
Het economie-onderwijs in Nederland is onverantwoordelijk beperkt, betogen drie ongeruste economiestudenten. Toekomstige economen zullen met de wereld zien met een beperkte en oppervlakkige blik. Jammer. Maar vooral: gevaarlijk. Daarom schetsen op 6 april studenten, hoogleraren en economen op initiatief van Rethinking Economics NL in Amsterdam hun profiel voor de econoom van de 21e eeuw. Een voorbeschouwing.
Waar het economische denken historisch gezien een grote verscheidenheid aan zienswijzen en benaderingen kent, is er van diversiteit in het huidige economie-onderwijs weinig over. Eén enkele economische benadering, de zogenaamde neoklassieke zienswijze, heeft er een monopoliepositie veroverd.
Een concreet gevolg hiervan is dat in ons economisch denken het onderscheid vervaagt tussen wat een economie is en wat een markt is. Dat is gevaarlijk, want dit onderscheid is essentieel. Markten (voor bijvoorbeeld tomaten, drones, cocaïne of arbeidsuren) zijn weliswaar belangrijke onderdelen van wat we ‘de economie’ noemen, maar de economie bestaat uit veel meer dan alleen een verzameling markten. Dat inzicht ontbreekt volledig in de economiestudie. Onze studie.
We leren om in principe aan te nemen dat mensen rationeel handelen in een markt, we leren vervolgens dat er bepaalde manieren zijn om te berekenen hoe zo’n markt perfect werkt. Daarnaast leren we waar een markt faalt en een overheid dus moet ingrijpen. Al deze vraagstukken worden voor het grootste deel benaderd vanuit wiskundige modellen en formules en zo kan het dat de afgestudeerde econoom van vandaag een verkapt mathematicus is, met weinig gevoel voor de historische, politieke en maatschappelijke context van zijn vak.
De afgestudeerde econoom van vandaag is een verkapt mathematicus, met weinig gevoel voor de historische, politieke en maatschappelijke context van zijn vak
'Oké,' hoor ik u denken, 'dat klinkt als een degelijke, nuttige opleiding met weinig zweverigheid. Niks mis mee toch?'. Dat dachten wij ook toen wij aan onze studie begonnen. Helaas, we kwamen van een koude kermis thuis. Zo was tegen het einde van de studie onze kennis van modellen en wiskundige toepassingen enorm toegenomen, maar ontbrak het ons aan een fundamenteel begrip van wat een economie is, hoe zij kan zijn en hoe zij zich in de praktijk gedraagt. Kortom, na de bachelor begrijpen wij de reële economie niet veel beter dan na de middelbare school.
Beperkt rationeel
We leren om met behulp van wiskundige modellen te analyseren hoe mensen bepaalde keuzes maken, vanuit de basisaanname dat de mens rationeel en egoïstisch handelt. Als we deze aanname loslaten, stort het kaartenhuis al snel in. Onderzoek van gedragseconomen (o.a. Kahneman, winnaar Nobelprijs voor de economie 2002), die inzichten uit de psychologie en economie combineren, laat zien dat mensen allesbehalve rationeel en egoïstisch handelen. Dat geldt niet alleen bij de aankoop van een pak wc-rollen, maar ook van aandelen en andere financiële producten. Mensen zijn, zoals dat tegenwoordig zo mooi heet, ‘beperkt rationeel’.
Maar deze inzichten worden niet fundamenteel in de studie doorgevoerd. In de ons opgelegde zienswijze is weinig ruimte voor het idee dat financiële markten zouden kunnen instorten, doordat mensen irrationeel handelen, of maar een heel beperkte horizon hebben. Inmiddels is een voorzichtige dosis gedragseconomie in sommige opleidingen geïnjecteerd, maar nog steeds wordt die eerder gepresenteerd als een kers op de perfect rationele taart, dan als fundamentele kritiek op het model van de rationele, egoïstische ‘homo economicus’.
Breder gezien: onze opleiding focust vrijwel geheel op de handel in goederen en diensten, de zogenaamde ‘markt’. Dit wordt gepresenteerd als het alfa en omega van de economie. Hoewel we zeker niet willen ontkennen dat handel een van de essentiële onderdelen is van een economie, vinden we dat de fixatie op transacties ervoor zorgt dat aandacht voor andere cruciale aspecten van economische systemen verloren gaat. Zo zien de meeste economiestudenten Karl Marx nog slechts als een soort 19e-eeuwse Che Guevara. We beseffen niet dat Marx naast zijn communistische visioenen ook essentiële inzichten had in hoe economische klassen zich tot elkaar verhouden en hoe kapitaal zich ophoopt binnen een kapitalistische economie. Het woord 'kapitalisme' gebruiken is tijdens onze studie vloeken in de kerk.
