
Gemeenten zouden de jeugdzorg goedkoper en beter regelen. Het tegenovergestelde is gebeurd. Wat ging er mis? Lees meer
De gemeenten zouden jeugdzorg dichterbij, efficiënter en uiteindelijk ook goedkoper gaan regelen. Het tegenovergestelde gebeurde: het aantal zorgaanbieders is gestegen van 120 in 2014, naar zo’n 6.000 nu. En inmiddels ontvangt één op de tien Nederlandse kinderen een vorm van jeugdzorg.
Maar is geld het enige probleem? Onder de werktitel "Jeugdzorg in het Rood” doet Follow the Money onderzoek naar de geldstromen in de jeugdzorg. In deze gids loodsen we je langs de belangrijkste bevindingen.
Jeugdzorgmanagers verdienen bij met handeltje in zzp’ers bij hun eigen werkgever
Anderhalf jaar strijd om één Excelsheet: hoe gemeenten onderzoek naar jeugdzorg frustreren
Hoe kindvriendelijke jeugdzorg moest wijken voor hekken en sloten op de deur
Bij de jeugdbescherming is het wachten op de volgende meltdown
Lelystad versus Pluryn: in het gevecht om de rekening delft de gemeente het onderspit
Opvanghuis voor kinderen krijgt dikke onvoldoende, maar blijft voorlopig open
Staatssecretaris Van Ooijen over het repareren van de jeugdzorg: ‘Het is een enorm praatcircus’
Minister Franc Weerwind: ‘Herwinnen van vertrouwen, dat is mijn belangrijkste opdracht’
Terugkijken | Beslissen in een failliete jeugdzorg: het verhaal van drie kinderrechters
In het hart van een zorginfarct: de rechter kan in een kinderleven het keerpunt zijn
Gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers: in dit dossier komen ze allemaal langs. Lees meer
Er zijn veel manieren om meer geld te verdienen in de zorg dan gerechtvaardigd is. In dit dossier gaan we op jacht naar zogenoemde zorgcowboys: gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers die zichzelf verrijken door misbruik van de wet- en regelgeving. Ze maken onze zorg veel duurder dan nodig is.
Met valse papieren aan de slag in de zorg is crimineel makkelijk
Vijf jaar procederen voor een teleurstellende schikking: zo moeilijk is het om zorgfraude aan te pakken (update 1 september)
Podcast | De achilleshiel van gezinshuizen blootgelegd
Een dubieuze carrière en falend toezicht: Koos Föllings en Compass
De Inspectie beschermt vooral de minister, niet de patiënt
Rekenkamer spijkerhard over aanpak zorgfraude, fraudeurs hebben vrij spel
Compass is failliet, neptherapeut Föllings wil een doorstart
Veroordeelde neptherapeut mag van toezichthouder doorwerken
Podcast | Begeleid wonen in een horrorhuis
Hoe ‘Anastasia van Oranje-Nassau’ koningin van de transgenderzorg werd
© JanJaap Rypkema
Veroordeeld stalker, neptherapeut, fraudeur – en toch is Koos Föllings jeugdzorgdirecteur
Eigenaar Koos Föllings van GGZ-instelling Compass doet zich valselijk voor als psychotherapeut, is veroordeeld voor stalking en bedreiging met ernstige mishandeling. Hij behandelt desondanks al tien jaar kwetsbare cliënten, waaronder veel minderjarigen. Beschuldigingen van gerommel met declaraties vormden de start van een onderzoek van FTM en Pointer. Dat leidde tot een wekenlange speurtocht langs instanties en betrokkenen met bizarre wendingen. ‘Onbegrijpelijk dat deze man door de mazen glipte.’
Dit onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met Jolien de Vries van Pointer. Haar artikel over de zaak staat hier. Zondag 25 april, om 19:00, wijdt Pointer op Radio 1 een uitzending aan de kwestie.
Waar gaat dit artikel over?
- Koos Föllings, de oprichter en eigenaar van jeugdzorg- en ggz-inrichting Compass, doet zich valselijk voor als psychotherapeut en traumabehandelaar. Hij is eerder veroordeeld wegens fraude en later wegens stalking en bedreiging. Voorts zijn er serieuze beschuldigingen van declaratiefraude, grensoverschrijdend gedrag jegens cliënten en intimidatie van medewerkers.
Waarom is dit relevant?
- De zaak laat zien hoe ernstig het toezicht kan falen. Er is een inactieve raad van toezicht; Föllings kreeg ondanks zijn recente veroordeling wegens stalking een Verklaring Omtrent Gedrag; de Inspectie Gezondheidszorg weet dat Föllings zich valselijk tooit met een titel die hem niet toekomt. Hem wordt geen strobreed in de weg geleg. Enkele gemeenten en zorgverzekeraars buigen zich inmiddels wel over de kwestie.
Hoe hebben we dit onderzocht?
- Follow the Money en Pointer spraken met tientallen direct betrokkenen van de instelling: medewerkers, oud-medewerkers, cliënten en hun ouders. We deden navraag bij gemeenten en zorgverzekeraars en met toezichthouders.
‘Als je shit maar groot genoeg is, dan wil je wel hulp.’ Zo vat de 64-jarige Koos Föllings samen in welke markt zijn zorgbedrijf Compass GGZ – gevestigd in het Gelderse Wijchen, actief in meer dan honderd gemeenten – opereert.
Johanna zit op dat punt als ze bij Compass hulp vraagt voor haar 15-jarige dochter ‘Marieke’. Het meisje lijdt zo ernstig onder haar stoornis dat van een normaal leven geen sprake meer is. Föllings, die zich presenteert als psychotherapeut gespecialiseerd in traumabehandeling, belooft Marieke te kunnen helpen met EMDR. Daarbij wordt haar brein gestimuleerd om de heftige negatieve emoties te verminderen.
