Een jaar geleden had geen haan er naar gekraaid. Nu is het afscheid van Henry Keizer van een bestuursfunctie in de uitvaartsector iets dat de aandacht trekt. Keizer moest vorig jaar – op 18 mei – onder grote druk vaarwel zeggen tegen zijn positie als partijvoorzitter van de VVD. Dit na een serie onthullende artikelen van deze website over de aankoop van het crematieconcern B.V. Beheermaatschappij ‘de Facultatieve’. In november nam hij na 13 jaar ook afscheid van zijn bestuursfunctie bij de Landelijke Vereniging van Crematoria (LVC), de branchevereniging voor uitbaters van crematoria. Het bedrijf dat Keizer in 2012 met een investering van slechts 500 duizend euro verwierf, verzorgde in 2016 ‘bijna 8.000 crematies’, ruim 8 procent van het totaal in Nederland, zo bleek onlangs uit het jaarverslag van de Facultatieve Groep B.V. dat door FTM-analist Roel Gooskens tegen het licht werd gehouden.

LVC-voorzitter Jaap Blaak – in het dagelijks leven programmamanager Begraafplaatsen en Crematoria bij uitvaartverzorger- en verzekeraar Monuta – ‘memoreerde de nooit aflatende inzet, het enthousiasme en de enorme kennis van de heer Keizer,’ zo laat woordvoerder Roel Stapper van de LVC desgevraagd weten.

Hoewel Keizer in 2017 van twee voorzitterschappen afscheid nam, resteren hem nog minstens achttien andere bestuursfuncties. 

Strijdig met statuten

Het vrijwillige afscheid van Keizer als bestuurder van de Landelijke Vereniging van Crematoria staat in schril contrast met een positie waarvan hij geen afscheid wil nemen: zijn voorzitterschap van de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie. Dit ondanks een sommatie van oud-leden van de Vereniging.

Eind augustus werd bekend dat een zestal voormalig leden van de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie het vertrek van bestuursvoorzitter Keizer eiste. De benoeming van Keizer in 2016 was in strijd met de statuten van de Vereniging, aldus de voorman van Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie Pieter Lakeman. De bedrijfsonderzoeker was na het bestuderen van de statuten tot deze conclusie gekomen en had contact opgenomen met enkele oud-leden. De leden achten het van het grootste belang dat de Vereniging de verkoop van het crematieconcern B.V. Beheermaatschappij ‘de Facultatieve’ aan Keizer en zijn drie zakenpartners ongedaan gaat maken. Dat kan niet zolang Keizer zelf aan het roer van die vereniging staat.

Lakeman sommeerde de ledenraad – waarvan voormalig VVD-senator Loek Hermans deel uitmaakt – om binnen twee weken Keizer te ontslaan

Keizer c.s. kwamen eind 2012 met een investering van 30 duizend euro en een lening van 470 duizend euro in het bezit van het zeer winstgevende concern, dat in dat jaar een omzet van 106 miljoen euro draaide, zo onthulden wij vorig jaar april. Keizer had bij die transactie meerdere petten op. Hij was bestuursvoorzitter van de B.V. Beheermaatschappij, hij was adviseur van het bestuur van de vereniging én hij was koper. Zonder de leden van de Vereniging in kennis te stellen van de op handen zijnde verkoop, liet hij eind 2012 de algemene ledenvergadering plaatsvinden en werd de verkoop van het crematieconcern voorbereid. In hetzelfde jaar kwam de verkoop van het bedrijfsonderdeel Facultatieve Verzekeringen aan het staatsbedrijf ASR tot stand. Die werd in mei 2013 beklonken. Daarmee raakten in één klap meer dan 63 duizend leden hun lidmaatschap van de vereniging kwijt. Zonder dat zij daarover werden geïnformeerd. ‘De leden zijn bewust onwetend gehouden,’ zei het oud-lid Reinier van der Heijden in de Volkskrant. 'Ik heb mijn lidmaatschap nooit opgezegd. Gevoelsmatig ben ik nog lid én mede-eigenaar van alle bezittingen. Ze hebben het gestolen.'

In augustus sommeerde Lakeman de ledenraad – waarvan voormalig VVD-senator Loek Hermans deel uitmaakt – om binnen twee weken Keizer te ontslaan van zijn bestuurlijke verplichtingen. Lakeman verwees daarbij met name naar de bepaling die is opgenomen in artikel 9.6 van die statuten: 

‘Het lidmaatschap van het bestuur is niet verenigbaar met een leidende en/of bezoldigde positie in een niet met een vereniging verbonden instelling of onderneming, die zich in hoofdzaak met het verzorgen van uitvaarten en/of met het verzekeren van kosten daarvan bezighoudt […]’.

Keizer is sinds december 2012 bestuursvoorzitter van de eveneens in die maand opgerichte Facultatieve Groep B.V. Deze vennootschap is volgens Lakeman en de (ex-)leden dus in hoofdzaak bezig met het verzorgen van uitvaarten enz. En omdat de nieuwe vennootschap formeel niets met de Koninklijke Facultatieve te maken heeft, had Keizer niet benoemd mogen worden.

