
Kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren? Lees meer
Waarom is de creatie van geld in handen van – particuliere – banken? En moet dat altijd gepaard gaan met schuld? Ofwel: kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren?
Dat zijn vragen waar menig econoom zijn tanden op heeft stukgebeten. Toneelgroep De Verleiders zette een brede discussie in gang door op te roepen tot een burgerinitiatief. Met 120.000 handtekeningen moest de politiek wel reageren en nadenken over de aard en het wezen van ons geld en hoe het wordt gecreëerd. Dat leidde tot een opdracht voor de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) om onderzoek naar geldschepping te doen.
Op Follow The Money begon het debat in 2015, toen auteur en voormalig bankenlobbyist Robin Fransman reen open brief aan het toneelgezelschap schreef, die werd beantwoord door Martijn Jeroen van der Linden, bestuurder van de stichting Ons Geld. Daarnaast gaven tientallen lezers in het discussieforum hun visie op wat misschien wel de grote vraag van het moment is: van wie is ons geld eigenlijk?
Aan een digitale euro die niet met banken concurreert, heeft niemand iets
Als we de economen van morgen niet anders opleiden, blijft de wereld op dezelfde voet doorgaan
Geld bepaalt alles, maar bijna niemand snapt het. Reis door onze kaart en ontdek hoe ons geldstelsel in elkaar zit
De ECB deelt miljarden uit aan private banken en stuurt onze overheid de rekening
De belastingbetaler mag nu ook de verliezen van De Nederlandsche Bank betalen
De ontrafeling van ons geldstelsel
Nederlandse regering presenteert voor het eerst een visie op de digitale euro
Wordt digitaal contant geld programmeerbaar, en gekoppeld aan je identiteit?
De strijd om het digitale geld is losgebarsten
‘Ons geld is stuk’, maar is bitcoin echt de oplossing?
Een goed gesprek over de Europese Unie komt maar niet van de grond. Follow the Money wil daar verandering in brengen. Samen met jou. Wat willen we met Europa? Dit dossier is een eerste aanzet voor een gesprek over een andere Europese Unie. Lees meer
Iedereen heeft er een mening over, maar een echt gesprek over de Europese Unie wordt nauwelijks gevoerd. En dat is jammer, want het voortbestaan van de Unie is niet zo vanzelfsprekend als het ooit was. Niet alleen de eenheidsmunt euro wankelt, het hele Europese project zelf dreigt als een kaartenhuis ineen te zakken. Het uiteenvallen van de EU zou enorme gevolgen voor elke Nederlander – en elke Europese burger – hebben. Die angst lijkt politici en beleidsmakers te verlammen. Discussies over de EU worden doodgeslagen met apocalyptische visioenen, van zowel voor- als tegenstanders.
Tegelijk is het duidelijk dat dit niet het Europa is waarvan gedroomd werd. Europese samenwerking blijkt in de praktijk vaak een ondoorzichtig spel van lobby's en achterkamertjespolitiek. De parlementaire controle daarop is gebrekkig. 'Brussel' is bijna synoniem geworden met bureacratie, spilzucht, gesjoemel, bemoeizucht, zelfverrijking en zelfs corruptie.
Bij veel burgers in alle lidstaten leeft het gevoel dat de voordelen van de Unie niet langer opwegen tegen de nadelen. Dat zij in wezen niet zoveel aan de EU hebben en dat het een moloch is die over hun identitieit heenwalst. Een Unie die de economische voordelen vooral sluist naar grote ondernemingen. 'Een verzorgingsstaat voor multinationals', zoals onze columnist Christiaan Vos dat noemde.
Is het mogelijk om de EU op zo'n manier te hervormen dat niet grote, multinationale ondernemingen het meest profiteren van de Europese samenwerking – maar de Unie de belangen van de Europese burger dient? Zo ja, hoe dan? En zo nee, hoe gaan we dan wél verder? Daarover willen we op Follow the Money samen met jou een constructief gesprek voeren. We willen dat doen met behulp van ons panel Europa, wat nu? Op die plek zullen we je onder meer vragen stellen en kunnen we het gesprek met elkaar voeren.
Elk land zou een referendum moeten houden over een EU-exit
Jean-Claude Junckers voorbarige vergezichten
Nieuw Europees btw-plan schrikt fraudeurs niet af
Het einde van de euro begint in Rome
Wat eurosceptici kunnen leren van de Yuexit
Geachte Europese Commissie, ik ben boos!
