"Lobby Eerste Kamer is intransparant"

Elco Brinkman laat er geen twijfel over bestaan wiens belangen hij in Den Haag behartigt. En schimmig over zijn inzet is hij ook al niet. Al maanden uit de CDA-fractievoorzitter en voorzitter van Bouwend Nederland in de media zijn zorgen over het in zijn ogen funeste kabinetsbeleid voor de woningmarkt. Hij weigerde in te stemmen met de plannen van minister Blok van Wonen (VVD) – waaronder een heffing van 2 miljard voor de woningcorporaties – totdat die plannen zouden zijn aangepast. 

 

Zonder resultaat vooralsnog. Het kabinet is er met het CDA niet uitgekomen, zo bleek gisteren, waardoor het kabinet in de Eerste Kamer nu moet gaan kwartetten met D66, Christenunie en SGP voor een meerderheid. Dat moet een grote teleurstelling zijn voor Brinkman, wiens kritiek overal te horen was: “We kunnen niet bezig blijven met miljarden uit de woningmarkt te halen”, zei hij zondag nog. “We moeten samen met de corporaties iets verzinnen om de investeringen op te drijven.” 

 

Als een vorm van “erkenning”, zag Brinkman zijn spilrol in dit heikele dossier. Toch roept zijn optreden de vraag op of hij die erkenning wel verdient en het normaal is dat een gekozen parlementariër zich zo laat leiden door één set belangen. De macht van de Nederlandse lobby ligt nu eenmaal onder de loep, nu de invloedrijke financiële sector er zo'n puinhoop van heeft gemaakt.  

 

Bovendien is Brinkman niet de enige in de Eerste Kamer met een grote achterban, het is daar een groot gezellig lobbyfestijn. Denk aan PvdA-fractievoorzitter Marleen Barth, die zich als voorzitter van GGZ Nederland inzet voor de geestelijke gezondheidszorg. Of aan D66-fractieleider Roger van Boxtel, baas van zorgverzekeraar Menzis. VVD-aanvoerder Loek Hermans tot slot is onder meer voorzitter van tuinbouwclub Greenport Holland en Adfiz, belangenbehartiger van financieel adviseurs. Samen zitten de senatoren ook nog eens in het algemeen bestuur van werkgeversorganisatie VNO-NCW – heel knus. 

 

 

Hoe opvallend de rol van Brinkman ook is – uitvergroot door het veel politiekere optreden van de Eerste Kamer de laatste jaren – het is volgens de Rotterdamse Lobbyhoogleraar Rinus van Schendelen niks nieuws. “Vroeger verdedigde de Eerste Kamer territoriale belangen, nu gaat om het sectorale belangen. Dat is op zich niet opmerkelijk, want ook vanuit de regio werd er vroeger gelobbyd. Het is ook goed dat Eerste Kamerleden bij maatschappelijke organisaties rondlopen, dan weten ze wat er speelt.” Dat Eerste Kamerleden in de eerste plaats een baan hebben en daarnaast zitting hebben in de chambre de reflexion, is dan ook nadrukkelijk de bedoeling geweest.

 

De situatie in Duitsland is niet veel anders, stelt de hoogleraar. "In de de Bundesrat, zeg maar de Duitse Eerste Kamer, zitten regionaal gekozen politici die vaak een industriebelang vertegenwoordigen. Die belangen vinden hun oorsprong namelijk in de regio. Maar er is daar wel wel veel meer helderheid over de cv's van betrokkenen."    

 

Vandaar dat Van Schendelen wel vindt dat het ook in Nederland voor iedereen helder moet zijn welke rollen de Eerste Kamerleden vervullen, wat niet altijd zo is. “We hebben heel zwakke transparantieregels en lopen Europees gezien achter. Op dit punt zou Nederland aansluiting moeten zoeken bij de Duitse regels. Kijk maar eens naar de site van de Bundestag en Bundesrat, waar veel meer openheid is.”

 

Volgens Paul Arlman van Transparency.nl, dochter van de internationale anti-corruptieorganisatie, blijkt uit internationaal onderzoek dat Nederland inderdaad achterloopt. “Er is geen register waarin we kunnen zien hoe Eerste Kamerleden stemmen. Er is geen code of conduct. En bij installatie krijgen de politici geen voorlichting over integriteit.” Ook hij wijst erop dat er geen enkel zicht is op wat lobbyisten van buiten doen. “Er is geen openbaar register, ze kunnen doen en laten wat ze willen.”

 

Dat is in Brussel wel anders. De website van de EU heeft een Transparancy Register waar alle belangenorganisaties en alle bij het Europees parlement geaccrediteerde lobbyisten vermeld zijn – maar liefst 3155 personen. “NGO's graven in die registers en rapporteren onvolledigheden”, zegt Van Schendelen. “Zo ontstaat transparantie.”

 

Veel initiatief om de doorzichtigheid in Nederland te vergroten, is er niet, constateert Arlman. “Er is een grote mate van achterstallig onderhoud.”