Hoewel Marx zijn ideeën anderhalve eeuw geleden ontwikkelde, zijn zij relevanter dan ooit. Thomas Piketty heeft aangetoond dat ongelijkheid sterk toeneemt binnen ons huidige economische systeem. De groeiende vermogensongelijkheid is een centraal economisch vraagstuk, een verschijnsel dat spanningen veroorzaakt in politiek en maatschappij. Maar het gros van onze medestudenten ziet de hele materie grotendeels over het hoofd door de fixatie op markten. Dat is een veeg teken. Een goede econoom begrijpt meer van de economie dan alleen hoe individuele markten wel of niet functioneren. Een goede econoom heeft een beeld van het hele systeem.
De fixatie op geïsoleerde markten en op wiskundige onderzoeksmethoden brengt bovendien met zich mee dat de economische wetenschap langzaam verandert van een vakgebied in een onderzoeksmethode. Economen zijn niet langer onderzoekers die ‘de economie’ analyseren, het zijn onderzoekers die met bepaalde modellen menselijk gedrag analyseren. Urgente maatschappelijke vragen blijven hierdoor vaak liggen. Neem bijvoorbeeld klimaatverandering. Terwijl in Parijs de klimaattop plaatsvond, was er bar weinig aandacht voor klimaatverandering in onze collegezalen. Er is namelijk geen markt voor klimaatproblematiek. Maar intussen hebben economen van Harvard aangetoond dat de tornado’s en overstromingen die klimaatverandering veroorzaakt, substantiële schade berokkenen aan de groei van de wereldeconomie. Het is dus wel degelijk voer voor economen, een probleem met zowel grote economische oorzaken als gevolgen.
Er was bar weinig aandacht voor klimaatverandering in onze collegezalen. Er is namelijk geen markt voor klimaatproblematiek
En hoe zit het eigenlijk met economische groei zelf? Tijdens onze studie is economische groei de olifant in de kamer. De aanname dat eeuwige groei wenselijk én natuurlijk is wordt niet eens hardop benoemd. En dat terwijl er economische benaderingen zijn, zoals de ecologische economie ontwikkeld door Herman Daly, die economische groei fundamenteel ter discussie stellen. Die betreffen niet alleen de efficiënte verdeling van schaarse goederen, maar ook de schaal van de economie zelf. Hoeveel kan de economie groeien, zonder dat ze onomkeerbare schade veroorzaakt aan het klimaat en milieu? Dat is een van de meest urgente economische vraagstukken van deze tijd. Helaas valt het verband tussen economische groei en klimaatverandering, net als zoveel andere, bredere verbanden, buiten de beperkte focus van onze opleiding.
De rij van gebreken van onze opleiding is lang. Uiteraard past nooit alle informatie in één studie. Dat verlangen wij ook niet; de kern van onze kritiek moge echter duidelijk zijn. Er is een gebrek aan verbreding, verbeelding en diversiteit in onze opleiding, dwarsverbanden worden niet gelegd en realiteit en context worden grotendeels genegeerd. Zo leren we niet om helder te denken. Proberen de economie te begrijpen door alleen markten te bestuderen, is als proberen ons transportsysteem te begrijpen door een automotor te analyseren. We vergeten de rest van de auto, we vergeten de pompstations waar onze benzine vandaan komt en we vergeten het wegennetwerk waarop onze auto’s rijden. Om van alternatieve transportsystemen als treinen, lopen en fietsen nog maar te zwijgen.
Geef ons dat fundament!
Deze gebrekkige studie-inrichting is niet alleen jammer voor ons, ze is ook gevaarlijk voor de maatschappij. Zoals het voorbeeld van klimaatverandering al liet zien, zijn de hierboven genoemde zaken niet alleen economische problemen, ze vergen ook economische oplossingen. Hoe ziet een economisch beleid eruit dat rekening houdt met het leefmilieu? Hoe kunnen we de financiële component van onze economie zo vormgeven dat excessen zoals de crisis van 2008 minder destructief zijn? Is het mogelijk economische oplossingen te vinden voor de groeiende vermogensongelijkheid? Het zijn relevante vraagstukken, vraagstukken waar wij tot nu toe te weinig kennis van hebben, maar ook vraagstukken waarvan wij maar al te goed beseffen dat zij niet aangepakt kunnen worden zonder een gedegen economisch fundament. Wij willen dat fundament hebben, anders kunnen we weinig zinnigs bijdragen aan de grote problemen waar we deze eeuw met z’n allen voor staan.
