 opgericht door Joost Konings (39) en Laurens Lemmens (37). Zij kwamen al eerder in beeld bij Follow the Money na een stortvloed van zeventig klachten.  

Uit onderzoek bleek in 2019 dat IVB klanten binnenhaalde met een belofte van no cure, no pay, maar hen vervolgens dure gerechtelijke procedures in zoog, zonder een eerlijk beeld te schetsen van de kosten daarvan. Follow the Money stelde vast dat medewerkers telefonisch beloofden dat de kosten slechts een ‘voorinvestering’ zijn, en verhaald zullen worden op de debiteur – net zoals Sjon zegt. 

Dat komt overeen met de website waarop pontificaal staat: ‘Uw debiteur betaalt onze kosten.’ Deze mededeling is misleidend, omdat de verliezende debiteur na een rechtszaak meestal slechts een klein deel van de kosten betaalt.  

In meerdere gevallen eindigden klanten met een schuld aan IVB die groter was dan de oorspronkelijke vordering. Door geen eerlijk beeld te schetsen van de kosten, maakte IVB zich schuldig aan het schenden van haar zogeheten zorgplicht, blijkt uit twee rechterlijke uitspraken (zie kader ‘De zorgplicht van een incassobureau’). Een van de rechters noemde de kosten ‘exorbitant’. 

Klanten vermoedden ernstiger misstanden. 

Zij twijfelden aan de belofte van IVB om een zogeheten veertiendagenbrief te sturen. Dat is een wettelijk verplichte aanmaning die de particuliere debiteur de kans geeft om binnen twee weken de schuld te voldoen, zonder bijkomende incassokosten. Mogelijk motief om die brief niet te versturen is dat IVB bij het uitblijven van betaling klanten kan adviseren om te gaan procederen – het verdienmodel.   

‘Uw kosten van ons succes zijn nul euro’

Vier jaar geleden nam Follow the Money de proef op de som. We creëerden zes fictieve personen: drie schuldeisers en drie schuldenaren, ieder met een woonadres en e-mailadres. De auteur van dit artikel en twee collega’s belden als opdrachtgever en namen de gesprekken op als bewijs. 

Medewerkers legden uit dat de kosten van een dagvaarding slechts een ‘voorinvestering’ zijn, en verhaald zullen worden op de debiteur. Toen we vroegen wat er gebeurde als we de rechtszaak zouden verliezen, zei een van de medewerkers: ‘Uw kosten van ons succes zijn nul euro. Dat is inderdaad gewoon no cure, no pay.’ Deze mededelingen waren in strijd met de algemene voorwaarden. 

De fictieve opdrachtgevers kregen de veertiendagenbrief te zien in een online portal van IVB. Maar de door ons gecreëerde debiteuren ontvingen de brief niet. Wat wel bij twee opdrachtgevers binnenkwam, is een e-mail van het IVB waarin het voorstelde te gaan dagvaarden, terwijl de termijn van veertien dagen nog niet voorbij was.

Tegen Boos zegt Konings dat klanten met kleine vorderingen willen procederen vanwege de ‘gerechtigheid’

Follow the Money legde het onderzoek voor aan Stijn Franken, een bekende strafpleiter en hoogleraar strafrecht. Hij zei: ‘Ervan uitgaande dat de bevindingen kloppen, komt het dicht in de buurt van oplichting; naast eventuele aanvullende delicten, zoals valsheid in geschrifte en/of deelname aan een criminele organisatie. Dat lijkt me ernstig genoeg voor het OM om naar te kijken.’

Directeuren Konings en Lemmens ontkenden de meeste aantijgingen of zeiden niet te kunnen reageren. Ze spanden een procedure aan bij de Raad voor de Journalistiek, waarin ze Follow the Money betichtten van onzorgvuldige en tendentieuze journalistiek. Die zaak hebben ze op alle punten verloren. 

In een door hen gepubliceerde reactie op onze publicatie lieten de incasso-mannen weten voorlopig te stoppen met het aannemen van kleine vorderingen van onder de 1000 euro. Ook zouden ze hun dienstverlening nog eens tegen het licht houden.      

‘Grote reputatieschade’

De zaak van Sjon en de vele andere klachten laten zien dat Konings en Lemmens nog steeds veel ontevreden klanten hebben. Hun incassobedrijven behandelen nog steeds kleine vorderingen, die klanten opzadelen met hoge kosten die niet opwegen tegen de baten. Tegen Boos zegt Lemmens dat klanten met kleine vorderingen willen procederen vanwege ‘rechtvaardigheid’.

Follow the Money vroeg aan Konings waarom het bedrijf niet tot inkeer is gekomen. Zijn antwoord: ‘Uw publicatie heeft inmiddels ruim drieënhalf jaar online gestaan en ons kantoor, mij en mijn mede-directielid grote reputatieschade alsook financiële schade berokkend. [...] Naar aanleiding van uw verzoek om wederhoor moet ik helaas constateren dat u niet veel heeft meegekregen van de ontwikkelingen bij ons kantoor.’ 

Het verdienmodel van de twee directeuren lijkt zijn vruchten te hebben afgeworpen. Samen bezitten ze twee woningen: een in Den Haag en een in Zoetermeer. Konings is daarnaast eigenaar van nog eens zeven woningen in Den Haag en omgeving.