Föllings is een rare man, vindt Johanna. Hij wil dat ze het huis verlaat als hij Marieke komt behandelen. Dat weigert ze natuurlijk – maar het voelt niet goed. Ze kunnen echter nergens anders terecht. ‘Hou het nog even vol,’ zegt de huisarts, ‘anders ben je zó weer acht maanden verder.’
Maar Marieke verslechtert. Haar moeder zal pas veel later horen dat Föllings niet is opgeleid als traumatherapeut en elke deskundigheid ontbeert.
‘Regelrechte prietpraat,’ zegt hoogleraar angst- en gedragsstoornissen Ad de Jongh over Föllings’ plan van aanpak
Ad de Jongh, hoogleraar angst- en gedragsstoornissen aan de Universiteit van Amsterdam, bekeek op verzoek het behandelplan voor Marieke en las haar eigen verslag van haar behandeling. ‘Regelrechte prietpraat,’ zegt De Jongh over Föllings’ plan van aanpak. Zijn werkwijze doet de hoogleraar denken aan die uit het alternatieve circuit, ‘vanwege het hoge gehalte aan zweverigheid dat ik hier lees’.
Door de negatieve ervaringen verslechtert de verhouding tussen Compass en het gezin zodanig dat de behandeling stopt. Uiteindelijk komen moeder en dochter in contact met Follow the Money en Pointer. Dan horen ze pas dat Föllings nooit een diploma psychologie behaalde, – en zich dus valselijk uitgaf voor psychotherapeut.
Dat slaat in. ‘Dit mág toch helemaal niet – hoe kan hij gewoon nog doorgaan?’ De vraag van de tiener doet de twee onderzoeksjournalisten tegenover haar aan de keukentafel even zoeken naar woorden. En dan weet Marieke nog niet eens dat er meer aan de hand is met Föllings – veel meer. En dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd daar al tijdens haar behandeling van op de hoogte was.
De ervaringen van Johanna en Marieke zijn uitgebreid te lezen in dit verhaal van Pointer-journalist Jolien de Vries.
Het ‘Compass-meisje’
‘Een meisje van rond de 18: getraumatiseerd, niet voldoende behandeld, een persoonlijkheidsstoornis erbij zoals borderline en dan ook nog een verslaving – acting out. Dat is het prototype van het Compass-meisje, zoals wij dat noemen.’
Dossier
Zorgcowboys
In dit dossier gaan we op jacht naar zogenoemde zorgcowboys: gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers die zichzelf verrijken door misbruik van de wet- en regelgeving.
Koos Föllings zit op een maandagmiddag in maart in zijn statige werkkamer tegenover de journalisten van FTM en Pointer. Het is een voormalig advocatenkantoor, meldt Föllings met enige trots. Dat is nog te zien aan de boekenkasten die zich van muur tot muur uitstrekken – op een paar thrillers in een hoekje na zijn ze nu ongemakkelijk leeg. Het gesprek duurt bijna drie uur, waarin Föllings honderduit en zonder filter van zich af praat. ‘Kijk, die groep, dat zijn meesteressen in het manipuleren. En daarin zijn wij net even een beetje beter.’
Na een carrière bij de Dienst Justitiële Inrichtingen – ‘ik was daar bajesdirecteur’ – ging Föllings de zorg in. Hij werkte jarenlang bij de GGZ Noord- en Midden-Limburg, naar eigen zeggen als ‘zorgverkoper’. In 2011 startte hij Compass, van meet af aan gericht op de moeilijkste cliënten. Het ging aanvankelijk om zesweekse trajecten in de Ardennen, voor jongeren met gedragsproblemen. ‘Die doelgroep, waar anderen geen trek in hadden, vonden wij wel leuk.’
Compass slaagde er jaar na jaar in flink winst te maken met deze zorg. Het bedrijf leek zo lucratief dat het de lijst van grootverdieners in de zorg haalde die Follow the Money en Pointer eerder samenstelden. Daarom zitten we tegenover Föllings. En verbazingwekkend genoeg wijdt de directeur graag uit over zijn financiële succes. ‘Ik zal een keer met pensioen moeten, anders krijg ik al dat geld straks niet op,’ grapt hij.
‘Alle winst gaat zo snel mogelijk in vastgoed. Ik probeer een à twee pandjes per jaar te kopen’
Vandaag de dag behandelt Compass jaarlijks honderden cliënten: kinderen vanaf 4 jaar, maar ook jongeren en volwassenen met complexe psychische aandoeningen, die vaak al een hele reis door de (jeugd)zorg achter de rug hebben en moeilijk plaatsbaar zijn bij andere instellingen. Cliënten komen onder meer via de jeugdzorg, of zijn in zorg omdat de reclassering of de jeugdbescherming via de rechter om een behandeling heeft verzocht. Sinds 2018 behandelt het bedrijf ook transgenders.
Compass groeide in tien jaar uit tot een organisatie met een omzet van bijna 5,3 miljoen euro in 2019. ‘Alle winst gaat zo snel mogelijk in vastgoed. Ik probeer een à twee pandjes per jaar te kopen.’ Föllings loopt graag te koop met de goede zaken die Compass doet. ‘Iedereen die wil krijgt bij ons een leaseauto, waar ze eventueel in het weekend ook in kunnen rijden. We hebben er zo’n zestig.’ Dat kostte Compass tonnen: Föllings vindt het belangrijk dat zijn medewerkers ‘outreachend’ kunnen werken.
Maar het is de vraag of het bedrijf financieel werkelijk solide is. Tot onze verbazing meldt Föllings zelf dat hij zijn omzetcijfers jarenlang opkrikte met vergoedingen waarvan hij wist dat hij die nooit zou ontvangen. Zo zou de hoge winstmarge deels te verklaren vallen. De jaarrekeningen bevestigen die lezing (zie kader). Dit zou betekenen dat Compass zich rijker rekende dan het was – wat in de toekomst tot financiële problemen kan leiden.