Het is deze overtuiging die ons ontevreden heeft gemaakt met de manier waarop het huidige economie-onderwijs is ingericht. We zijn daarom eerst, los van elkaar en buiten het curriculum om, auteurs en boeken gaan zoeken die wel de dwarsverbanden legden en wel inzagen dat de economie veel breder is dan wij op dit moment voorgeschoteld krijgen. Naast Marx, Piketty en Daly hebben vele andere denkers, zoals David Graeber, Elinor Ostrom en Adam Smith (zijn gehele oeuvre, niet alleen het verhaal over de ‘onzichtbare hand’) onze ogen geopend voor de complexiteit van de echte economie. Zie hier enkele leessuggesties.
Verandering is hard nodig. Om hiervoor een platform te bieden, hebben wij Rethinking Economics NL opgericht. We zijn daarmee onderdeel van een wereldwijd netwerk van economiestudenten en academici die de status quo in de economische wetenschap niet accepteren. Als groep willen wij, studenten, docenten en onderzoekers, onze wetenschap weer verrijken met het brede palet aan theorieën en inzichten dat de afgelopen decennia langzaam naar de marge is gedrukt. Dat is nu urgenter dan ooit; we staan voor grote maatschappelijke uitdagingen en de economiestudenten van vandaag zijn de vormgevers van de maatschappij van morgen.
Op 6 april zullen we stilstaan bij de manier waarop we aan deze verbreding en verdieping vorm kunnen geven. Het wordt een avond met de blik op de toekomst.
Dit stuk is geschreven door Joris Tieleman, Lorenzo Fränkel en Maarten Kavelaars, alle drie lid van Rethinking Economics NL.
Woensdag 6 april schetsen hoogleraren, studenten en economen ‘De Nieuwe Econoom in de 21e eeuw’ in Felix in de Steigers. Kaarten zijn hier verkrijgbaar.
42 Bijdragen
Gilles Wattel 1 3
Helaas dus ook waanideeën.
Dat was waarschijnlijk altijd al zo, maar als gepensioneerde heb je de tijd ideeën te analyseren.
Zo verklaarde Wellink Draghi tot kamikaze.
Dat economie studenten niet begrijpen wat economie is, dat is ook niets nieuws.
Al rond 1980 ergens wilden Tilburgse economie studenten Marxistische economie.
Dat Marx niets van economie begreep, dat deerde hen niet.
Waarschijnlijk deden ze nooit een poging Das Kapital te lezen, één van de drie boeken, met de bijbel en de Koran, die heel veel invloed hadden en hebben in de wereld, maar die vrijwel niemand ooit las.
Ik las Das Kapital ook niet, na 20 bl onzin legde ik het aan de kant.
Economie is niet meer dan een manier van denken, een analyse apparaat.
Het idee dat de beweerde klimaatverandering door de veronderstelde CO2 invloed iets met economie als vak te maken heeft, geeft wel aan hoe ver althans sommige studenten, ik vrees ook docenten, van huis zijn geraakt.
Engelen in z'n boek over de derivaten verpakkerij noemt een studie naar het niveau van afgestudeerde economen.
De uitkomst was bedroevend.
Ik weet ook niet hoe je dat verandert, de docenten van nu zijn de slachtoffers van de neergang van alle onderwijs in ons land sinds 1960 ongeveer.
Toen er nog Kweekscholen waren konden onderwijzers rekenen en spellen, afgestudeerden van Pedagogische Academies blijken dat niet meer te kunnen.
Hoe wij ons te gronde richten door domme mensen te importeren, en slecht onderwijs, Sarrazin publiceerde z'n boek al in 2010.
Anton Van de Haar 8
Gilles Wattel 1bps 12
Anton Van de HaarM. van Deelen 11
Anton Van de Haar"jefcooper, i presume" had ook gekund ;-)
M. van Deelen 11
Gilles Wattel 1Vers van de pers "Varoufakis: Financiële crisis in Europa bedreigt wereldeconomie". Je mag hem wel, daarom dus.
http://www.mo.be/analyse/financi-le-crisis-europa-bedreigt-de-toekomst-van-amerika-china-india-kortom-de
Monsieur le baron de Munchausen 5
Een betere basis leveren naar mijn idee de `Oostenrijkers`, hier een link naar Rothbard, economie gedefinieerd als doelgericht menselijk handelen. Alles vanaf de basis: https://mises.org/library/man-economy-and-state-power-and-market
Gilles Wattel 1 3
Monsieur le baron de MunchausenDe ideeën van deze man worden het beste gekarakteriseerd door wat hij schreef over de VS depressie, 'de rijken moesten natuurlijk hun vermogens beschermen, daarom konden zij geen meer belasting betalen'.
Deze uitspraak heeft niets met economie te maken, is alleen politiek.
Dat is het grote probleem met de meeste economen, hun politieke ideeën verpakken ze in wetenschappelijk aandoende beweringen.
