Uit het onderzoek van het Spaanse Openbaar Ministerie is niet gebleken dat ING ‘leed aan een structureel defect in de mechanismen ter voorkoming van witwassen’, zo luidt het besluit van de onderzoeksrechter van Madrid. Afgelopen 10 april sloot de rechter een witwaszaak tegen de bank voor de tweede keer.

ING werd door het Spaanse Openbaar Ministerie van schuldwitwassen verdacht omdat het een nepbank gefaciliteerd heeft. Deze bank – Bandenia – is door verschillende criminele organisaties gebruikt om geld wit te wassen. In de aanklacht tegen ING schreef het Spaanse OM: ‘Het is niet duidelijk wie tussen 2015 en 2017 verantwoordelijk was voor het witwasbeleid en fraudepreventie’ bij de Spaanse tak van ING.’ 

Uit documenten in handen van Follow the Money blijkt dat Bandenia tussen 2009 en 2015 tientallen rekeningen opende bij verschillende Europese banken, waaronder bij de Spaanse tak van ING. Via deze rekeningen verplaatste Bandenia in die periode geld voor 253 klanten, onder wie drugssmokkelaars en btw-fraudeurs. Tussen juni 2012 en februari 2015 ging het om minstens 12 miljoen euro.

‘Een offshore-entiteit die illegaal opereert met een frauduleuze vergunning’

De onderzoeksrechter in de Bandenia-zaak, José de la Mata, noemde Bandenia vanwege de jarenlange dienstverlening aan malafide klanten ‘een perfect gedefinieerde criminele organisatie’ die geld witwaste op ‘industriële schaal’. 

Het is niet voor het eerst dat ING onderzocht werd vanwege de relatie met Bandenia. In de zaak tegen Bandenia zelf, die startte in 2017, was het witwasbeleid van de bank en dat van twee kleinere Spaanse banken ook al onderwerp van onderzoek.

De zaak tegen ING volgde als spin-off van de zaak naar Bandenia waarin de bank veelvuldig aan bod kwam. Dit onderzoek werd in 2022 vroegtijdig gesloten. Het OM ging in beroep tegen deze beslissing, met succes. Datzelfde jaar nog werd het onderzoek opnieuw geopend.

Frauduleuze vergunning

De zaak kwam aan het rollen toen in 2014 de Spaanse Ana Cameno Antolín werd gearresteerd. Antolín, ook bekend als ‘La Reina de la Coca’: de koningin van de cocaïne, bleek klant te zijn bij Bandenia. Zij gebruikte haar rekeningen om haar Colombiaanse leveranciers te betalen. In die zaak werd ook de directeur van Bandenia veroordeeld tot vier jaar cel wegens medeplichtigheid aan witwassen. 

Toen de zaak voor de eerste keer werd geopend, stelde De la Mata dat er genoeg waarschuwingssignalen waren die ING had kunnen zien. Bandenia is een ‘in het Verenigd Koninkrijk gevestigde entiteit met een Spaanse CEO die beweert als bank in een Afrikaans land geregistreerd te zijn,’ schreef de onderzoeksrechter.

Daarnaast zei hij over genoeg materiaal te beschikken dat aantoont dat ‘[de twee Spaanse banken] en ING de huidige wetgeving inzake de voorkoming van het witwassen van geld systematisch niet naleven.’

Uit naam van 27 brievenbusfirma’s en werknemers opende Bandenia rekeningen bij ING in Spanje; zogenaamde ‘omnibus-rekeningen.’ Bij dit soort rekeningen kwam het geld van klanten intern bij Bandenia op één hoop te liggen en bankierden de criminele klanten van Bandenia in feite gezamenlijk bij ING via één enkele rekening. Zo zag ING alleen Bandenia als directe klant en bleven de ware klanten buiten het zicht.

Om als bank zaken te doen met ING, moest Bandenia over een bankvergunning beschikken. Bandenia zei dat het beschikt over een bankvergunning afgegeven door de autoriteit financiële markten van een van de Comoren-eilanden nabij Mozambique. Uit onderzoek van Follow the Money en het Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) bleek dit echter niet het geval. De Comoren hebben namelijk helemaal geen AFM. 

Navraag bij de echte toezichthouder, de Centrale Bank van de Comoren, leerde dat Bandenia ‘nooit is goedgekeurd,’ waaraan de toezichthouder toevoegt: ‘Het is een offshore-entiteit die illegaal opereert met een frauduleuze vergunning.’

Hoewel de zaak tegen de drie banken is afgerond, is Bandenia zelf nog altijd onderwerp van onderzoek. Follow the Money publiceerde op 6 april een uitgebreid artikel over deze nepbank en verschillende criminelen die bij de witwasoperatie betrokken waren.

Anti-witwasbeleid 

In dezelfde periode als die het Spaanse onderzoek besloeg – van 2015 tot 2017 – was ING ook al onderwerp van een groot witwasonderzoek in Nederland. De bank werd destijds onderzocht voor het ‘jarenlange en structureel overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme’ (Wwft). De interne controle op dubieuze transacties zou niet op orde zijn. 

De bank kreeg een boete en ontneming opgelegd van in totaal 775 miljoen euro. Toenmalig CEO Ralph Hamers wordt nog altijd persoonlijk vervolgd voor zijn betrokkenheid in deze zaak. Een woordvoerder van het Functioneel Parket van het OM laat weten dat de Nederlandse strafzaak zich beperkt tot het beleid van ING Nederland.

Een woordvoerder van ING laat Follow the Money weten dat ze kennis hebben genomen van de beslissing van het gerechtshof van Madrid. De bank wil geen verdere reactie geven.