Follow the Money en KRO-NCRV’s Pointer en Reporter Radio mogen hun onderzoek naar thuiszorginstelling Naborgh publiceren. Dat besliste de rechtbank Rotterdam gisteren, nadat de zorginstelling een kort geding tegen hen had aangespannen. 

Ook mogen de KRO-NCRV en FTM de voornaam, achternaam en het portret van directeur Shana Naborgh in hun publicaties gebruiken en hoeven ze geen documenten die ze in de loop van hun onderzoek van bronnen hebben verkregen, aan Naborgh te overhandigen. Daarmee heeft de voorzieningenrechter alle vorderingen uit de dagvaarding afgewezen. Naborgh had bovendien forse dwangsommen van FTM en de KRO-NCRV geëist: liefst 50.000 euro per overtreding, tot een maximum van een half miljoen elk.

Volgens de rechter is er ‘voldoende steun in de feiten’ te vinden voor het ‘uitgangspunt’ van de publicaties. Als de journalistieke producties volgens Naborgh onrechtmatige uitingen bevatten, kan het bedrijf daar alleen achteraf stappen tegen ondernemen. Dat het artikel en de uitzendingen schadelijke gevolgen voor Naborgh kunnen hebben, doet daar niet aan af.

De publicaties die Naborgh probeerde te verhinderen, komen voort uit een grootschalig data-onderzoek naar extreem winstgevende zorgondernemingen dat Follow the Money en KRO-NCRV de afgelopen maanden samen hebben uitgevoerd. Naborgh was een van de organisaties die daaruit naar voren kwam. In zowel de uitzending van Pointer (gisteravond bij NPO2, om 21:20) als het gisteren gepubliceerde artikel van Follow the Money speelt deze zorginstelling een rol. Radioprogramma Reporter Radio komt aanstaande zondag met een uitzending.

De zitting opende met het verzoek van advocaat Schouten om de zitting achter gesloten deuren te houden, met het oog op Naborghs privacy

Gesloten deuren

Bij de rechtszaak, die gisterochtend plaatsvond, waren vier partijen betrokken. Thuiszorg Naborgh werd vertegenwoordigd door advocaat Peter Schouten. De gedaagden – KRO-NCRV, FTM en Anita Kharagjitsing (een voormalig cliënte van Naborgh) – hadden elk hun eigen advocaat. Kharagjitsing werd gedagvaard omdat zij als bron voor het onderzoek geïnterviewd is. Naborgh eiste van haar dat zij geen beschuldigingen tegen het zorgbedrijf meer zou uiten, en eiste ook voor haar dwangsommen. Schouten zei dat Naborgh ‘er vergif op in durft te nemen’ dat de beschuldigingen van mevrouw Kharagjitsing de aanleiding waren voor de onderzoeken van FTM en KRO-NCRV.

De zitting opende met het verzoek van advocaat Schouten om de zitting achter gesloten deuren te houden, met het oog op Naborghs privacy. Doordat via de zitting de beschuldigingen tegen Naborgh bekend zouden worden, zou het voor haar bijna onmogelijk zijn om weer in de zorgsector aan de slag te kunnen, stelde advocaat Schouten. De rechter wees dit verzoek af. Ze noemde de openbaarheid van zittingen een ‘wezenlijk element van rechtspraak’, waar alleen uitzonderingen op kunnen worden gemaakt wanneer de ‘privacy in engere zin’ in het geding is.

In de Nederlandse rechtspraak kan een publicatie slechts in zeer uitzonderlijke gevallen op voorhand verboden worden. Maar door tweets, persberichten en teasers van de FTM- en KRO-NCRV-journalisten was volgens Schouten voldoende over de voorgenomen publicaties bekend geworden om de onjuistheid daarvan nu al te kunnen vaststellen. En vanwege de ernst van de beschuldigingen en het ‘gebrekkige wederhoor’ – zo kon Naborgh volgens hem niet op alle beschuldigingen reageren, omdat de journalisten niet alle onderliggende documenten wilden laten zien – was er voldoende basis voor een verbod op voorhand, redeneerde Schouten.