Compass wist jaar na jaar flinke winsten te boeken. Een opmerkelijke prestatie: juist voor deze groep cliënten is het moeilijk om rendabele zorg te realiseren. Veel instellingen in de complexe jeugdzorg en GGZ hebben moeite het hoofd boven water te houden.
Winst in de afgelopen 3 jaar, op basis van resultaat voor belastingen: |
|||
omzet |
winst in euro |
winst in pct |
|
2017 | 3,3 miljoen | 573 duizend euro | 17,5 procent |
2018 | 3,7 miljoen | 504 duizend euro | 13,7 procent |
2019 | 5,3 miljoen | 395 duizend euro | 7 procent |
Maar die winst moeten we met een korrel zout nemen. Föllings verklaart dat hij jaarlijks substantiële bedragen waarop hij geen recht had bij de omzet telde. Dat zit zo: omdat Compass met de meeste zorgverzekeraars geen contract heeft, wordt slechts 70 procent van de rekening vergoed. Dat weet de instelling, maar toch boekte het bedrijf volgens Föllings de rekening volledig in. Het gevolg: een post debiteuren die jaarlijks met tonnen tegelijk opliep en die nooit verzilverd kan worden.
Zodoende leek het volgens de boeken alsof Compass nog veel geld had uitstaan bij verzekeraars – terwijl het bedrijf wist dat dit nooit betaald zou worden.
Op de jaarrekeningen groeiden die schijnvorderingen uit tot meer dan 2,3 miljoen euro in 2019. Dat jaar werd ineens ruim 8 ton afgeboekt op die post, waarna er alsnog 1,5 miljoen bleef openstaan. Tegelijkertijd moest het bedrijf geld lenen en betalingen aan bijvoorbeeld onderaannemers opschorten, blijkt uit de jaarrekening. Zo staan er 431 duizend euro aan onderhandse leningen op de balans, waarover Compass 12 en 14,4 procent rente moet betalen.
De vraag is in hoeverre de resterende 1,5 miljoen euro uit vorderingen bestaat waarvan Compass weet dat ze nooit betaald zullen worden. Als het om een substantieel deel gaat, kan Compass op korte termijn in financiële problemen komen. FTM vroeg Föllings of hij nog meer moet afboeken en of de omzet nu wel naar behoren wordt geboekt. Hij reageerde niet op deze vragen.
‘Foutjes’
Er lijkt meer mis met de boekhouding, ontdekken we als we in gesprek gaan met cliënten en (oud-)medewerkers. De rekeningen die Compass aan gemeenten en verzekeraars stuurt, zouden regelmatig niet kloppen, verklaren verschillende bronnen tegenover Pointer en Follow the Money. Bij sommige cliënten zouden honderden uren aan zorg zijn gedeclareerd die nooit werden geleverd.
De moeder van een minderjarige cliënt deelde de declaraties die zij bij de gemeente opvroeg met Follow the Money en Pointer. Daarnaast overlegde ze een gedetailleerd urenoverzicht waarin zijzelf afspraken met Compass bijhield. Afzeggingen van een aantal afspraken worden bevestigd door Whatsapp-gesprekken die de cliënt met Föllings voerde, waarvan FTM en Pointer screenshots kregen. Zo valt na te gaan dat over een periode van enkele weken 55 uur ‘Specialistische GGZ’ is gedeclareerd, terwijl er volgens de agenda van de cliënt en de Whatsapp-gesprekken hooguit 20 uur daadwerkelijk zijn geleverd.
Ook de ouders van een andere jonge cliënt delen declaraties. Compass stuurde een rekening van tienduizenden euro naar zorgverzekeraar VGZ; de cliënt is slechts kort en onvolledig in behandeling geweest. ‘We hebben contact gehad met de fraudeafdeling van VGZ en het aantal gedeclareerde uren vergeleken met de data waarop ons kind bij Compass is geweest. Daar zat extreem veel verschil in, er was veel meer gedeclareerd. We hebben daar melding van gemaakt.’
Cliënten schrikken wel eens van de rekening, maar die hebben volgens Föllings geen idee wat Compass allemaal voor hen doet
Voormalige personeelsleden van Compass verklaren dat zij ook hun reistijd moesten administreren als cliëntgebonden, en dus declarabele uren. Dat is tegen de regels en zou – als het inderdaad bewust en stelselmatig gebeurt – neerkomen op declaratiefraude. Het kan verklaren waarom veel meer zorguren gedeclareerd zijn dan cliënten hebben gekregen.
‘Er worden wel eens foutjes gemaakt,’ zegt Föllings over zijn bedrijfsvoering. En cliënten schrikken wel eens van de rekening, maar die hebben volgens hem geen idee wat Compass allemaal voor hen doet buiten de directe zorg om. Op nadere vragen over de declaraties reageert Föllings niet.
Bajesdirecteur in de cel
‘Gaat het soms over financiële zaken die niet zuiver zijn?’ vraagt een oude bekende van Föllings wanneer ze hoort dat journalisten vragen over hem willen stellen. ‘Tsja, dat kleeft natuurlijk wel een beetje aan Koos.’
We ontdekken al snel waarom. Föllings kwam in de jaren negentig als directeur van de Tilburgse Willem II-gevangenis – een detentiecentrum voor uitgeprocedeerde asielzoekers – al in opspraak.
Als bestuurder van de gevangenis nam Föllings steekpenningen aan en pleegde hij valsheid in geschrifte. Hij ontving dure stereo-apparatuur en wasmachines van een aannemer in ruil voor opdrachten in de Willem II, betaalde boetes voor snelheidsovertredingen uit de gevangeniskas en zette werknemers onder druk om hun mond te houden. De rechter veroordeelde hem in 2002 tot een werkstraf, 22 dagen cel plus een boete.