Je vraagt je af in welk universum deze lieden leven
Vooral Duitse burgers zijn gelukkig met de Europese Unie
Als europarlementariërs historicus gaan spelen
Volop Europese schijnoplossingen tegen de jeugdwerkloosheid
© Flickr / JW Photography
Pro-Europa en globalisering zijn en toch een eigen munt bepleiten, kan dat?
In aanloop naar het congres Reinvent.Money publiceert Follow the Money een serie achtergrondartikelen over ons geldsysteem en mogelijke alternatieven. Vandaag: Richard van der Linde over de vraag of je vóór een verenigd Europa, maar tégen de euro kan zijn.
Op vrijdag 14 oktober van 16 tot 19 uur vindt de derde editie van Reinvent.Money plaats. Zo’n 800 experts en geïnteresseerden zullen bij elkaar komen in het Auditorium van de TU in Delft om drie discussies over de toekomst van geld, banken en naties te volgen. In navolging op het artikel van vorige week, nu een toelichting van mede-organisator Richard van der Linde op de tweede discussie: ‘Is de euro houdbaar?’.
Over die vraag heeft de bekende econoom en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz zich ook gebogen in zijn boek De Euro. Zijn conclusie is dat de politieke instituties ontbreken die nodig zijn voor een gezonde munt en dat deelnemers aan de gemeenschappelijke munt elkaar meer dan ooit wantrouwen, waardoor politieke integratie ook niet meer realistisch is. Ieder land met een eigen begroting heeft baat bij ruimte om monetair beleid te voeren dat is afgestemd op die begroting. Bij landen waarvan de financiële huishouding (huidig) en de economie (toekomst) veel overeenkomen, kan het lonend zijn om een monetaire unie te vormen en de flexibiliteit op te geven.
Modern Monetary Theory
Ongeveer eenzelfde standpunt hebben aanhangers van de Modern Monetary Theory, een groep waar ook Stephanie Kelton toe behoort. Kelton is verbonden aan de University of Missouri-Kansas City. Zij raakte bij het grote publiek bekend als adviseur van Bernie Sanders tijdens zijn campagne voor de nominatie als Democratische afgevaardigde en werd onder andere in de Politico 50 opgenomen als een van de meest invloedrijke personen in de Amerikaanse politiek. Kelton komt speciaal voor Reinvent.Money naar Nederland. Zij zal aan verschillende discussies deelnemen en bij het debat over de euro een keynote speech verzorgen over de noodzaak van een gelijke schaal van monetair en fiscaal beleid.
Joseph Stiglitz concludeert dat de politieke instituties ontbreken die nodig zijn voor een gezonde munt
Wie dat standpunt hanteert en praktisch kijkt naar de huidige onderlinge verhoudingen in de eurozone, zal waarschijnlijk tot de conclusie komen dat een fiscale unie met alle eurozone-lidstaten geen grote kans van slagen heeft. Ook het alternatief van een transferunie, waarbij ieder een eigen begroting heeft maar landen met overschotten geld overmaken naar landen met tekorten — zoals staten in de VS doen via de federale begroting — heeft randvoorwaarden die best stevig zijn.
De optie die dan nog overblijft is de schaal waarop monetair beleid wordt gevoerd passend maken op die van het fiscale beleid. Plat gezegd is dat een terugkeer naar een nationale munt. Die kan ter vervanging van de euro of parallel eraan worden ingevoerd. Aangezien steeds meer economen een soortgelijke conclusie uitten, verdwijnt ook langzaam het politieke taboe rondom dit thema. Je kunt als partij pro-Europa en globalisering zijn en toch een eigen munt bepleiten. De eigen munt is dan een recept voor globale welvaart en niet voor de bevrediging van nationalistische gevoelens.
Piratenpartij
De Piratenpartij is één van de partijen die pro-Europa zijn, maar, gezien de omstandigheden, een eigen munt voorstaan. De partij is vooral bekend door haar standpunten inzake privacy, maar wordt ook geprezen om haar progressieve programma voor de verkiezingen van 2017 ten aanzien van financiële markten en monetair beleid. Na de inleiding van Kelton zal een debat plaatsvinden tussen de lijsttrekker van de Piratenpartij, Ancilla van der Leest, en Paul Tang, die als Europarlementariër namens de PvdA aanwezig zal zijn.
