Tot voor kort was de monetaire hocuspocus nog redelijk eenvoudig te begrijpen: als een commerciële bank niet genoeg liquiditeiten voorhanden had, kon die altijd aankloppen bij de centrale bank. Een heerlijke gedachte, dat er altijd iemand is die je de helpende hand kan reiken. Maar er is een dimensie bijgekomen, nu de centrale bank zich ook op de aandelenbeurs meldt. De Japanse walvis is geboren.

Timothy Geithner bevestigt dat Mario Draghi geen idee heeft waar hij mee bezig is

Redder
Mario Draghi van de ECB profileert zich als de redder van Europa, maar daar moeten we wel wat vraagtekens bij zetten. Timothy Geithner, voormalig Amerikaans minister van Financiën, verwoordde het als volgt: Draghi had geen plan en was simpelweg aan het bluffen toen hij zei dat hij ‘alles zou doen wat nodig is’ om de euro te redden. Geithner bevestigt hiermee dat Draghi geen idee heeft waar hij mee bezig is, wat natuurlijk een pijnlijke constatering is die het vertrouwen in de ECB-president geen goed doet. Op dit moment koopt de ECB bedrijfsobligaties op, wat bedrijven via een omweg liquiditeit verschaft. Draghi is al meermalen gevraagd of hij ook aandelen gaat opkopen, maar vooralsnog lijkt hij deze weg — gelukkig — niet te willen bewandelen.

Japan
Hoe anders is dat in Japan. De centrale bank aldaar, de Bank of Japan (BoJ), bezit inmiddels circa 34,5% van de Japanse obligatiemarkt en zal waarschijnlijk medio 2017 op 50% zitten. Nog opmerkelijker is wellicht dat de BoJ inmiddels ook aandelen opkoopt. De centrale bank is nergens terug te vinden in de officiële registers van substantiële deelnemingen, maar koopt wel continu ETF’s op (Exchange Traded Funds, fondsen die beleggen in aandelenindices) waarmee hij indirect wel grote belangen verwerft. Volgens Bloomberg zou de BoJ inmiddels een top-10 aandeelhouder zijn in de breed gedragen Nikkei 225 Stock Average. De belangen van de BoJ zouden zelfs die van de grootste vermogensbeheerders ter wereld overtreffen. En dat allemaal van geprint geld — ook al is dat tegenwoordig niet meer dan een boekhoudtruc, listig uitgevoerd met rugdekking van de nietsvermoedende Japanse belastingbetaler.

Hedgefund
Centrale bankiers gedragen zich steeds meer als hedgefundmanagers met oneindig diepe zakken. We kunnen ons inmiddels voorzichtig gaan afvragen wat er in Japan gebeurt als de BoJ het hele land op de balans heeft staan. Of het zo ver komt weet niemand, maar men is goed op weg.

Centrale bankiers gedragen zich steeds meer als hedgefundmanagers met oneindig diepe zakken

De situatie in Japan is niet alleen vanuit beleggingsperspectief merkwaardig en ongewenst te noemen. Ook vanuit het oogpunt van corporate governance kunnen er veel vraagtekens gezet worden bij het huidige beleid van de BoJ.

Belegger Warren Buffett liet zich onlangs ontvallen dat hij nog graag meemaakt hoe de situatie in Japan zich zal ontvouwen. Als langetermijnbelegger in Japanse aandelen zit u dit jaar sowieso al niet zo lekker op uw stoel. Maar wat gaat er gebeuren als de BoJ besluit om opeens uit de aandelenmarkt te stappen? Centrale bankiers doen er beter aan zich te beperken tot eenvoudig en degelijk bankieren. De Japanse walvis kunnen we missen als kiespijn.

Rest mij u een goed weekend te wensen.