Monsieur le baron de Munchausen 5
Gilles Wattel 1Richard Ran 4
Gilles Wattel 1Juist. Ofwel, hij hing het non-agressie principe aan. Meer specifiek: de morele veroordeling van het initiëren van geweld tegen anderen.
Hier legt libertariër en vertegenwoordiger van de Austrian School of Economics, Tom Woods het nog even uit: https://youtu.be/YgAbR13iGtc?t=1m48s
Rothbard was ook econoom in de lijn van Menger, Von Mises en Hayek. Hij heeft een rijk oeuvre op zijn naam staan, o.a.: "History of Economic Thought", "Man Economy and State" en natuurlijk "The Case against the Fed".
""[..] daarom konden zij geen meer belasting betalen""
Prima hoor, als je "deze man" wilt karikaturiseren, en dan roepen dat de karikatuur niets met economie te maken heeft. Maar goed, Rothbard was een uitstekend schrijver. Misschien is een correct citaat niet teveel gevraagd?
Overigens ben ik bijzonder benieuwd naar de oorspronkelijke bron van dit bewuste citaat. Zou je die kunnen vermelden Gilles, in zijn originele vorm? Merci.
Gilles Wattel 1 3
Richard RanWeet zo gauw niet meer uit welk boek.
Karikaturiseren, ik zie de man als de ultieme kapitalist, die zijn er nu nog, vooral in de VS: 'I have no compassion with the poor'.
En inderdaad, de uitspraak is geen economie, maar is politiek.
Gilles Wattel 1 3
Richard RanKan niet nalaten te vermelden dat ik er een zeker genoegen in schep redelijk goede herinneringen te hebben aan iets wat in 2000 las.
Ik was toen in discussie met een overtuigde VS libertarian.
Ik slaagde er niet in op welk punt ook zijn overtuigingen maar in het minst te veranderen.
Murray N. Rothbard, 'America's Great Depression', New York City, 1963, 1983.
bl 254
'that a tax on inherited wealth is a tax on the property of the able or the descendants of the able, who must maintain that ability in order to preserve their fortunes'.
In tegenstelling:
bl 45
'while these workers are unemployed voluntarily, as a consequence of their devotion to the union'.
Voor mij is dus Rothbard een aso.
Geen domme, overigens, net als bij Wilders is niet alles wat hij zegt onwaar.
Het probleem met economen is dat die veel onzin uitkramen, en politieke voorkeuren verpakken in economenpraat.
De problemen zijn dus:
- warhoofderij, daar komt veel uit voort
- onvoldoende feiten kennis
- verpakken van politieke voorkeuren in wetenschappelijk aandoende verhalen.
Dit laatste is volgens mij het ergste.
Uiterst zelden zie je dat economen hun politieke opvattingen onderscheiden van hun economische analyses.
Varoufakis en Sarrazin doen dat.
Er zijn er vast meer, maar tegenwoordig zijn ze volgens mij de uitzondering.
bps 12
Gilles Wattel 1M. van Deelen 11
bpsJoost Visser 5
Monsieur le baron de MunchausenDit had ik nog liggen. Grote persoonlijkheden waarop 'links' zich baseert. Karl Marx, Mahatma Gandhi en Ernesto ‘Che’ Guevara. Drie progressieve boegbeelden die in linkse kringen reeds vele jaren op handen worden gedragen. Wie wat dieper graaft dan de gemiddelde persoon ontdekt tal van denkwijzes en uitspraken waar we de heren normaal gesproken nooit mee zouden associëren. Het is daarom frappant dat deze progressieve culthelden – vooral van uit modern perspectief – nog steeds voor vele progressievelingen dienen als bron van inspiratie.
Karl Marx was de grondlegger van het marxisme wat later de basis zou gaan vormen voor politieke ideologieën zoals het communisme en socialisme. Ruim 132 jaar na zijn dood beïnvloedt zijn visie nog altijd vele progressieve politici evenals de programma’s van links georiënteerde partijen. Op de website van de PvdA wordt de Duitse filosoof omschreven als de stichter van de sociale beweging. Ook de website van de SP refereert meerdere malen naar werken van Marx zoals zijn bekende boek Das Kapital. Opiniestukken in de Volkskrant roepen mensen op de literatuur van Marx te lezen.
Het is ironisch dat partijen die dusdanig veel het belang van de multiculturele samenleving, de opvang van vluchtelingen en diversiteit uitdrukken, verwijzen naar historische figuren die deze denkbeelden totaal niet onderschreven. Hieronder vindt u enkele citaten van Marx’ opvattingen omtrent mensen van een bepaalde etniciteit of ras:
“De neger heeft kracht om te werken, maar de natuur die hem creëerde voorzag hem niet van het intellect om te besturen noch de bereidheid te werken.”