Volgens de ledenraad werd Keizer wél reglementair benoemd

Na het inwinnen van extern advies reageerde de ledenraad begin september op de sommatie van Lakeman en de (ex-)leden, maar die reactie kwam tot op heden niet naar buiten. Lakeman had het te druk met zijn werkzaamheden voor een andere zaak waardoor de zaak van de (ex-)leden van de Vereniging even niet aan bod kwam, zo laat hij weten. Volgens de ledenraad werd Keizer reglementair benoemd. 

'Ten aanzien van Artikel 9.6 van onze Statuten zijn de feiten als volgt.

De Facultatieve Groep BV is geen uitvaartonderneming of uitvaartverzekeraar. De crematoria verrichten wel diensten als onderdeel van een uitvaart, maar de uitvaart als zodanig wordt verzorgd door de betreffende uitvaartonderneming. Kijkend naar de samenstelling van het medewerkersbestand, alsmede de opbouw van de omzet, kan bovendien ook al niet worden gesteld dat de Facultatieve Groep BV zich in hoofdzaak met het verzorgen van uitvaarten (of onderdelen daarvan) bezighoudt.'

En:

‘Bedoelde bepaling is indertijd in de statuten opgenomen met de ratio, te voorkomen dat uitvaartondernemingen via de vereniging controle over de crematoria of het verzekeringsbedrijf van de Facultatieve zouden kunnen verkrijgen. Dat risico doet zich thans niet (meer) voor en de benoeming van de heer Keizer is ook op geen enkele wijze in strijd met de genoemde ratio’.

‘Ze wringen zich in bochten om geen uitvaartonderneming te zijn,’ zegt Lakeman. ‘Het is quasi-spitsvondig’.

Uitvaartbedrijf of niet?

Hoogleraar Marjan Olfers van de Vrije Universiteit in Amsterdam is gespecialiseerd in Verenigingsrecht en begrijpt het oordeel van Lakeman. ‘Ze goochelen met de betekenis,’ zegt ze. ‘Een beetje zoals Camiel Eurlings dat in zijn interview met NRC deed.’ Volgens Olfers kun je artikel 9.6 op twee manieren interpreteren: op grammaticale wijze of op een manier die de bedoeling blootlegt. ‘In het eerste geval kijk je heel letterlijk naar de betekenis van de woorden en in het tweede geval vraag je je af wat er met het bewuste artikel wordt beoogd’.

‘Ieder weldenkend mens snapt dat de Facultatieve in essentie bezig is met uitvaarten’ 

De ledenraad wedt op beide paarden. ‘Enerzijds beperken ze de grammaticale betekenis van uitvaartbedrijf. Ze nemen hier de letterlijke activiteiten van een uitvaartbedrijf erbij – bedrijven die een complete uitvaart verzorgen – en stellen dat de Facultatieve Groep niet aan die definitie voldoet. Je kunt iets anders uitleggen, maar dan moet ieder weldenkend mens het kunnen begrijpen. Welnu, ieder weldenkend mens snapt echter dat een bedrijf als de Facultatieve, dat bijna 8 procent van alle crematies in Nederland voor zijn rekening neemt en crematie-ovens verkoopt enzovoort, in essentie bezig is met uitvaarten.’ 

‘Je kunt ook kijken naar wat met artikel 9.6 beoogd wordt,’ zegt Olfers. ‘Ook hier beperkt de ledenraad zich tot een te smalle uitleg. Het gaat in het bedoelde artikel vooral om het voorkomen van vermenging van belangen. Dat risico’s voor belangenvermenging na de verkoop van de B.V. Beheermaatschappij ‘de Facultatieve’ aan Keizer’ niet meer bestaan, is natuurlijk onzin. Het is evident dat de belangen van voorzitter Keizer anders zijn dan die van de Vereniging. Dat was voor de overname zo en ook nadien. En inderdaad, een andere uitvaartonderneming, een concurrent, heeft zoals de ledenraad aangeeft ook andere belangen. Concluderend: de verdediging van de Ledenraad van de Koninklijke Vereniging overtuigt mij allerminst.’ 

Naschrift

Vrijdag 5 januari zou de Accountskamer uitspraak doen in de tuchtklacht die Pieter Lakeman had ingediend tegen accountant Marcel de Kimpe van EY. Deze controleerde de boeken van uitvaartorganisatie de Facultatieve voorafgaand aan de koop door Keizers cs. Donderdag werd echter bekend dat de tuchtrechter meer tijd nodig heeft. 

Lakeman, voorzitter van Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI), diende in mei 2017 een tuchtklacht in tegen de De Kimpe van EY. Volgens Lakeman heeft hij als accountant in de Facultatieve-affaire ‘onware verklaringen’ bij twee door EY goedgekeurde jaarrekeningen afgelegd. Volgens Lakeman had de jaarrekening niet goedgekeurd mogen worden. 

De uitspraak wordt nu binnen 15 weken verwacht.