Het is niet de laatste keer dat de oud-bajesdirecteur de gevangenis van binnenuit ziet. Oud-medewerkers van Compass vertellen over een periode in 2018 waarin Föllings opnieuw wekenlang vastzat. Maar wat er aan de hand was, blijft in eerste instantie vaag. Op de werkvloer ging het verhaal rond dat Föllings zijn ex zou hebben gestalkt en ‘alleen maar’ vast zat omdat hij weigerde mee te werken aan een psychologisch onderzoek dat de rechter had gelast. Een veroordeling was bij niemand bekend.
‘Koos en de vrouwtjes’
Dat de baas in detentie zat werd door het personeel van Compass niet zwaar opgevat, zeggen medewerkers uit die tijd: ‘Er werd wat lacherig over gedaan. “Ach, Koos en de vrouwtjes,” zei men dan, “je kent hem toch.”’
‘Ik heb daar eigenlijk best wel een goede tijd gehad.’ Ook Föllings zelf spreekt luchtig over de zes weken die hij in detentie doorbracht in de strafinrichting in het Brabantse Grave. ‘Ik kwam er allemaal mensen tegen die ik zelf nog als bajesdirecteur had aangenomen. Zeiden ze: “Weet je wat, we zetten hem op een aparte afdeling.” Er was een aparte bezoekregeling zodat mensen gewoon konden komen om dingen met me te regelen.’
Wat Föllings onbesproken wil laten is het feit dat hij een ex-vriendin stalkte en haar buurman met een stiletto bedreigde
Maar zodra het om de reden van zijn verblijf in de cel gaat, slaat de sfeer om. Föllings wil nadrukkelijk niet praten over de veroordeling. ‘Daarvoor zitten we hier niet,’ zegt hij afgemeten, ‘dus daar wou ik het bij laten’.
Wat Föllings onbesproken wil laten is het feit dat hij een ex-vriendin stalkte en haar buurman met een stiletto bedreigde. En dat hij daarvoor veroordeeld is door de rechtbank in Den Bosch. Dat blijkt uit twee vonnissen die de rechtbank in Den Bosch op verzoek met FTM en Pointer deelde. In 2017 legde de rechter Föllings een taakstraf op van 180 uur plus een voorwaardelijke celstraf van 4 maanden. De straf die hij in 2018 uitzat, was inderdaad omdat hij medewerking weigerde aan een door de rechter gelast psychologisch onderzoek – een van de voorwaarden van het vonnis.
Medewerkers verklaarden dat Föllings jonge collega’s probeerde te versieren en hen ongewenste berichten stuurde
Ook andere vrouwen hadden meldingen en aangiftes gedaan wegens stalking. En binnen het bedrijf gonst het van de geruchten over de omgang van Föllings met vrouwelijke medewerkers. Medewerkers verklaarden dat Föllings jonge collega’s probeerde te versieren en hen ongewenste berichten stuurde. Het komt zelfs zo ver dat een groep medewerkers – inmiddels bijna allemaal uit dienst – bijeen komt om een ‘shame list’ op te stellen. Het is een fikse reeks aanklachten tegen de bestuurder. ‘Personeel in therapie nemen, personeel versieren,’ springen in het oog. ‘Tegen medewerker zeggen dat deze moet instemmen met fraude, omdat anders salarissen niet betaald kunnen worden.’
En: ‘Dat hij behandelt en zich voordoet als psychotherapeut.’
Schone schijn
Zijn expertise is een gevoelig onderwerp: Föllings blijkt zonder opleiding of diploma’s te opereren. Zodra zijn status als therapeut ter sprake komt, valt Föllings stil. Wat is die nu precies? Hij ontwijkt de vraag door over iets anders uit te wijden. Benadrukt dat hij ‘aan het afbouwen’ is, maar spreekt vervolgens terloops over allerlei cliënten bij wie hij persoonlijk betrokken is. Nog eens: klopt het dat hij actief is als traumatherapeut? ‘Ja, nou, jaa. Ik doe EMDR.’
Tegenover cliënten noemt Föllings zich met regelmaat psychotherapeut; op de website van Compass staat dat hij traumatherapeut en systeembehandelaar is. Medewerkers weten dat hij daarvoor geen opleiding volgde of diploma’s verkreeg. Uit zijn eigen CV blijkt dat zijn enige relevante opleiding uit de jaren ’70 stamt: psychiatrische verpleegkunde. ‘Hij zegt zelf dat hij via de “sprokkelroute” psychotherapeut is geworden,’ zegt een oud-medewerker. Maar ook daarvan ontbreekt elk bewijs. Föllings heeft ook nooit de verplichte BIG-registratie gekregen.
Een formeel schrijven aan cliënten van een zorginstelling die Compass in 2018 overnam – Föllings regelde dat vanuit de cel – ondertekende hij niettemin als ‘psychotherapeut’. Dat beroep valt onder beschermde titels in de gezondheidszorg; onrechtmatig gebruik ervan is strafbaar met een boete of celstraf.
Het controleapparaat lijkt stuk. In de praktijk legde niemand Föllings een strobreed in de weg
Dit alles roept prangende vragen op. Hoe kan Föllings zonder opleiding, met een strafblad en onder valse titel zorg verlenen aan kwetsbare, vaak minderjarige cliënten? Föllings wijst erop dat er gewoonlijk minstens een regiebehandelaar met hem meekijkt. ‘Goede mensen om je heen hebben die kritisch zijn’ vindt Föllings belangrijk om zichzelf ‘scherp te houden’. Ook wijst hij op de raad van toezicht en de IGJ, die op hem letten: ‘Net als bij Justitie is er in de GGZ een stevig controleapparaat.’
Dat controleapparaat lijkt stuk. Föllings wordt inderdaad omringd door een handvol psychiaters en tientallen behandelaren, heeft een raad van toezicht en kreeg meerdere malen de IGJ op visite. Maar in de praktijk legde niemand Föllings een strobreed in de weg.
De grote Koos-show
Integendeel: Compass is ‘de grote Koos-show’, zoals een betrokkene het verwoordt.
