Uit onderzoek van Follow the Money en de Gelderlander bleek onlangs dat VGZ heeft vastgesteld dat Onderdak vijf jaar lang declareerde voor zorg die niet is geleverd. Onderdak zal aan VGZ minimaal een ton terug moeten betalen.

Naar aanleiding van de gezamenlijke publicatie van eind maart stelden PvdA, CDA en de SP een reeks Kamervragen. Minister Sander Dekker (VVD) van Justitie en Veiligheid schrijft in zijn antwoorden, mede namens minister Hugo de Jonge (CDA) van Volksgezondheid, dat de vastgestelde fraude van VGZ niet bekend was bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Deze dienst koopt zorg in voor ex-gevangenen en ex-tbs’ers, onder andere bij Stichting Onderdak.

Minister Tamara van Ark (VVD) van Medische Zorg gaf eveneens antwoord op vragen. Ook zij stelt dat de fraude geen aanleiding is om het contract stop te zetten. ‘Het feit dat een zorgverzekeraar fraude vaststelt is op zichzelf onvoldoende reden voor de justitiële inkoop om automatisch de overeenkomst vroegtijdig te beëindigen.’

Ook als VGZ fraude vaststelt of als een gemeente stopt met een zorgaanbieder, kan een zorgbedrijf nog steeds voldoen aan de eisen van justitie, stelt de minister. ‘Het kan wel een reden zijn, en dat lijkt me ook heel verstandig, om het contractmanagement te intensiveren om zekerheid te krijgen over de kwaliteit en rechtmatigheid van de geleverde zorg.’ Sinds 2017 heeft Stichting Onderdak 137 justitiële cliënten in zorg gehad.

'Bizar dat minister geen afstand neemt van fraude’

Kamerlid Michiel van Nispen (SP) noemt het bizar dat de ministers geen afstand nemen van de fraude. ‘Ze zouden in de opperste staat van paraatheid moeten zijn als het om fraude gaat, maar dat kan ik in hun houding niet bespeuren. De genoemde maatregelen zijn denk ik een doekje voor het bloeden. Ik denk dat we het systeem fundamenteler moeten wijzigen om te zorgen dat we de kwaliteit van de zorg voorop stellen.’

Ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd grijpt niet in. Minister Dekker: ‘Signalen over Stichting Onderdak zoals in het artikel van Follow the Money en De Gelderlander beschreven neemt de IGJ mee in haar risicotoezicht. Vooralsnog heeft de inspectie geen aanleiding gezien om opnieuw een bezoek te brengen aan Stichting Onderdak.’

Volgens de minister controleert de inspectie niet of persoonsgebonden budgetten goed besteed worden. Die verantwoordelijkheid ligt bij zorgkantoren, stelt hij. Uit onderzoek van de Gelderlander en Follow the Money blijkt dat niet alle zorgkantoren hierover hetzelfde beleid hanteren. Zo kan VGZ de zorg bij een aanbieder stoppen wegens fraude, terwijl zorgkantoor Menzis de zorg bij dezelfde zorgaanbieder gewoon door laat lopen.

Gegevens uitwisselen

Uit het onderzoek blijkt dat de gegevensdeling tussen gemeenten, zorgkantoren en Justitie een probleem is. Minister Dekker erkent dat er geen wettelijke grondslag is om gegevens met elkaar uit te wisselen. Een werkgroep van zorgkantoren en gemeenten bracht in december 2020 een advies uit over de gegevens die ze van elkaar nodig hebben om zorgfraude aan te kunnen pakken. De komende maanden wordt bekeken of er wijzigingen in de wet mogelijk zijn om de uitwisseling voor elkaar te krijgen.

Het wetsvoorstel ‘Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg’ moet gegevensdeling gemakkelijker maken. Het Waarschuwingsregister zorgfraude en de uitwisseling via het Informatieknooppunt zorgfraude moeten voorts zorgen dat meer informatie gedeeld zal worden. 

VGZ greep in, Menzis niet. Pas na publicatie van het onderzoek besloot Menzis alsnog actie te ondernemen

Maar nog altijd is het aan de inkopende partijen, zoals gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en Justitie om te beslissen om een zorgfraudezaak aan te pakken. Uit het onderzoek van de Gelderlander en Follow the Money is gebleken dat hier geen eenduidige aanpak geldt. Zo greep VGZ wel in, maar Menzis niet. Door de publicatie heeft zorgverzekeraar Menzis besloten alsnog actie te ondernemen.

Zorgen over kwaliteit

Minister Dekker erkent verder dat er justitiële zorgaanbieders zijn gecontracteerd voor beschermd wonen over wie zorgen bestaan over de kwaliteit en professionaliteit. ‘Deze zorgaanbieders vergen voor het contractmanagement nu veel inspanning.’ 

Dekker zegt dat Justitie door de huidige manier van inkopen onvoldoende eisen kan stellen aan zorgaanbieders. Om meer grip te krijgen op de zorgaanbieders kiest hij daarom voor een nieuwe inkoopstrategie. Hij wil vooraf strengere eisen stellen en tijdens het contract in kunnen grijpen als dat nodig is.

Kamerlid René Peters (CDA) noemt het contractmanagement van de inkopende partijen ver onder de maat. ‘Dubieuze figuren kunnen miljoenen binnenharken, omdat we niet streng zijn aan de poort. Verder dan een verbetertraject komen de meeste maatregelen niet. Als ik crimineel was, zou ik mijn geld witwassen via de jeugdzorg, want daar controleert helemaal niemand.’