De Kamerleden Jaco Geurts (CDA) en Henk van Gerven (SP) maakten zich een jaar geleden hard voor een strafrechtelijk onderzoek naar mogelijke subsidiefraude in de vissector. Ze deden dit in een uitzending van Brandpunt Reporter waar, in samenwerking met Follow The Money, het gebrekkige toezicht op subsidieverlening in de vissector werd aangetoond. En hoe de invloedrijke Brabantse ondernemer Jan van Rijsingen op slinkse wijze en met behulp van miljoenensubsidies uit Brussel en Den Haag, kon uitgroeien tot een monopolistische meervalkweker. Met alle gevolgen van dien: de prijzen halveerden en talloze meervalkwekers gingen over de kop.

De prijzen halveerden en talloze meervalkwekers gingen over de kop

In dit FTM-dossier Vissen naar Subsidie kwam naar voren dat Van Rijsingen de subsidies in eerste instantie verkreeg op basis van zijn plannen om de vissoort tilapia te kweken. Hoewel Van Rijsingen positief verslag deed van het subsidieproject, bleek het in werkelijkheid af te stevenen op een grote mislukking. Achter de schermen was hij echter bezig met Plan B: het kweken van meerval. De miljoenensubsidie afkomstig van het ministerie van Economische Zaken, de provincie en de Europese Unie mocht volgens de subsidievoorwaarden echter uitsluitend aangewend worden voor de kweek van tilapia.

Gesubsidieerde concurrent

De publicaties leidden een jaar geleden tot Kamervragen en de roep om een strafrechtelijk onderzoek. Maar daar blijft het bij. ‘Het laatste jaar is er niets gebeurd, terwijl men wist van de strafbare feiten,’ aldus Coen Coumans, een van de omgevallen meervalkwekers. De Limburger strijdt al jaren voor een compensatie vanwege de gesubsidieerde concurrent die hem en andere meervalkwekers kapotconcurreerde. FTM trof de ondernemer vorige week dinsdag voor de ingang van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Hiji had zijn toevlucht gezocht in een artikel 12-procedure. Daarmee probeert de viskweker via de rechter het Openbaar Ministerie alsnog aan te zetten tot strafrechtelijke vervolging. ‘Men weet dat er miljoenensubsidie is verstrekt op basis van onjuiste gegevens, maar de overheid weigert hier iets aan te doen. Ondanks dat de Europese Unie de subsidie terugvordert, houdt het ministerie de subsidie in stand,’ zegt Coumans, die een grote boodschappentas met multomappen meesjouwt. Hij slaat er een open: ‘Kijk, dit zijn ook allemaal aankoopbonnen die zijn vergoed, terwijl ze niet voor vergoeding in aanmerking kwamen of buiten de subsidieperiode vielen. Er zitten zelfs reparatiefacturen van andere bedrijven bij. Dat had het ministerie gewoon kunnen checken.’

Strafrechtelijke vervolging?

Coumans probeert via een artikel 12-procedure het OM in Limburg aan het werk te krijgen. Dit nadat zijn aangifte bij de politie in Weert en een klachtenprocedure geen effect sorteerde. Het Openbaar Ministerie Limburg ziet echter geen bewijs dat Van Rijsingen zich schuldig heeft gemaakt aan zogeheten oplichtingsmiddelen als ‘listige kunstgrepen’. ‘Zo er al bewijs zou zijn voor fraude - de tot nu toe ingestelde opsporingsactiviteiten wijzen niet in die richting - dan is het onterecht genoten voordeel niet aanwezig, nu de verplichting tot terugbetaling van subsidiegelden reeds is aangekondigd,’ luidde de schriftelijke afwijzing in een klachtenprocedure van de advocaat-generaal afgelopen augustus. Het is nu nog maar de vraag of het starten deze artikel 12-procedure gaat slagen. De hamvraag lijkt te worden of de viskweker wel ontvankelijk wordt verklaard. Na afloop van de raadkamerzitting is zijn advocaat Chantal Joosten niet al te optimistisch. ‘De rechters vroegen zich af of Coen wel een rechtstreeks belanghebbende is, aangezien hij niet degene is die de subsidie heeft verstrekt.’ Coumans: ‘We hebben nog een civiele zaak lopen, ik hoop vooral dat gedupeerde ondernemers gecompenseerd worden voor de schade die de oneigenlijke subsidie heeft veroorzaakt.’