Dat begint al bij de bedrijfsstructuur. Er is een stichting administratiekantoor, een holding, een tussenholding, een vastgoed bv, een bv voor de zorg en de oorspronkelijke stichting Compass. Overal is Koos Föllings de enige functionaris. Naast aandeelhouder en enig bestuurslid van alle gelieerde vennootschappen en stichtingen van Compass, vormt Föllings in zijn eentje de directie. Hij behandelt cliënten en bemoeit zich volgens oud-medewerkers intensief met overleggen over andere cliënten, waarbij hij geen tegenspraak duldt: ‘Als Koos A zegt en de psychiater B, dan is A wat er gaat gebeuren.’
Als zelfs de psychiaters geen doorslaggevende stem hebben, kan de rest van het personeel al helemaal op weinig gehoor rekenen. Pointer beschrijft dat het behandelteam in meerderheid uit jonge psychologen bestaat, die net zijn afgestudeerd of een vervolgopleiding bij het bedrijf doen. Zij slagen er zelfs niet in om die oprichting van een ondernemingsraad voor elkaar te krijgen, al zou Compass die wel moeten hebben.
Formele inspraak door medewerkers voorkwam Föllings door eind 2019 een ontheffing aan te vragen bij de SER voor de verplichte ondernemingsraad; Compass zou die niet nodig hebben, omdat de instelling volgens hem ‘sociocratisch’ is georganiseerd en besluitvorming dus al in vergaande mate bij het personeel ligt. ‘We moesten kiezen tussen dat sociocratische model of een gewone OR,’ zegt een medewerker. De meerderheid koos voor een traditionele ondernemingsraad. ‘Okee, zei Koos vervolgens, we gaan dus voor het sociocratische model.’
Dan is er de raad van toezicht. Of beter: die is er niet, blijkens het handelsregister. Föllings wierf wel drie commissarissen die hij aanmeldde bij het CIBG. Dat zijn psychiater Willem Snelleman, gemeenteraadslid in Krimpenerwaard Frank Moné, en ambtenaar bij het ministerie van Justitie en Veiligheid Ton Kortekaas.
Voorzitter Moné staat Pointer en Follow the Money meermaals te woord. In het eerste telefoongesprek reageert hij beduusd op de vragen. Moné blijkt niet te weten dat Föllings niet is opgeleid als psychotherapeut. Of hij op de hoogte is van de veroordeling voor corruptie uit Föllings gevangenistijd? ‘Ja,’ zegt Moné, terwijl zijn stem een half octaaf daalt, ‘die zaak ken ik.’ En de veroordeling uit 2017 wegens stalking? Hij slikt hoorbaar. ‘Nee, daar verrast u me mee.’
De raad van toezicht is sinds haar oprichting in januari 2019 niet meer voltallig bijeen geweest
Niet alleen werden de leden van de rvt nooit ingeschreven in het handelsregister, ook zijn ze nooit formeel benoemd door een notaris. Moné verkeert aanvankelijk in de veronderstelling toch echt officieel toezichthouder te zijn. Of hij ooit iets heeft getekend bij een notaris weet Moné niet precies meer. ‘Dat zal dan wel ja, nu u het zo zegt.’ Later laat hij per mail weten dat geen van de commissarissen ooit een handtekening heeft gezet.
Van actief toezicht houden is het tot op heden ook niet gekomen. De raad is in elk geval sinds haar oprichtingsvergadering in januari 2019 niet meer voltallig bijeen geweest. Wel is volgens Moné sinds de start van de pandemie enkele malen online contact geweest.
Vrij spel
Wat betreft het toezicht van buitenaf: de IGJ kwam in 2018 poolshoogte nemen bij Compass, vanwege de overname van een Utrechtse instelling voor transgenderzorg.
De brief waarin Föllings die overname bekendmaakte, ondertekende hij overigens met ‘Drs. J.M.J. (Koos) Föllings MPA, Psychotherapeut en Directeur Compass GGZ’. Met zijn valse titel, dus. Kennelijk controleerde de IGJ niet of Föllings inderdaad als zodanig geregistreerd stond. Heeft de Inspectie wel gezien dat Föllings tijdelijk het BIG-nummer van een van zijn dochters gebruikte? Anders dan haar vader is zij wel afgestudeerd als GZ-psycholoog, maar ook zij is geen psychotherapeut.
De IGJ constateerde dat er ruimte voor verbetering was: zo ontbrak de verplichte raad van toezicht. In oktober 2019 kwam de inspecteur dus terug. In maart 2020 verscheen een uitgebreid rapport over Compass.
Dat Föllings als traumatherapeut cliënten behandelt, was bekend bij de Inspectie
De Inspectie merkte niet op dat de inmiddels aangewezen toezichthouders niet in het handelsregister waren ingeschreven. Wel betwijfelde de Inspectie of de onafhankelijkheid van de rvt geborgd was, met Föllings als enig aandeelhouder van de holding boven Compass.
Dat Föllings als traumatherapeut cliënten behandelt, was bekend bij de Inspectie. Hij doet dit onder de verantwoordelijkheid van een regiebehandelaar, een van de psychiaters. De Inspectie merkt op dat de regiebehandelaren bij Compass gemiddeld 135 dossiers per persoon onder hun hoede hebben en dat in een dienstverband van 12 uur per week moeten klaarspelen. Niettemin krijgt Compass een dikke voldoende voor de kwaliteit van zorg.
Vinkje voor goed gedrag, ondanks veroordeling
De IGJ meldt voorts dat Compass voor ‘een persoon’ geen zogeheten Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kon aanleveren, ‘terwijl deze persoon wel contact heeft met jeugdigen of ouders’. Dan moeten alle alarmbellen afgaan. Het blijkt om Föllings te gaan, die nog in 2017 veroordeeld werd, zo ontdekten FTM en Pointer.