“Het is een tegenslag dat het geweldige Californië werd afgepakt van luie Mexicanen die niet wisten wat ze ermee moesten doen.”
Monsieur le baron de Munchausen 5
Joost VisserChe was een massamoordenaar die o.a. de concentratiekampen op Cuba heeft opgezet. http://www.meervrijheid.nl/index.php?pagina=1663 en http://www.meervrijheid.nl/?pagina=1608
De redenen dat links is overgestapt naar multiculturalisme moet naar mijn idee gezocht worden in de Frankfurter Schule waar ze in de jaren 50 begrepen dat de economische inzichten van Marx het moesten afleggen tegen de vrije markt waardoor met name arbeiders vlot vooruitkwamen en ook een huis konden kopen, een autootje rijden en op vakantie gaan. Ze hebben toen het cultureel marxisme ontwikkeld met als doel de vermaledijde, decadente westerse kapitalistische samenleving te slopen door de onderliggende christelijke cultuur en het blanke patriarchaat te vernietigen. Ze zijn goed op weg.
Richard Ran 4
""Economen zijn niet langer onderzoekers die ‘de economie’ analyseren, het zijn onderzoekers die met bepaalde modellen menselijk gedrag analyseren. Urgente maatschappelijke vragen blijven hierdoor vaak liggen.""
Dat is inderdaad een probleem, maar tegelijkertijd misschien ook een "blessing in disguise" geweest.
Nu moeten economische "wetenschappers" zich gaan storten op klimaatverandering middels "ecologische economie"? Ecologie is een serieus vakgebied dat behoort tot de biologische natuurwetenschap. Iets zegt mij dat het ook kan worden gebruikt als gepolitiseerd label ten bate van de klimaatjugend die enthousiast marcheert voor de elitaire NWO.
Verder een goede zaak om de pleiten voor meer diversiteit, zoals door ISIPE:
"economics education should promote balanced exposure to a variety of theoretical perspectives, from [..] neoclassically-based approaches to the largely excluded classical, post-Keynesian, institutional, ecological, feminist, Marxist and Austrian traditions"
In ieder geval wordt hier ook de Oostenrijkse School genoemd. Dat heb ik in dit artikel (en site) even gemist.
Tip van de zaak: begin voor een goede economische analyse van zowel menselijk gedrag als maatschappelijke vraagstukken bij "Human Action", van Ludwig von Mises of - voor een snelle reset - de klassieker van Henry Hazlitt, "Economics in One Lesson", hier gratis & voor nix: https://mises.org/library/economics-one-lesson
Met deze bagage kun je dan ook weer naar hartelust vloeken in de kerk, zij het dat je dan iets grondiger bent geïnformeerd over de oorspronkelijke betekenis van de term "kapitalisme". Overigens wel consequent om Marx en Smith in dezelfde zin te noemen (eugeneticus John Maynard Keynes past ook in het rijtje). Zij liggen in elkaars verlengde. Smith was overigens bepaald geen origineel denker en zeker geen kampioen van de vrije markt, zie: "The Adam Smith myth" https://mises.org/library/adam-smith-myth
Gilles Wattel 1 3
Richard RanHij probeerde uit te leggen dat de Spaanse goud- en zilver roverij in Amerika, wat heel veel Indianen de dood in joeg, de Spanjaarden niets opleverde.
De oorzaken van de Spaanse burgeroorlog worden door sommige historici teruggeleid naar de verwaarlozing van de Spaanse economie doordat men zich rijk voelde.
Nu nog zijn er velen die menen dat goud de wereld economie problemen zal oplossen.
Keynes was een econoom, Marx werd in hoofdzaak geleid door de vreselijke toestanden waaronder Britse industrie arbeiders werkten en leefden.
In tegenstelling tot wat Marx beweerde slaagden de Britse gewone mensen er in de 19e eeuw in door opstanden, rellen en demonstraties macht door kiesrecht te krijgen, en daardoor een heel andere verhouding tussen inkomen uit kapitaal en inkomen uit werk.
De veranderingen in Italië, Frankrijk en ook Duitsland inspireerden hen.
Richard Ran 4
Gilles Wattel 1Het kan geen kwaad om het bovengenoemde artikel van Murray Rothbard te lezen.
Keynes was econoom, inderdaad, èn fanatiek eugeneticus. Dat leek mij wel even aardig om te vermelden aangezien de auteurs van dit artikel economie graag linken aan "maatschappelijke vragen". Dat is dus eerder gedaan. Opvallend toch, hoe vaak invloedrijke economen c.q. sociale "hervormers" banden bleken te hebben met de eugenetische beweging. Denk hierbij ook aan een andere "lord", William Beveridge, o.a. verantwoordelijk voor het sociale stelsel in NL.