De verwachting is dat ze het niet met elkaar eens zullen zijn. Vorig jaar bestookte Paul Tang Draghi nog met vragen over het beleid van de ECB. In het FD schreef Tang eerder dit jaar: ‘Doormodderen kan even, maar uiteindelijk moet Draghi een keuze maken. Een rigoureuze keuze.’ Alleen gaat Draghi natuurlijk uitsluitend over monetair beleid en zal in het debat ook de schaal van de fiscale activiteiten ter discussie staan.
Het debat staat onder leiding van Karim Benammar, filosoof en geld-expert bij The School of Life. Kelton zal betrokken zijn als fact checker, maar het publiek speelt eveneens een belangrijke rol door vragen en opmerkingen via Twitter te delen.
De overige twee discussies zullen gaan over bankieren bij de centrale bank en de noodzaak van belastingen om geld waarde te geven. Hierbij zijn o.a. Michael Kumhof (Bank of England), Lex Hoogduin (voormalig DNB), Arnoud Boot (UvA) en Brett Scott betrokken.
Een nationale munt kan ter vervanging van de euro of parallel eraan worden ingevoerd
Als organisatie zijn we een financieel experiment aangegaan die in het slechtste geval kan betekenen dat we niet in staat zijn om in de toekomst soortgelijke evenementen te organiseren. U kunt namelijk kosteloos een ticket reserveren en achteraf bepalen wat u het evenement waard vond. Dit leek ons de ultieme prikkel om een boeiend evenement neer te zetten. Inmiddels zijn er ruim 500 kaarten gereserveerd, waarmee het aantal van eerdere edities al is overschreden. De verwachting is dat alle kaarten vooraf gereserveerd zullen worden, dus wacht er niet te lang mee.
Kijk voor meer informatie op http://reinvent.money. Zie ook het artikel van vorige week over het eerste debat door Martijn Jeroen van der Linden. Volgende week zal Paul Buitink ter afsluiting het laatste thema introduceren.
11 Bijdragen
bps 12
M. van Deelen 11
Geen livestream of uitzending achteraf neem ik aan. Ik zou daar best voor willen betalen. Niet alleen achteraf maar ook vooraf.
Niks voor FTM om het verdienmodel op te leuken en de opbrengst te delen met de organiserende partijen?
bps 12
'… om monetair beleid te voeren dat is afgestemd op die begroting.'
Oh. Zit dat zo. Dus niet de tering naar de nering zetten, maar de lening met MMT naar de tering zetten.
Dat wist ik niet. Ik ben niet de overheid van een land, maar degene die die overheid betalen moet.
Die visie rust natuurlijk op de aanname dat begrotingstekort nodig is voor economiegroei door schuldengroei en inflatie, niet beseffend dat voor schuldenverdamping méér schuld nodig is dan er verdampt. (1,02″ > 0,98″). In dit piramidespel hoopt elke leningnemer op veel meer leningnemers na hem, voor verdamping van zijn lening door inflatie. Zonder schuldengroei, immers geen permanente inflatie.
bps 12
KAN lonend zijn. Wanneer is dat dan lonend? Voor wie?
Elke fusie kost trouwens banen. Welke ambtenaren en politici zijn onmisbaar? En wie niet?
Er zit wel verschil tussen schaalvergroting en schaalbehoud of -verkleining.
Bij schaalvergroting wordt de afstand tussen leiding en werkvloer te groot.
Was er eind van de vorige eeuw nog sprake en trend van kolomverkorting en plattere organisaties voor betere samenwerking, gelijkwaardigheid en efficiëntie, in de EU en de muntunie gaat het weer de andere kant op.
Overal ontstaan kloven en scheuren. Tussen arm en rijk, overheid en burger, Noord en Zuid, Oost en West, links en rechts, eurolyrisch en eurosceptisch, religieus en religieus, religieus en niet-religieus, ITwits en nitwits, jong en oud, enz.
Die kloven zijn sindsdien gegroeid met de geld- en schuld- en schaalgroei, met de inflatie.
Als ik kon kiezen, koos ik voor een girale parallelle €uro voor iedereen, als de ecu als stabiele internationale handels- en reservemunt was tussen 1999 en 2002.
De nationale binnenlandse munten kunnen zich dan naar kracht van hun economie daarmee verhouden en wisselen. Begrotingsexcessen worden dan automatisch afgestraft met lagere muntwaarde (importkoopkracht) en hogere rente. Het regelt zichzelf.
bps 12
'… dat een fiscale unie met alle eurozone-lidstaten geen grote kans van slagen heeft.'