Zo’n VOG is noodzakelijk om jeugdzorg te mogen verlenen en moet aantonen dat iemand geen justitieel verleden heeft dat een risico vormt in een bepaalde functie; het is niet de bedoeling dat zedendelinquenten zomaar aan de slag kunnen in een kinderdagverblijf. Noch dat mensen met een veroordeling voor stalking en bedreiging met ernstige mishandeling aan de slag kunnen in de jeugdzorg. Dat Föllings in oktober 2019 geen VOG heeft is dus logisch – maar waarom heeft de IGJ dan niet opgetreden?
‘Kort na het inspectiebezoek heeft Compass een aanvraag toegestuurd waaruit blijkt dat deze persoon een VOG heeft aangevraagd,’ meldt de IGJ. En in een voetnoot: ‘Op 13-01-2020 stuurde de bestuurder de ontbrekende VOG aan de Inspectie.’ Bronnen rond Föllings bevestigen dat hij inderdaad in 2020 een VOG ontving, specifiek afgegeven voor ‘zorg voor minderjarigen’.
De Dienst Justis, onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV), screent iedereen die zo’n aanvraag doet. Daarbij let Justis op de functie waarvoor de verklaring wordt aangevraagd en de aard van de aantekening op het strafblad. Maar het is expliciet niet de bedoeling dat iemand met een dergelijk misdrijf op zijn kerfstok zorg aan minderjarigen gaat verlenen. Een woordvoerder van JenV zegt desgevraagd: ‘Wanneer iemand die een zedenmisdrijf heeft begaan een VOG aanvraagt als behandelaar in de GGZ, zal die niet worden toegekend.’
Opnieuw glipte Föllings door de mazen van het toezicht.
‘Dit is meer dan een malafide individu. Er is een omgeving die hier een plicht heeft om in te grijpen’
‘Bizar dat dit heeft kunnen gebeuren,’ zegt hoogleraar Jeugdrecht Mariëlle Bruning van de Universiteit Leiden. ‘Deze man had nooit door de screening mogen komen. Dit is onbegrijpelijk.’
Bruning constateert dat het toezicht op meerdere fronten heeft gefaald, te beginnen binnen de organisatie. ‘Dit is meer dan een malafide individu. Er is een omgeving aanwezig die – gezien het om kwetsbare kinderen gaat – een plicht heeft om hier in te grijpen. De toezichthouders is dit in de eerste plaats aan te rekenen.’ Het externe toezicht faalt in dit geval met name op de verstrekking van de VOG – waarop ook de IGJ uiteindelijk moet kunnen vertrouwen, aldus Bruning.
Over Föllings’ gedrag, zoals dat uit het vonnis en uit de door FTM en Pointer voorgelegde casussen blijkt, spreekt de hoogleraar haar ernstige zorg uit. ‘Voor de jongeren die met hem te maken hebben gehad is dit echt schadelijk.’
Hoe verklaart het ministerie van JenV dat Justis een VOG afgaf voor Föllings? En wat te denken van het gegeven dat een ambtenaar van het ministerie – Ton Kortekaas – lid van de raad van toezicht is van Compass?
Een woordvoerder van Justitie zegt dat Kortekaas ‘op geen enkel moment contact heeft gehad met Justis of anderszins betrokken is geweest bij de aanvraag van de VOG’. Bij VOG-aanvragen bestaat volgens Justitie buiten officiële stukken en referenties geen mogelijkheid voor derden om invloed uit te oefenen op de uitkomst van dit proces. ‘Als blijkt dat op de VOG niet de juiste tekst is opgenomen, dan zal Justis de VOG intrekken.’ Of dat is gebeurd, kan de woordvoerder niet meedelen – op individuele zaken kan Justitie niet ingaan.
Dan komt de klap op de vuurpijl: een reactie van de IGJ. Die was bekend met de veroordeling van Föllings, zijn titelmisbruik en het feit dat Föllings de BIG-registratie van zijn dochter misbruikte, laat een woordvoerder weten. ‘Dhr. Föllings is hierop aangesproken waarna de inspectie dit titelmisbruik niet meer heeft geconstateerd.’
Inmiddels lopen meerdere onderzoeken naar Compass, blijkt uit navraag van FTM en Pointer bij gemeenten en zorgverzekeraars. De gemeenten Nijmegen en Wijchen en zorgverzekeraars Zilveren Kruis en CZ bevestigen dat zij signalen te hebben ontvangen over Compass. ‘Wij handelen hier ook naar,’ zegt de gemeente Wijchen.
Zilveren Kruis verklaart: ‘Zorgverzekeraar Zilveren Kruis heeft verschillende meldingen ontvangen over onjuiste declaraties die we onderzoekswaardig vonden. Ondanks herhaalde verzoeken wil de instelling niet volledig meewerken aan controle, terwijl dat wettelijk wel moet. Wij zullen hen daarom binnenkort informeren dat we geld terug gaan vorderen.’ De gemeente Nijmegen en CZ kunnen geen concrete uitspraken doen, maar laten beiden weten dat Compass hun bijzondere aandacht heeft.
De IGJ was bekend met de veroordeling van Föllings, zijn titelmisbruik en het feit dat Föllings de BIG-registratie van zijn dochter misbruikte, laat een woordvoerder weten aan FTM en Pointer. ‘Dhr. Föllings is hierop aangesproken waarna de inspectie dit titelmisbruik niet meer heeft geconstateerd.’
De Inspectie zegt de ‘KvK-gegevens’ van Compass te hebben gecontroleerd, maar verklaart niet waarom zij over het hoofd zag dat de toezichthouders nooit officieel zijn ingeschreven. Dat is niet gecontroleerd en er is nooit contact opgenomen met de toezichthouders, laat de IGJ weten.
‘Compass heeft de inspectie geïnformeerd over de door hen ingezette verbeteringen. De inspectie vond dit voldoende met de expliciete aanvulling dat de verbetermaatregelen en de verdere implementatie daarvan onaangekondigd in de praktijk getoetst kunnen worden. Over eventueel lopende trajecten en of activiteiten kunnen wij geen uitspraken doen.’
