‘Pas in tijden van crisis wordt kritiek serieus genomen’ [video]

We lopen vanuit zijn hotel naast Amsterdam centraal richting de Nieuwmarkt en de wallen. Enfant terrible van de macro-economie Steve Keen draagt een zwart leren bikerjasje: een echo van zijn Griekse bondgenoot in de strijd tegen het bezuinigingsbeleid, Yanis Varoufakis. ‘Die vergelijking valt wel eens vaker,’ zegt hij wanneer ik die vergelijking dan ook maak. Keen is fan van science fiction, zelfverzekerd, toegankelijk, en eigenlijk heel gewoon. Hij vertelt zijn verhalen met grote haast en schroomt niet om zijn zinnen te peperen met creatief woordspel.

Rethinking Economics

Ik leerde Steve Keen voor het eerst kennen toen ik economie studeerde. Niet persoonlijk trouwens, maar door het lezen van zijn boek Debunking Economics. Tijdens de colleges micro- en macroeconomie gebruikte ik Keen's werk — tot frustratie van sommige professoren — om de verplichte literatuur van een kritische noot te voorzien. Dit leidde er uiteindelijk toe dat ik samen met een groep medestudenten de Nederlandse tak van Rethinking Economics opzette.

Op 12 december was de auteur bij een bijeenkomst van ditzelfde Rethinking Economics om te vertellen over het economisch curriculum aan Kingston University in Londen. Keen is hoofd van de economie afdeling aan deze universiteit. In een opmerking over de neoklassieke economie  vatte Keen zijn stijl treffend samen: ‘does it take an Australian to tell you it’s bullshit?’

De opleiding aan Kingston biedt studenten een bredere blik op de reële economie dan gebruikelijk is bij de meeste economieopleidingen. Recent onderzoek van Rethinking Economics toont aan dat de bachelorvakken economie in Nederland voor zo’n 85 procent vanuit de neoklassieke hoek gedoceerd worden. Dit heeft tot gevolg dat andere belangrijke benaderingen — zoals de postkeynesiaanse economie, waar Keen zich mee bezighoudt — worden uitgesloten. Het resultaat: economen, managers en beleidsmakers hebben allerlei blinde vlekken en missen daardoor belangrijke vaardigheden. Het vermogen om een crisis aan te zien komen, bijvoorbeeld.

Great Moderation

Aan de hand van zijn zelfgebouwde economiesimulatie Minksy — genoemd naar zijn inspiratiebron Hyman Minsky — voorspelde Keen al in 2005 dat er een crisis aan zat te komen. Hij ging zelfs op mediatournee om het aanstaande onheil te verkondigen. Niemand luisterde: destijds bestond er nog een rotsvast geloof in de 'Great Moderation', het idee dat de economie dankzij slim monetair beleid van centrale banken stabieler was dan ooit. De beruchte speech van voormalig voorzitter van de Federal Reserve Ben Bernanke in 2004 schetst de sfeer:

‘Certainly, stability-enhancing changes in the economic environment have occurred in the past two decades. However, an intriguing possibility is that some of these changes may have been induced by improved monetary policies. [...] The Great Moderation, the substantial decline in macroeconomic volatility over the past twenty years, is a striking economic development.’

Zodoende was Keen een eiland in de zee van economen die de zwaarste crisis sinds de jaren ‘30 niet zagen aankomen. Over die tijd zegt hij: 'ja, het was eenzaam om in die periode genegeerd te worden, maar de wereld was letterlijk mijn script aan het volgen.' Pas toen in 2008 de crisis aanbrak, kreeg hij zijn gelijk. Dat ging echter ook niet zonder slag of stoot: in 2012 woedde er nog een hevige blog-oorlog over de rol van banken en geldcreatie in ons financiële systeem tussen hem en 's werelds beroemdste macroeconoom en New York Times-columnist, Paul Krugman.

Interview

Voorafgaand aan de Rethinking Economics-bijeenkomst sprak ik Steve Keen in Café Luxembourg, aan het Spui in Amsterdam. Onder het genot van glühwein —en omringd door kerstlichtjes — vertelt hij over zijn werk en ervaring als econoom in een wereld waar zijn collega’s allemaal de andere kant op kijken.

Verder aan bod in het gesprek: wat vindt Keen van de Brexit? Moeten we de Eurozone opheffen? De Europese Centrale Bank pompt al twee jaar 80 miljard euro per maand de Europese economie in. Wat vindt Keen van dit quantitative easing-beleid van de ECB? En wat zou Keen doen als hij het monetair beleid van de ECB mocht inrichten?

Bekijk het interview hieronder, verzorgd van een verklarende voice-over door de stem van FTM Eric Smit. Ook een aanrader: klik op het icoontje voor Nederlandse ondertiteling, om snelle Steve goed te kunnen volgen. Wat vinden jullie van deze hard-hitting Aussie?