‘Het is een bedroevend clubje. Ze beweren dat ze rechts zijn en meestal is dat economisch goed. Maar over dit regeerakkoord valt niets positiefs te zeggen. Het is een conservatief links programma met typische rechtse plagerijtjes. Economisch gezien is het een totale stand still’. De rood gesauste econoom Sweder van Wijnbergen staat bekend om zijn stevige uitspraken en dit keer kan hij het niet laten om zijn afschuw over de kabinetsplannen te uiten. Meer dan het cijfer 3 heeft de hoogleraar er niet voor over. Dat heeft wat hem betreft niets met links of rechts te maken. ‘Het regeerakkoord deugt gewoon niet’, zegt Van Wijnbergen. ‘Ik had graag gezien dat het anders was omdat ik weet dat het nu nodig is. Rutte 1 loopt weg voor grote economische uitdagingen die zich met name op de arbeidsmarkt voordoen. Ze tonen geen enkele visie en er worden makkelijke oplossingen gekozen. De VVD heeft zijn programma opgegeven, dat had ik niet verwacht. Het resultaat maakt een domme indruk’.

Dat er in het kabinet slechts enkelen rondlopen met een economische achtergrond, wekt ook al weinig vertouwen. Positieve opsteker is Jan Kees de Jager. De Minister van Financiën die Van Wijnbergen in verband met de Griekse schuldencrisis nog als een ‘groot kind’ en ‘Brusselse toerist’ omschreef en ‘totaal ongeschikt’ achtte voor het werk van een minister, wordt inmiddels – na enkele ‘persoonlijke ontmoetingen’ met de econoom – als ‘leergierig’ omschreven. Van Wijnbergen: ‘Ik vind dat De Jager goed bezig is en hij heeft ook meer ruggengraat dan Wouter Bos’.

 

George Möller, voormalig topman van de Amsterdamse Effectenbeurs en ex-ceo van de Robeco Groep, noemt het niet aanpakken de problemen rond vergrijzing een ‘dikke tegenvaller’. De grootste gemiste kans is wat hem betreft echter het totale ontbreken van een vooruitstrevend beleid ten aanzien van duurzame energie. ‘We zouden hier juist structureel in moeten investeren,’ zegt Möller. ‘Dit kabinet ziet dat klaarblijkelijk helemaal anders en dat mag je volgens mij op het conto van Wilders schrijven’. 

 

Möller krijgt bijval van Grimbert Rost van Tonningen. ‘Dit kabinet heeft geen enkele economische visie,’ zegt de als rechts-liberaal bekend staande publicist en adviseur in fusies en overnames. ‘Ik lig er niet wakker van want daar heb ik een te leuk leven voor, maar van rechts mag je toch een stevig economisch beleid verwachten. Niets van dat alles. De grote problemen op de arbeidsmarkt en woningmarkt blijven nu liggen. Een zichzelf respecterende econoom zal dit beleid nooit voor zijn rekening kunnen nemen’. 

Rost van Tonningen noemt de econoom Sylvester Eijffinger. Iemand die volgens mij al tijden warm loopt voor een ministerspost. ‘Hij zou er nooit zijn handtekening onder het regeerakkoord hebben gezet’. 

 

Eijffinger, CDA-econoom uit Tilburg, begint te grinniken als zijn vermeende politieke ambities worden genoemd. Of die er werkelijk zijn? ‘Ik geef daar geen commentaar op’, zegt Eijffinger die ook niet wil zeggen of hij zijn krabbel onder het regeerakkoord had willen plaatsen. Wel wil hij kwijt dat het akkoord, gelet op de belangrijke thema’s ‘puur economisch gezien wat weinig is’. ‘Maar’, voegt hij er direct aan toe, ‘het glas is wat mij betreft halfvol en niet half leeg zoals je verschillende links angehaugte economen nu overal hoort roepen’. Eijffinger beaamt dat de linkse invloed van de PVV op het sociaal-economische beleid ‘aanzienlijk’ is geweest. ‘Als we het bijvoorbeeld over het ontslagrecht en de duur van de WW hebben, was het precies zo gegaan als er een kabinet met de PvdA tot stand was gekomen. Dat wijst het kabinet Balkende IV ook uit. Links, rechts, de uitkomst blijft hetzelfde. Het ideale plaatje van grote structurele hervormingen is dus niet realistisch gegeven de verkiezingsuitslag. Dat betreur ik natuurlijk, maar zo is het nu eenmaal. 

Wel ziet hij enkele positieve elementen. Grootste pluspunt volgens Eijffinger: de voorgenomen inkrimping van de ambtenarenapparaat. ‘Bureaucratie is een belasting op groei’, zegt hij. Eijffinger is ervan overtuigd dat, hoewel er in het regeerakkoord niets specifieks over aanpak staat vermeldt, dit nu toch echt gaat gebeuren. ‘Het gaat om de personen die het gaan doen. Deze ministersploeg heeft veel ervaring, hoewel ik liever wat meer mensen met een economische achtergrond had gezien’. 

Eijffingers Tilburgse collega Lans Bovenberg, tevens CDA-econoom, kent vooral gevoelens van ‘teleurstelling’ over het werkstuk van Rutte, Verhagen en Wilders. ‘Ik zou mijn handtekening er niet onder zetten’. Pensioenexpert Bovenberg had vooral waar het de aanpak van problemen rond de vergrijzing aanging, veel meer van het CDA en de VVD verwacht. ‘De programma’s van die twee partijen waren hoopgevend, maar aan de onderhandelingstafel heeft het linkse sociaal-economische beleid van Wilders gezegevierd. Hoewel het risico’s met zich meebracht, heb ik het voeren van onderhandelingen met Wilders nooit erg gevonden. Maar dan moet je wel met een resultaat thuis komen. Daar hebben Verhagen en Rutte niet voor gezorgd. Dit regeerakkoord is echt onvoldoende’. 

 

 

Mensen met een economische achtgrond zijn schaar in het kabinet Rutte 1. De MP zelf wordt vaak geroemd om zijn ‘hands on’ ervaring bij Unilever, maar was daar als afgestudeerd historicus slechts actief als personeelsmanager. Het team van Rutte bestaat voornamelijk uit politicologen, sociologen, historici en juristen. Jan Kees de Jager is zonder meer de bolleboos. Hij behaalde een Bachelor of Business Administration (Nyenrode) en studeerde in Rotterdam af op sociologische – én bedrijfseconomie én rechten. Staatssecretaris Financiën Frans Weekers is de enige andere econoom. Hij studeerde eveneens af in de rechten en was voor zijn politieke carrière vooral in de advocatuur werkzaam.

 

Dit artikel werd eerder in Dagblad De Pers gepubliceerd