Voor harmonisatie van fiscale wetgeving en sociaal-economisch beleid, is geen fiscale unie nodig die zelf de belastingen int en naar eigen goeddunken beheert en besteedt, zonder democratische controle.
Wel goede afspraken en goede wil voor een gelijkwaardige, beschaafde gemiddelde levensstandaard voor alle ingezetenen van Europa.
Felix Van Hoften 3
Jan Smid 8
Wijzen wat een ander fout doet is makkelijk maar kijk dan ook naar wat je zelf fout doet en steek je hand in eigen boezem. Draghi komt met verkeerde oplossingen en is mijn inziens de verkeerde man op de verkeerde plek, hij had gewoon bij Goldman Sachs moeten blijven, hij had dus ook niet van 2005 t/m 2011 baas moeten zijn van de Bank of Italy, en dan kunnen doorstromen naar de ECB. Maar wat is er op de andere leden van het dagelijkse bestuur van de ECB aan te merken, zoals Peter Praet dat er geen plan B bestond?
https://www.ecb.europa.eu/ecb/orga/decisions/govc/html/index.nl.html
Maar ik vind ook dat ook de Europese en alle Europese leiders wel zogenaamde voor samenwerking kiezen, maar als puntje bij paaltje komt, kiezen voor hun eigen belang.
Dus de vraag is ook: moddert enkel Draghi door of doen alle Europese regeringsleiders dat en ook alle denktanks die verbonden zijn aan bijvoorbeeld politieke partijen? En de vraag: waarom willen we geld uit de reële economie pompen in een dood paard? Omdat we niet weten wat we met de posities moeten doen in TARGET2? Omdat de gewone man het steeds beter begint te snappen dat de zuidelijke EU-landen niet zelf het probleem zijn, maar de neoliberale gedachte dat een politieke unie gevormd kan worden door het hebben van een gezamenlijke munt, terwijl er nooit een draagvlak was geweest voor de politieke unie?
https://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/dnbulletin-2016/dnb342673.jsp
Michel Fleur 6
Matthijs 11
Michel FleurRoland Horvath 7
1/ Een transfer van overschot landen naar tekort landen zoals er een transfer is in ieder land van rijk naar arm door de inkomsten belasting en de Sociale Zekerheid SZ. Anders raken de tekort landen zonder euro's. En het overschot is te wijten aan de euro en aan bestaande monopolies die hoge prijzen en - winsten toe laten, niet aan de inspanningen van de overschot landen.
Monopolies: Goederen waar er een overvloed van voorradig is, zijn goedkoop bvb toerisme. Nieuwe zaken zoals IT bvb Google of moeilijk te produceren goederen zoals Duitse machinebouw, vormen een machtspositie voor de producenten en laten hoge prijzen en een ruime winstmarge toe.
2/ Een 2e munt is in elk land: Niet converteerbaar in andere valuta. Zoals de WIR in Zwitserland.
3/ Fiscale maatregels of meer algemeen enkele algemene richtlijnen over lonen en andere bedrijfslasten zijn een hulp. Een controle van de bestedingen van overheid, consumenten en ondernemingen is niet nodig.
4/ De euro mag blijven als de alles bepalende invloed van de GMO ongedaan gemaakt wordt: Globalisering en vrije handel moeten gecombineerd met protectie van het lokale. De euro is ingevoerd als een gril van de mentors van de EU, een kartel van Grote Multinationale Ondernemingen GMO. De invoering ervan was te wijten aan het gebrek aan niveau bij politici en hoofdstroom media.
5/ Er kan geen substantiële verandering in de EU komen om de invloed van de GMO, de VS en Duitsland in te perken als de structuur van de EU niet verandert. Dus de EU Commissie moet voortkomen uit een ideologische meerderheid in Parlement en Raad. De Raad: 4 rechtstreeks verkozen permanente vertegenwoordigers per lidstaat, die in het openbaar vergaderen.
Bovendien moet de EU zich uitsluitend met federale zaken bezig houden zoals de euro, de grenzen.
Voorrang van Europees recht boven nationaal recht moet afgeschaft worden want dat heeft van de EU een unitair gedrocht gemaakt dat de lidstaten vervangt.
Paul Jansen 2