""Marx werd in hoofdzaak geleid door de vreselijke toestanden waaronder Britse industrie arbeiders werkten en leefden.""
Hij behoorde i.i.g. tot de enthousiaste verspreiders van het schrikbeeld van "Manchesterismus" (hoewel Marx zelf nooit een fabriek had bezocht. Engels was tenminste nog "ter plekke"). De betreffende arbeiders waren er slecht aan toe, volgens een befaamd - maar omstreden - overheidsrapport, hoewel dat dikwijls is overdreven (gaf zelfs Engels toe) en het nog veel slechtere alternatief onderbelicht bleef. Hadden ze liever geleefd onder de mensonterende omstandigheden op het platteland? Of ontvluchtte men de massasterfte die onder die omstandigheden dreigde? Zie: Hayek's "Capitalism and the historians", m.n. het artikel van Hutt: https://mises.org/library/factory-system-early-nineteenth-century
Gilles Wattel 1 3
Richard RanEngels deed onderzoek naar de levensomstandigheden van het Britse industriële proletariaat, zijn boek daarover verscheen in 1844.
Ik las dat overigens niet, BBC zond er net documentaires over uit.
Industriearbeiders leefden van vrijwel alleen brood, wat kwam uit met kolen inwendig verhitte ovens, ze aten dus brood met kolen.
Afschaffers van de slavernij in die tijd kregen te horen dat Britse arbeiders het slechter hadden dan slaven.
Mensonterende omstandigheden op het platteland, midden 19e eeuw waren er in Engeland uitgebreide discussies, tientallen jaren lang, over de Corn Laws.
Er waren invoerrechten op graan, landeigenaren en zo wilden die houden, industriëlen wilden die afschaffen om goedkoper te kunnen produceren, net als Brussel nu wilden de lagere arbeidskosten.
Toen uiteindelijk toch die invoerrechten werden afgeschaft, veranderde, zoals een Britse historicus schrijft 'het platteland in een desert'.
Tegelijk moest Engeland toen zijn empire uitbreiden, om z'n industriële producten te kunnen afzetten.
Je ziet dat ook toen al de discussie tussen protectionisme en globalisering woedde.
Mocht iemand er over willen lezen, de biografie over Gladstone van Morley kan ik aanbevelen, het is wel 1700 bl.
bps 12
Gelijk hebben en gelijk krijgen, zit niet vaak op één lijn.
Maar ook voor het nog in twijfel en duisternis verkeren over wat economie nu echt is.
Met de belangstelling van deze jonge kritische economiestudenten en denkers voor economie als complexe systeemwetenschap en het verband, zitten ze op de goede weg.
Maar daar moeten ze zelf maar achterkomen bij Rethinking Economics.
Voorlopig hebben de politieke wijsneuzen van de Europese Commissie de economische wijsheid in pacht. Sorry, gekaapt.
Het resultaat is te zien.
Kritiek wordt niet getolereerd en genadeloos bestreden en afgestraft met sancties en (economische) uitsluiting.
Dus als je slim bent, leg je je daar bij neer en gaat het je goed.
Anton Van de Haar 8
bpsMaar als iedereen zich daarbij neerlegt, gaat het ons allemaal zo dadelijk heel slecht.
bps 12
Anton Van de Haar'Wie dan leeft, die dan zorgt.' wordt gedacht.
Voorlopig is het nog feest in Brussel en Frankfurt.
Daar moet je bij zijn.
Regeren is niet te ver vooruitzien en overzien. Dat doen Rutte, Pechtold en Samsom e.d. toch ook niet?
Gilles Wattel 1 3
bpsEigenlijk niet alleen menselijk handelen, er zijn waarnemingen van grote apen die investeren, ze maken werktuigen.
Ook in evolutie theorie wordt economie gebruikt.
Waarom dit soort dingen tegenwoordig niet meer begrepen worden, ik wijt dat toch aan de neergang van het onderwijs sinds 1960 ongeveer.
Monsieur le baron de Munchausen 5
Gilles Wattel 1bps 12
Gilles Wattel 1Als dat zo was, dan kun je alle economische problemen toch zo weg filosoferen? Post modern.
Daar begint de misvatting en de verwarring al mee.
Ook economie is een reëel complex systeem met alle systeemeigenschappen er op en er aan.
Daar lopen de filosofen en fantasten steeds tegen aan. Want het heeft z’n grenzen en z’n mogelijkheden.
Als je de grenzen kent en in acht neemt, verruimen zich de mogelijkheden naar voren tot in het oneindige.