Koos Föllings reageerde niet inhoudelijk op een uitgebreide lijst vragen die FTM en Pointer hem naar aanleiding van het gesprek en het onderzoek toestuurden. ‘Compass GGZ is een betrekkelijk jonge organisatie – en ook een organisatie in ontwikkeling. Dat brengt mee dat er ongetwijfeld punten ter verbetering zijn (voor zover die er ook niet in een langer bestaande organisatie zijn, maar dat terzijde).’
De vragen van FTM en Pointer hebben volgens Föllings zijn ‘nadrukkelijke aandacht’. Hij vraagt om stukken waarop de vragenlijst gebaseerd is. ‘Echter zijn wij in meer formele zin natuurlijk alleen verantwoording verschuldigd aan onze interne en externe toezichthouders alsmede aan onze financiers.’
Hij laat verder weten over een ISO-certificaat te beschikken en een HKZ-Keurmerk: ‘Dat keurmerk kan alleen worden verkregen indien de zorginstelling de zaken goed op orde heeft. Niet alleen wat betreft kwaliteit van zorg, maar ook wat betreft (financiële) organisatie.’
38 Bijdragen
Dinet Koopman 3
Ed Veldt
Dinet KoopmanNico Janssen 7
Bert Bakker 4
Hanny Reindersma 2
Bert BakkerHulde voor FTM !
Jean-Pierre Sens
Zo’n verhaal maakt heel boos.
Hopelijk zal het openbaarmaking van deze praktijken de ogen openen bij de diverse instanties. Niet alleen over het handelen van de directeur, maar ook tot verbeteringen leiden bij genoemde overheidsinstellingen.
Arie de Groot 2
Ik ken iemand van dichtbij, zij is 15 jaar onder behandeling geweest. Door medicijnen in een rolstoel terecht gekomen. Is gestopt met de GGZ behandelingen. Rijdt nu weer auto en kan ook weer redelijk lopen. Mentaal weer helemaal opgeknapt.
Zo ken ik er nog meer.
GGZ is een fuik voor zwakken, die door medicatie nog meer verzwakken en er maar moeilijk uit komen.
De zwakte van patiënten, in combinatie met perverse prikkels van behandelaars, vraagt om uiterst zorgvuldig toezicht, zodat de patiënt professioneel en effectief geholpen wordt. In welke mate is geld leidend, ipv Geestelijke Gezondheid? De overheid laat het afweten, maar om welke belangen?; Mr. Nakad, die opkomt voor ouders, waarvan de kinderen onder toezicht staan van jeugdzorg, wordt het uitoefenen van haar beroep, heel moeilijk gemaakt. Hierbij zie ik ook onrechtmatig handelen bij jeugdzorg, rechterlijke macht en de politiek.
fred hagemans
Arie de GrootArie de Groot 2
fred hagemansJeannette van Es
Arie de GrootNiek Jansen 9
Op facebook toont hij zijn paarden, villa en auto’s, ik citeer hem:
“Gekocht !!! Een hele mooie S klasse met alles er op en er aan en weinig gereden. Met de zwarte Vito, SL en GL is de serie weer compleet. Dit zal de limousine worden voor de lange afstanden”.
Op andere facebookberichten toont hij foto’s van zijn andere Mercedessen.
Jan Sinke 10
Hanny Reindersma 2
Met dank voor de onthulling van kwetsbare mensen die afhankelijk zijn geworden van Zorgcowboys!
Dennis van Vliet 1
Ik ben geen psychiater oid, maar heb in m'n persoonlijke omgeving te maken gehad met zulke mensen, maar kon het nooit plaatsen. Ik dacht altijd dat narcisme flinke zelfliefde was, totdat ik de kenmerken ging opzoeken op internet en ervaringen van anderen las en het daar op uit kwam... Het komt vaker voor dan je denkt.
Evelyn Stellingsma
Dennis van VlietPAM Le Nez 4
Mogelijk vaart ie wel met bepaalde goede connecties in wat hogere bestuurlijke echelons. Kan toch niet anders?? In dit o zo geweldige Nederland kunnen hoge rechters en procureurs generaal ook zomaar hun walgelijke pedofiele wellusten ongestoord ten uitvoer brengen. The higher you come, the filthier it can get. Ben benieuwd hoe lang het duurt, voordat Koos Föllings voorgeleid en berecht zal worden. En hoe stevig de sanctie zal zijn, die dan wordt opgelegd. Misschien ook wel weer een 'good old boys network' dealtje.
squarejaw 5
Tasco Alblas 1
Los hiervan val ik opnieuw bijna van mijn stoel van 'verbazing' hoe weinig doorzettingskracht veel toezichthouders lijken te hebben (in dit geval IGJ). Is dit het resultaat van jarenlange bezuinigingen en deregulering?
Eelke van Ark 3
Tasco AlblasAdinda Volkers 1
Eelke van ArkMarco Fredriks 4
Tasco AlblasJan Ooms 10
Is er iemand die nu nog durft te beweren dat een ISO of HKZ-certificering ook maar iets toevoegt aan goede zorg?
Een oud collega van me merkte ooit eens op: ‘Een ISO-certificering kun je zelfs krijgen op het maken van betonnen zwemvesten. Je hoeft enkel je productieproces goed te beschrijven.’
Dat de ‘incompetentiebezem’ eens flink door de IGJ gehaald moet worden is na dit verhaal ook weer eens pijnlijk duidelijk geworden!
Fred van Pol 2
Jan OomsSorry Annoniem 1
Je merkt in alles dat Compass organisatorisch gewoon niet deugt en dat overal op word bespaart. Helaas leidt de zorgkwaliteit daar ook onder. Ik heb de ervaren therapeuten zowat sneller zien vertrekken dan de cliënten.
