Schaalvergroting in de supermarktbranche brengt retailers, aandeelhouders en analisten in een gelukzalige toestand. Afgelopen zaterdag was het opnieuw raak: het gerucht ging dat de luxe Belgische supermarktketen Delhaize fusiegesprekken zou voeren met het veel grotere Nederlandse Ahold. Ahold bezit onder andere supermarkt Albert Heijn. Zowel Delhaize als Ahold gaven aan ‘niet te reageren op geruchten in de markt.’

Hier kwam gisteren toch verandering in. Delhaize zwichtte voor de eis tot openheid van vakbond BBTK, en ook Ahold bevestigt intussen dat er fusiegesprekken gaande zijn. Bij een eventuele samenvoeging van Delhaize en Ahold ontstaat er een bedrijf dat kan toetreden tot de top tien grootste supermarktconcerns ter wereld. Daar kan het fusieproduct aanschuiven bij reuzen als het Franse Carrefour en het Amerikaanse Wal-Mart. Enkel op Europees niveau zal het nieuwe bedrijf geen grote speler worden aangezien meer dan zestig procent van de omzet wordt gehaald uit de Amerikaanse tak van het bedrijf. 

De jaaromzet van Delhaize en Ahold samen bedroeg in 2014 64,6 miljard euro, twee keer zoveel als de totale supermarktomzet in Nederland

De jaaromzet van Delhaize en Ahold samen bedroeg in 2014 64,6 miljard euro, twee keer zoveel als de totale supermarktomzet in Nederland. ‘Delhaize-Ahold’ heeft ruim 6.600 winkels en 375.000 personeelsleden in verschillende Europese landen en de Verenigde Staten.

'Retail enkel gedreven door prijs’

Wat levert zo’n fusie nu op voor Delhaize en Ahold? 'In dit vroege stadium schatten we potentiële kostenbesparingen op ongeveer een miljard euro, vooral door winsten aan de inkoopkant en door besparingen op overheadkosten’, zei een analist van de Rabobank afgelopen zaterdag tegen Het Financieele Dagblad. Het zijn aantallen die de beurs graag hoort, de beurskoersen van Ahold en Delhaize steigerden omhoog. Die van Ahold met zeven procent en die van Delhaize met 14,5 procent. Aandeelhouders zien gouden bergen door mogelijke kostenbesparingen en tegelijkertijd meer inkoopkracht.

Niet iedereen wordt er vrolijk van. De kostenbesparing voor de supermarkten komen met een serieuze ‘maar’, aldus Frank van Oorschot, lid van Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC). Van Oorschot en collega’s adviseren het Europees parlement en commissie over zaken die spelen in de voedsel- en landbouwsectoren. Van Oorschot heeft zelf een akkerbouwbedrijf en adviseert de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) over internationale aangelegenheden. Van Oorschot noemt de verdere schaalvergroting onontkoombaar maar ziet ook dat die een lange schaduw vooruit werpt: ‘Supermarkten concurreren zich kapot op prijs en leveranciers zijn de dupe. Consumenten zijn op korte termijn de lachende derde, in Nederland liggen de prijzen van voedsel ontzettend laag en is de kwaliteit uitstekend. Supermarkten gaan enkel voor prijs, de eerste ‘P’ van ‘Price, People en Planet’. Op de lange termijn is deze ontwikkeling niet houdbaar, de prijs zal omhoog moeten, anders gaat de duurzame landbouw eraan onderdoor.’

Ook groente- en fruit leveranciers fuseren

Besparingen aan de inkoopkant zijn toeleveranciers van supermarkten uiteraard een doorn in het oog. Onlangs maakten verschillende toeleveranciers van groenten en fruit bekend te willen gaan fuseren. Het gaat om de Belgische handelshuizen: Greenyard Foods, Univeg Group en Peatinvest. De bedoeling is om van de combinatie, die de naam Greenyard Foods zal aanhouden, een ‘wereldwijde speler in de groenten- en fruitsector te creëren’. Door de samenvoeging ontstaat een bedrijf met een geschatte jaaromzet van 3,7 miljard euro en 6600 personeelsleden. De Belg Hein Deprez, grootaandeelhouder in alle drie de bedrijven, zei over die fusie: ‘Het creëren van een gecombineerde groep met verse en diepvries- groenten en fruit en conserven zal gunstig zijn voor telers, retailers, consumenten, medewerkers en aandeelhouders. Wij zijn ervan overtuigd dat maatschappelijke trends vragen om een meer holistische kijk op de groente- en fruitconsumptie.’

Leveranciers leggen weinig gewicht in de schaal

Samenvoegingen van supermarkten en fusies tussen leveranciers leiden tot nog minder spelers op een al sterk geconcentreerde markt. Van Oorschot ziet de fusie tussen de groenteleveranciers overigens als druppel op een gloeiende plaat: ‘Denk maar niet dat een fusie tussen een paar leveranciers enig gewicht in de schaal legt als het gaat om de machtsrelatie met de retailers.’ De vraag is ook in hoeverre de gefuseerde handelshuizen werkelijk een tegenwicht gaan bieden. De drie genoemde handelshuizen en de twee retailers, kennen elkaar namelijk zeer goed. De Albert Heijns van Ahold hebben aan het bedrijf Bakker Barendrecht een exclusieve leverancier van groenten en fruit. Bakker Barendrecht is onderdeel van Univeg. Univeg is ook leverancier van groente en fruit voor Delhaize. Bovendien heeft de voormalig ceo van Delhaize, Arthur Goethals, momenteel een plekje in de raad van bestuur van Greenyard Foods.

Onlangs was bij Follow The Money een interview te lezen met EU-rapporteur Igor Šarmír. Die waarschuwt al jaren voor de vergaande schaalvergroting van de voedingsretail en de lastige positie van leveranciers. Nu hebben ze nauwelijks een onderhandelingspositie. De macht van supermarkten moet worden beperkt door het versterken van de Europese mededingingswetten, zo luidt het oordeel van Šarmír. De werkelijk is intussen heel anders: supermarktconcerns worden alleen maar groter. 

Super-fusies Samenvoegingen van supermarkten liggen in retail land altijd op de loer. In 2006 moest het concern Laurus zijn Edah en Konmar supermarkten in de verkoop doen op dwingend aanraden van de bank. In 2009 werd Laurus verder ontmanteld toen het veel kleinere Jumbo Supermarkten Super de Boer overnam van Laurus. In 2011 nam Jumbo ook het concern C1000 over. Door de overname is Jumbo, op Ahold met haar Albert Heins na, het grootste supermarktconcern van Nederland.