Wat vind je van deze:
"An economist is an expert who will know tomorrow why the things he predicted yesterday didn't happen today. " - Evan Esar
Over misvatting en dwaling gesproken …
Gilles Wattel 1 3
bpsbps 12
Gilles Wattel 1Economie is gewoon een complexe systeemwetenschap. Het heeft er alle kenmerken van.
De bij-stuurbaarheid, maar onmaakbaarheid is misschien nog even wennen voor economen.
Economie van natuurlijke complexe (eco)systemen is te voorzien onder de natuurwetten.
Economie van sociale complexe systemen is wat grilliger onder natuurwetten én juridische wetten.
En daar komt bij dat mensen vaak tegennatuurlijk handelen met tegennatuurlijke gevolgen vanwege het verstand, illusie en de vrije wil of keus, los van instinct.
Dat is niet rationeel, maar niet-rationeel want het loopt tegen grenzen aan.
Maar het blijft een complex systeem met grenzen en rationele mogelijkheden, fysiek en ethisch.
Hoe verder de mens van die grenzen blijft, hoe meer ruimte en vrijheid rationeel bestaat en ontstaat.
Dat kun je filosofie noemen, maar doet er niets aan af. Je kunt het zo zien.
Probeer het maar eens uit waar je grenzen en mogelijkheden liggen, van nature, fysiek en juridisch.
Hans Koevoet
Te veel uniformiteit binnen een bepaald wetenschappelijk vakgebied - wat voor vakgebied dan ook - is nooit goed. Het leidt tot een tunnelvisie en gebrek aan echte vernieuwing. Tegenspraak is nodig om het vakgebied levend te houden. Wanneer tegenspraak geweerd wordt en tegensprekers worden verketterd, dan wordt het vakgebied simpelweg gevaarlijk voor de samenleving, zeker als dat zo'n invloedrijk vakgebied is als de economie.
Een citaat van econoom James K. Galbraith (inderdaad 'de zoon van') over zijn huidige vakgenoten (bron: 'How the Economists got it wrong'):
"Leading active members of today's economics profession, the generation presently in their 40s and 50s, have joined together into a kind of politburo for correct economic thinking. As a general rule — as one might expect from a gentleman's club — this has placed them on the wrong side of every important policy issue, and not just recently but for decades. They predict disaster where none occurs. They deny the possibility of events that then happen. They offer a "rape is like the weather" fatalism about an "inevitable" problem (pay inequality) that then starts to recede. They oppose the most basic, decent, and sensible reforms, while offering placebos instead. They are always surprised when something untoward (like a recession) actually occurs. And when finally they sense that some position cannot be sustained, they do not re-examine their ideas. Instead, they simply change the subject."
Kijk eens hoe dit examen Economie van Harvard uit 1953 eruit zag. Draait bijna helemaal om inzicht en nauwelijks om cijfertjes. https://mostlyeconomics.wordpress.com/2015/01/16/example-of-an-economics-exam-from-harvard-university-in-1953/
Bart Bartelds 4
Toen het verhaal als een zeepbel uit elkaar klapte eerst in de VS en later de EU waren plotseling deze vriendelijke vrienden der economen vertrokken met stille trom.
Heden nu het naar het schijnt tijdelijk even de goede kant op gaat beginnen de economen weer praatjes te krijgen en gaan vertellen dat de studie economie zo geweldig belangrijk is ????? hoezo.
Een econoom is net als een wetenschapper, achteraf weten hoe het verhaal vertelt moet worden.
Gek he, er waren in de jaren 2001 tot 2006 lieden die boeken schreven dat het beleid van heden alleen maar naar een catastrofe leiden.
En dat waren GEEN economen
Anton Van de Haar 8
Bart BarteldsDe meesten waren wel degelijk economen, alleen geen neoklassieke economen. Dat is bijvoorbeeld uitgezocht door de Groningse econoom Dirk Bezemer, op FTM al heel vaak aangehaald:
http://www.rug.nl/research/portal/files/2646456/09002_Bezemer.pdf
Er lopen de nodige economen rond die de crisis van 2008 hebben voorspeld, inclusief onderbouwing van de mechanismen die tot die crisis zouden gaan leiden. En veel van die economen constateren nu dat er sinds 2008 maar heel weinig is gedaan aan die mechanismen, zodat de kans op een herhaling van die crisis met de dag toeneemt.
bps 12
Anton Van de HaarBeginnende brandjes worden nu langs de achterdeur met de geldkraan geblust. (Banco Monte dei Paschi di Siena bijv. ?)
Bij een uitslaande brand moeten ze toch ook blussen, maar is de schade aan de economie veel groter.
Alleen, zo lijkt het nu of er niets aan de hand is en blijft de schade beperkt.
Een bankencrisis wordt pas een crisissituatie als iedereen het weet en er op reageert.