Meerde malen ben ik daar aan het lijntje gehouden en kritiek werd eigenlijk nooit serieus genomen. Nadat ik één keer echt boos ben geworden naar een therapeut om de gang van zaken konden ze mij spontaan niet meer verder helpen en werd mij aangeraden een andere zorgverlener te zoeken.
Ik zal de nota ook zeker eens gaan doornemen, ik vond die al opvallend hoog. Bij een andere zorgverlener waar ik een vergelijkbaar traject heb gevolgd was het nota bedrag fors lager. Daar was de kwaliteit van zorg bovendien vele malen beter.
Verder zou ik bijvoorbeeld ook uitzoeken hoe het zit met het gebruik zit van de Compass Manege aan de Einsteinstraat in Wijchen. Ik betwijfel in hoeverre deze therapeutisch gebruikt word. Mijn vermoedde is dat deze in de eerste plaats is aangeschaft omdat het de paardrijdende dochters van Koos erg goed uit komt.
Mijn excuses dat ik dit anoniem plaats, maar dat doe ik in deze situatie liever niet anders.
A B
Linda Jansen
A BAnno Niem
We werden daar niet begeleid om onze problemen op te lossen of naar de onderliggende oorzaak te kijken van de verslaving. Als je met iets zat en je wilde dat 1-op-1 bespreken met een begeleider, dan werd je toch aangedrongen om het in de groep gooien.
Er werd geen veilig klimaat van vertrouwen gecreëerd voor ons, waardoor de spanning alleen maar opliep en er onderling irritaties ontstonden. Dit had voorkomen kunnen worden door een goed team van begeleiders om ons heen te hebben, waar je je verhaal kwijt kon. Dit was er niet.
Ook werd ik niet altijd met respect behandeld door hem en één van zijn medewerksters. Verslaglegging wat bij hun lag, kon ik met veel moeite terug krijgen. Dat ervaarde ik als erg vervelend.
Ik raad het niet aan om hier naartoe te gaan voor psychische hulp.
Als laatste heb ik ook het gevoel dat het bedrag niet klopt wat op de declaratie staat: te hoog voor wat ik ervoor heb gekregen.
Carla Van steeg
Henry Vorselman
Robert Voorhoeve 4
Hopelijk ontloopt hij mede dankzij jouw onderzoek zijn straf niet. robert voorhoeve
Yvonne Koster 6
Simon Trommel
Yvonne KosterVerbazing, boosheid verontwaardiging...
Elke minuut is mijn sGGZ instelling moet verantwoord en dat is goed.
Laatst nog een controle van een zorgverzekeraar die 3 maanden duurde met een uitgebreide briefwisseling omdat wij relatief iets meer PMT deden dan landelijk.
AGB codes diploma's enz alles gecontroleerd.
Nou alles was prima maar we houden u in de gaten..........
En dan lees je dit.
Echt inspectie u moet zich schamen!!!
Hans van Swoll 5
Niek Rouw
Weer een Pointer en FdM onderzoek. Financieel onderzoek is de sleutel. Alles draait om geld en hebzucht: malversaties, niet alleen nota’s voor niet verleende nep-zorg maar ook van urenregistratie.
Niet alleen de gemeenten maar ook de zorgverzekeraars falen in hun controlerende taak. Maar wel de begroting opschroeven. Waar blijft de politiek? Gaat de Toeslagenaffaire iet brengen?
Föllings …..zijn ‘nadrukkelijke aandacht’. Hij vraagt om stukken waarop de vragenlijst gebaseerd is. ‘Echter zijn wij in meer formele zin natuurlijk alleen verantwoording verschuldigd aan onze interne en externe toezichthouders alsmede aan onze financiers.’
Hij laat verder weten over een ISO-certificaat te beschikken en een HKZ-Keurmerk: ‘Dat keurmerk kan alleen worden verkregen indien de zorginstelling de zaken goed op orde heeft. Niet alleen wat betreft kwaliteit van zorg, maar ook wat betreft (financiële) organisatie.’
Commentaar: Het keurmerk-drama is ook bekend. Sticker van internet ? en de verlener van de sticker checkt niet?
Zie ook de reacties o.m. dhr Arie de Groot:
Mr. Nakad, die opkomt voor ouders, waarvan de kinderen onder toezicht staan van jeugdzorg, wordt het uitoefenen van haar beroep, heel moeilijk gemaakt. Hierbij zie ik ook onrechtmatig handelen bij jeugdzorg, rechterlijke macht en de politiek.
Mijn commentaar: Mr. Nakad is er inmiddels via tuchtrecht verboden om Jeugdzaken te doen. (Volgt nog telkst)
Niek Rouw
Nakad heeft tevergeefs geklaagd (over Jeugdzorg en over rechters) en tevergeefs gewraakt. Deze zaak loopt meen ik. Waar blijft de politiek?
Maaike spaan
Pieter van der Wal 1
typerend
Ondertussen verbranden ze de toekomst van hun kinderen in hun woning met een WOZ van één of twee miljoen zonder inflatie arbeidsvaluta, horen we dagelijks de overheidstune van onze staatsmedia en kijken we langs snelwegen naar track and trace 5G volks bestralingsexperiment na asbest en tabak. Dit land met als voorland China, uitrol persoonsbewijs is slechts een kwestie van tijd. Glashelder.
Thuiswerken zal na het fileprobleem ook ons probleem met de jeugd oplossen:
- Thuiswerken in een gezond land buiten het nieuwe rijk Europa.
Koos Föllings valt volledig binnen verwachtingspatroon van doelstelling sociale opleidingen om te leven van andermans ellende, hij is de jeugd gewoon een stap voor. Het laatste restje christencultuur word verkocht als het nieuwe normaal met iedere stemgerechtigde een uitkering in een vergrijsd en leeg, hol land.
Linda Jansen
Ook tegen het einde van het jaar samen met de cliënten om tafel zitten om hen te wijzen op welke zorgverzekering ze af moeten sluiten, welke het beste uitbetaald richting Compass was/is heel gebruikelijk.