Daarnaast wees hij erop dat de beschuldigingen die Kharagjitsing tegen Naborgh deed, al eens voor de rechter waren gekomen. Kharagjitsing beweerde in die eerdere zaak onder andere dat een deel van de zorg die ze van Naborgh had zullen krijgen, nooit is geleverd. Later zou ze tegenover de rechter hebben toegegeven dat ze daarover gelogen had, aldus Schouten.

De journalisten hebben zich wekenlang ingespannen om wederhoor van Naborgh te verkrijgen

Vakantie

Advocaat Christien Wildeman van KRO-NCRV bracht daar een verklaring tegenin van Anneke Vermeule, een oud-werknemer van Naborgh. Zij werkte aanvankelijk als anonieme bron mee aan het onderzoek, maar besloot uiteindelijk zich bekend te maken. In de administratie van Naborgh staat dat Vermeule zorg aan Kharagjitsing zou hebben verleend in een periode waarin cliënte nota bene afwezig was; Vermeule bevestigt dat zij de vakantie van cliënte tijdig bij Naborgh had gemeld. Een door Shana Naborgh verstuurde mail, waarin ze Kharagjitsings vakantie doorgeeft aan de planning, is bovendien in bezit van de journalisten van FTM en KRO-NCRV.

Ook brachten de advocaten van KRO-NCRV en FTM in dat de journalisten zich wekenlang hebben ingespannen om wederhoor van Naborgh te verkrijgen. Het verzoek tot inzage in alle achterliggende documentatie vonden zij onredelijk, aangezien journalisten de plicht hebben hun bronnen te beschermen. Overigens bleek tegen het eind van de zitting dat een deel van de documenten die Naborgh beweerde nodig te hebben, al eerder aan de zorginstelling was verstuurd.

De advocate van Anita Kharagjitsing hield slechts een kort betoog. Ze sloot zich aan bij de verklaringen van KRO-NCRV en Follow the Money en besprak de eerdere rechtszaak tussen Kharagjitsing en Naborgh. Daar voegde ze aan toe dat haar cliënte indertijd om diverse redenen – gezondheid, kwaliteit van rechtsbijstand, culturele achtergrond –  onvoldoende verweer had kunnen bieden tegen de aantijgingen van Naborgh. Dat Kharagjitsing die procedure verloren heeft, betekent daarom niet dat haar verhaal niet klopt. 

De voorzieningenrechter ging daarin mee. Dat Kharagjitsing eerder in het ongelijk is gesteld, vormt onvoldoende grond voor een verbod op het uiten van beschuldigingen jegens Naborgh, oordeelt ze. De mails van Anneke Vermeule wierpen volgens de rechter ‘nieuw licht op de zaak’, hoewel ze niet als processtuk waren ingebracht en dus niet meewogen in de beoordeling. Ook de geboden mogelijkheid tot wederhoor is adequaat geweest. ‘Het was niet noodzakelijk, en kon, gelet op de journalistieke bronnenbescherming, ook niet worden verlangd, dat bij de vragenlijst al het onderliggende bronnenmateriaal werd overlegd,’ oordeelde de rechters.

'Aanzienlijke schade’

Ook Naborgs claim dat het bedrijf ‘aanzienlijke schade’ zou lijden door de publicaties, wees de rechter af, en niet alleen omdat Naborgh had nagelaten enigerlei onderbouwing daarvan aan te leveren. ‘Mede gelet op de door FTM concreet aangehaalde voorbeelden van andere zorgaanbieders bij wie publicaties dergelijke gevolgen niet gehad hebben, acht de voorzieningenrechter die kans op schade niet zo groot dat daarop een verbod als gevorderd gebaseerd zou kunnen worden.’ Ook deze vordering werd afgewezen.

Tien minuten nadat de rechter vonnis had gewezen, stond ons artikel online.