KPMG ligt sinds begin vorig jaar onder vuur toen justitie bekend maakte onderzoek te doen naar fraude rond het verdoezelen van steekpenningen bij Ballast Nedam. Vorige week maakte het Openbaar Ministerie bekend een schikking te hebben getroffen met KPMG ter waarde van 7  miljoen euro. De schikking bestond voor  3,5 miljoen euro uit een ontneming en 3,5 miljoen aan boete. Volgens columnist Pieter Lakeman geeft  KPMG hiermee toe geld verdiend te hebben met criminele activiteiten. KPMG heeft met de schikking een novum te pakken. Het is de eerste keer dat een van de 'Big  Four'-accountants strafrechtelijk onderzocht is en een schikking treft met het Openbaar Ministerie. Naar aanleiding van het strafrechtelijk onderzoek en de schikking heeft KPMG aanvullende maatregelen getroffen om dergelijke zaken te voorkomen. Tevens maakte het accountantskantoor bekend dat ze naar aanleiding van de zaak alsnog zelf nader onderzoek zal doen naar andere dossiers. Over hoe dat onderzoek eruit gaat zien en welke dossiers nader worden bekeken, wil de woordvoerder van KPMG niets zeggen.

Strafrechtelijk onderzoek naar partners

Bij het verdoezelen van de steekpenningen hebben drie partners mogelijk een kwalijke rol gespeeld. De Telegraaf schreef afgelopen week dat twee van de partners - de derde is al sinds 2007 met pensioen - al in de lente op non-actief zijn gesteld. 'Toen bij ons bekend werd dat het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek ging doen naar twee van de nog werkzame partners, zijn deze op non-actief gesteld. Als er een strafrechtelijk onderzoek loopt, is de onafhankelijkheid in het geding,' aldus de woordvoerder van KPMG. Een van de twee nog werkzame partners, Jack van Rooijen, ging vervolgens op 1 oktober 2013 met pensioen. De ander werd eind december uiteindelijk alsnog ontslagen. Het Openbaar Ministerie gaat door met het onderzoek naar de partners zelf.

Typische fraudeur

KPMG international bracht  drie weken geleden een rapport uit met de titel 'Who is the typical fraudster?' Daarin analyseert het accountancybureau hoe fraudeurs het voor elkaar krijgen om hun misleiding op te zetten. De typische fraudeur is volgens KPMG: • Man • Tussen 36 en 45 jaar oud • Pleegt fraude tegen eigen werkgever • Heeft een financiële functie of een financieel gerelateerde functie • Heeft een hogere management functie • Werkt al meer dan tien jaar bij het bedrijf • Werkt samen met een andere fraudeur Opvallend genoeg vallen de door justitie onder vuur genomen drie KPMG-partners binnen deze criteria. Ze zijn allen man, hebben een hoge financiële functie, werkten samen, en waren lange tijd werkzaam bij KPMG. Wel waren de heren iets ouder dan 45 en pleegden ze geen fraude tegen de eigen werkgever, hoewel over het laatste nog te discussieren valt. KPMG heeft als organisatie immers flink last van de malversaties die de partners hebben gepleegd.

'Ik heb conform de destijds geldende regelgeving gehandeld'

Speelt er soms meer? De Telegraaf meldde vorige week dat 'naar verluidt de drie verdachte partners afgelopen maanden verklaringen afgelegd hebben die zéér belastend waren voor KPMG, waardoor een schikking onvermijdelijk werd.' Dat zou er op duiden dat er meer speelt dan KPMG nu wil doen voorkomen. Follow the Money zocht contact met de desbetreffende partners. De eerste die de telefoon beantwoordt, Renze Hasper, houdt het kort. 'Geen commentaar.'  De andere partner Jack van Rooijen is voorzichtig, maar wil wel een paar dingen kwijt. Hij hecht er met name aan te benadrukken dat zijn pensionering in de herfst van 2013 'volledig losstaat van deze zaak.' KPMG bevestigt zijn lezing. 'De geldende leeftijd voor partners van KPMG om met pensioen te gaan is 57. Dus dat is ook in dit geval gebeurd.' Van Rooijen zegt dat hij juist heeft geacteerd. 'Ik heb conform de destijds geldende regelgeving gehandeld. Ik sta daar ook nog steeds volledig achter.' Hij klinkt strijdvaardig aan de telefoon. 'Ik heb vanzelfsprekend mijn eigen lezing over wat er hier gebeurd is.' De voormalige accountant - Van Rooijen schreef zich na zijn pensionering uit - verwijst ook naar een bericht van 26 november 2013 in de Telegraaf waarin gesteld wordt dat Van Rooijen in 2003 juist door de top van KPMG zou zijn aangesteld om bij Ballast Nedam de boel op te ruimen. De Telegraaf stelt in dat bericht: 'Volgens ingewijden zou H.'s opvolger Jack van R. als certificerend accountant van Ballast Nedam op de misstanden met steekpenningen zijn gestuit. KPMG zou hem vervolgens opdracht hebben gegeven de problemen bij de bouwer op te lossen. ' Van Rooijen wil er vanwege 'mijn geheimhoudingsplicht' niet dieper op in gaan, maar wil nog wel kwijt dat 'de berichtgeving in de Telegraaf in lijn is met wat er gebeurd is.'

Wist top KPMG ervan?

Van Rooijen suggereert daarmee dat de top van KPMG al ruim tien jaar geleden wist van de malversaties bij Ballast Nedam. De woordvoerder van KPMG wil er niet op ingaan. 'Ik ga niet in op commentaar dat van Rooijen heeft gegeven. We hebben maatregelen genomen om onze compliance te verbeteren. Dat hebben we zo afgesproken met de AFM. We richten ons nu op de toekomst. We willen het verleden achter ons laten.' Is de zaak hiermee afgerond? Dat lijkt niet waarschijnlijk. Het feit dat de accountant zelf onderzoek gaat doen naar andere zaken en dossier binnen de organisatie is een teken aan de wand. Het blijft de vraag hoe lang de top van KPMG al wist van de fraude rond Ballast Nedam die in 2003 speelde. Volgens de woordvoerder heeft KPMG pas echt actie ondernomen toen de nieuwe bestuursvoorzitter Jurgen van Breukelen eind 2012  aangesteld werd. 'Toen is het dossier vol opgepakt.' Was dat niet wat laat? 'Het had ons beter geleken als we dit dossier op een eerder moment in behandeling hadden genomen.' Wordt vervolgd. Lees hier ook de nieuwe column van Pieter Lakeman over de fraude bij KPMG.