TSN Thuiszorg, de grootste leverancier van thuishulp in Nederland, balanceert op het randje van een faillissement. Follow the Money ontdekte tijdens een achtergrondonderzoek naar de handelwijze van de 'kiloknaller' van de thuishulp, dat moederbedrijf ADG Dienstengroep voor het aanvragen van surseance buiten het zicht van bonden, personeel en mogelijke schuldeisers de aansprakelijkheid voor TSN had ingetrokken. Resultaat: bij een faillissement draaien, behalve de maatschappij, TSN's schuldeisers op voor de miljoenenschade, onder wie ook het voltallige personeel. Terwijl moeder ADG - jaaromzet 940 miljoen euro - zelf buiten schot blijft. Dit terwijl TSN al sinds dit voorjaar een miljoenenschuld heeft opgebouwd door loonkortingen bij een deel van het personeel én op dit moment een beroep doet op staatssecretaris Martin van Rijn voor steun in de vorm van een reorganisatiefonds van 60 miljoen.

'Er is over de rug van cliënten en het personeel een heel vies spelletje gespeeld'

De dans ontspringen, dat was althans het idee van ADG. Maar nu blijkt dat de wijze waarop ADG zich probeerde te ontdoen van aansprakelijkheid voor TSN wellicht helemaal niet door de wettelijke beugel kan. Juristen wijzen er op dat juist het gebrek aan duidelijkheid tegenover eventuele belanghebbenden door de rechter nogal eens wordt afgestraft  in soortgelijke zaken. Los van de eventuele onwettigheid van de constructie, stelde SP-Kamerlid Tjitske Siderius naar aanleiding van het artikel van Follow the Money kamervragen aan Van Rijn over de handelwijze van TSN. 'Het moge duidelijk zijn dat wij een dergelijke handelwijze afkeuren. Er is over de rug van cliënten en het personeel een heel vies spelletje gespeeld.' Siderius vraagt Van Rijn dan ook of soortgelijke constructies überhaupt wenselijk zijn in de zorg en of de staatssecretaris van plan is om maatregelen te nemen.

Aansprakelijkheid intrekken

De eigenaar van TSN, de ADG Dienstengroep waaronder ook schoonmaakgroep Asito en uitzendbureau Timing vallen, begon in 2007 zaken te doen op de thuiszorgmarkt. Zoals te lezen is in de uitgebreide analyse die Follow the Money vorige week publiceerde, nam het bedrijf snel en agressief de markt over. Een handelwijze die meerdere malen in de Kamer werd bekritiseerd. Dankzij het kapitaal van moederbedrijf ADG kon TSN de allergrootste speler op de thuishulpmarkt worden. Dit jaar werd plots duidelijk dat het bedrijf al jaren verliezen nam en dat ADG loonsverlagingen en hogere tarieven eiste om TSN staande te houden. Een door TSN opgelegde loonkorting werd voor de rechter uitgevochten en afgewezen. Daarna vroeg de thuiszorggigant uitstel van betaling aan, een voorstadium van faillissement. Had ADG gegokt en verloren? Nee, zo bleek uit onderzoek van Follow the Money. Het concern had alle aansprakelijkheid voor TSN al deze zomer weggewerkt via een reeks juridische handelingen en zichzelf op die manier buiten schot gehouden voor eventuele schade. Die constructie draaide om een aansprakelijkheidsverklaring die ADG voor TSN had afgegeven. Die was eind 2012 al ingetrokken, maar dat betekent niet zoveel: alle aansprakelijkheid voor afspraken voor die datum blijft in principe gewoon bestaan. Om ook onder die verplichtingen uit te komen, zette ADG TSN feitelijk buiten het concern door de oude 100 procent aandeelhouder een nieuwe handelsnaam te geven, deze vennootschap op te heffen en via een openbare bekendmaking de resterende aansprakelijkheid officieel in te trekken.

Legaal of niet legaal?

Om die bekendmaking draait het allemaal. Het ging om onderstaande advertentie in De Telegraaf van 14 juli. Vakbonden, personeel en andere belanghebbenden konden aan deze advertentie met geen mogelijkheid zien dat het om de aansprakelijkheid van TSN ging. Terwijl de bedoeling van zo'n bekendmaking nu juist is dat belanghebbenden eventueel binnen twee maanden bezwaar kunnen maken tegen het intrekken van aansprakelijkheid. ADG had zich dus via een achteromweggetje keurig ingedekt tegen de risico's van een faillerend TSN.