Tot zolang "is er geen crisis".
Anton Van de Haar 8
bpsHet is overwegend symptoombestrijding, zodat onevenwichtigheden verder kunnen uitgroeien, en de uiteindelijke crisis alleen maar zwaarder zal worden.
bps 12
Anton Van de HaarTot zolang lijkt het alsof alles nog in orde is.
Gilles Wattel 1 3
Anton Van de HaarJe ziet in derde wereldlanden, net nog in India, dat het instorten van een viaduct in aanbouw gezien wordt als een act of god.
Het is daarentegen heel lastig de echte econoom van de warhoofd econoom te onderscheiden.
Hoe doe je dat ?
Echte economen weten wie de echte zijn, maar hoe kan de rest van de wereld weten wie de echte zijn ?
Het is als onder medische specialisten, men weet van elkaar heel goed wie de goede zijn, en wie de knutselaars.
Gilles Wattel 1 3
Bart BarteldsIk herinner toch maar weer even aan de 70 Nederlandse economen die in 1997 voorspelden dat de euro zou mislukken.
Wat ze bereikten is dat hun carrières mislukten.
Matthijs 11
Verbaas me ook vaak over de ronduit absurde aannames die in veel mainstream economie modellen gedaan worden.
Volledig rationele consumenten?
Geld/schuld is slechts een "smeermiddel" dus kun je net zo goed uit je model weglaten? Net als banken, laat die ook maar weg?
Bij ontslag van iemand (door bijvoorbeeld "hervormingen") vindt die persoon automatisch wel elders een baan?
Bestedingen van een overheid leveren per definitie geen nut op?
etc
etc
M. van Deelen 11
Felix Meritus heeft immers een video-rubriek: http://www.felixmeritis.nl/videos/
Een uitzending zal hier zeker op prijs worden gesteld.
Joost Visser 5
Ook Gandhi wordt tot op de dag van vandaag geprezen. Gandhi verwierf beroemdheid door het gebruik van “actieve geweldloosheid” gedurende de onafhankelijkheidsstrijd in India. Ook zette hij zich in voor de verzoening tussen hindoes en moslims. Tijdens zijn verblijf in Zuid-Afrika, alwaar hij zich sterk maakte voor de Indiase bevolkingsgroep, leerde men echter een hele andere kant van de Indiër kennen.
“Zwarten zijn allemaal onbeschaafd, de criminelen nog het meest. Ze leveren problemen op, zijn erg smerig en leven zoals dieren.”
“De ruwe kaffer, wiens enige tijdsbesteding jagen is en die niet meer wil dan wat vee verzamelen zodat hij een vrouw kan kopen, wil zijn leven doorbrengen in loomheid.”
“{…} Indiërs zijn zonder enige twijfel superieur aan de zwarten.”
Tot slot Che Guevara, de Argentijn die zo’n belangrijke rol speelde ten tijde van de Cubaanse Revolutie en eveneens niet onder doet voor Marx of Gandhi. In zijn boek Diarios de motocicleta spreekt hij regelmatig zijn afgunst uit over andere rassen, etniciteiten en geaardheden. Ironisch genoeg prijkt de portretfoto van Guevara overal ter wereld op progressieve vlaggen, mokken en T-shirts.
“De zwarte is traag en dromerig, hij spendeert zijn magere salaris aan frivoliteiten en drank. De Europeaan heeft een traditie van werken en sparen, die hem in deze uithoek van Amerika heeft gebracht en hem drijft om zichzelf vooruit te brengen, zelfs onafhankelijk van zijn eigen aspiraties.”
“Mexicanen zijn een bende ongeletterde indianen.”
“We maken ons wat druk om het voorval omdat de man – los van het feit dat hij homoseksueel is en ongelooflijk saai – erg aardig tegen ons was {…}”
Gilles Wattel 1 3
Joost VisserOverigens kun je je afvragen of de ruwe kaffer die Ghandi beschrijft niet een slimmere levensfilosofie had dan wij nu.
Vast geen burn outs.
Joost Visser 5
Gilles Wattel 1Gilles Wattel 1 3
Joost VisserGeen festival ganger zijnde had ik nog nooit zoiets gezien, mijn gehoor is dus nog uitstekend.
Techniek en organisatie maakten op mij de indruk omgekeerd evenredig te zijn aan de show.
De laatste dagen werkten er een 100 mensen, wat me opviel is dat er precies één allochtoon bij was.
Die mensen wisten wat ze deden, het ging allemaal heel rustig.
Dit soort observaties is uiteraard niet politiek correct.
M. van Deelen 11
Gilles Wattel 1http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/4115395/2015/08/07/Marokkaanse-Jezus-doet-aangifte-vanwege-bedreiging.dhtml