De officiële intrekking van aansprakelijkheid door Mercares SE - tot enkele dagen voor deze publicatie beter bekend als ADG Dienstengroep SE.

Maar is dat wel echt zo? Jurist Georg van Daal van Ekelmans en Meijer advocaten betwijfelt dat. 'Heeft iedereen het wel kunnen horen door deze advertentie? Ik denk van niet. Ik denk dat deze advertentie onvoldoende is geweest en dat je daarvoor best gehoor zult vinden bij de rechter.' Met name het ontbreken van de namen van vennootschappen waarover de aansprakelijkheid wordt ingetrokken, is van belang volgens de jurist. 'Wat er toe doet is dat deze advertentie niet vermeldt welke vennootschappen door de aansprakelijkheidsverklaring werden afgedekt. Het is de bedoeling dat de schuldeisers van gedekte vennootschappen in een oogopslag kunnen zien waar het om gaat.'

'Heeft iedereen het wel kunnen horen door deze advertentie? Ik denk van niet'

Van Daal - en twee andere juristen die Follow the Money raadpleegde, maar die niet geciteerd willen worden - wijst erop dat dit soort advertenties wel vaker onderwerp is van rechtszaken. Van Daal: 'Bijvoorbeeld over de vraag of de gebruikte dagbladen wel als landelijk kunnen worden beschouwd. Zo is het Reformatorisch Dagblad al wel eens afgeserveerd door de rechter wegens te geringe verspreiding.' De jurist kan geen jurisprudentie vinden, maar schat de kansen van schuldeisers van TSN hoog in. 'In dit geval zou ik gokken dat je ver komt bij de rechter met de stelling dat de advertentie niet aan de wettelijke vereisten voldoet. En dan bestaat de overblijvende aansprakelijkheid voor de oude schulden dus gewoon nog steeds.' Dat kan van groot belang zijn voor al het personeel van ADG dat voor 2012 al in dienst was - een aanzienlijk deel van het personeel waarvan nu loon is ingehouden bijvoorbeeld. Maar ook ook voor andere verplichtingen kan het van betekenis zijn. Vakbondsonderhandelaar Gijs van Dijk van FNV laat weten dat de bond inmiddels bezig is een jurist in te schakelen om met spoed naar de zaak te kijken. 'We willen hoe dan ook weten hoe dit juridisch in elkaar zit. Daar maken we nu haast mee omdat het ook gevolgen kan hebben voor de huidige toestand, nu TSN in surseance zit.'

Kamervragen

SP-Kamerlid Tjitske Siderius stelde gisteren haar kamervragen aan Martin van Rijn over de handelwijze van ADG en TSN, liet ze Follow the Money weten: 'Het belangrijkste is dat nu de waarheid boven tafel komt.' Siderius vroeg onder meer ook aan Van Rijn in hoeverre hij op de hoogte was van het niet langer aansprakelijk zijn van ADG voor TSN en het afzonderen van gezonde bedrijfsonderdelen.

'Het belangrijkste is dat nu de waarheid boven tafel komt'

Los van de juridische geldigheid van de wijze waarop ADG handelde, wil Siderius weten of Van Rijn het überhaupt acceptabel vindt dat het miljoenenconcern zichzelf indekte tegen schade na het jarenlang risicovol opereren in de zorg: 'Deelt u de mening dat dergelijke constructies en handelspraktijken in de zorg niet meer mogen voorkomen? Zo ja, welke maatregelen gaat u nemen?' Follow the Money lichtte TSN-bewindvoerders Jan van der Hel en Jacques Daniels in over de door ADG gehanteerde strategie en de mogelijke onwettigheid ervan. Geen van beiden wenst te reageren, maar een faillissementsmedewerker liet weten dat de informatie de bewindvoerders inderdaad heeft bereikt. TSN en ADG hebben dezelfde woordvoerder, geen van beide organisaties wil reageren. Het moederbedrijf van TSN mag dan wellicht gewoon aansprakelijk zijn voor schulden aan het gros van haar personeel, de thuishulpen hebben er op dit moment nog niets aan. Deze week kregen werknemers van TSN wel hun salaris uitbetaald, maar minder dan normaal - en dat betekent dat veel van de ruim 11.000 thuishulpen waarschijnlijk een schrale Kerst tegemoet gaan.