Politiek, de meesten moeten er even niet aan denken. Na de verkiezingen van afgelopen woensdag hebben veel kiezers voorlopig hun dosis debatten, flyers en politici op tv wel gehad. De lobbyisten van ons land is helaas minder rust gegund: voor hen is het hele circus alweer opnieuw begonnen.

Over een jaar zijn namelijk gemeenteraadsverkiezingen. Schrijvers van lokale verkiezingsprogramma’s komen binnenkort bijeen en de lijnen voor grote beleidsveranderingen na die verkiezingen worden in deze periode uitgezet. Voor lobbyisten is het zaak daar kort op te zitten, vooral omdat de gemeenten steeds belangrijker worden. Na een aantal forse decentralisaties in 2015 staat er op 21 maart 2018 veel meer op het spel dan bij de vorige verkiezingen.

Het is voor de Haagse lobbyisten natuurlijk onbegonnen werk om op eigen houtje in alle 388 gemeenten specifieke belangen te behartigen. Hoe pakken ze dat probleem aan?

Jeugdzorg

Nu gemeenten verantwoordelijk zijn geworden voor hun eigen jeugdzorgbeleid zijn de komende verkiezingen met name voor jeugdzorgorganisaties belangrijker dan ooit. De decentralisatie in 2015 is niet zonder slag of stoot verlopen: sinds jeugdzorg een lokale aangelegenheid is, zijn hulpbehoevende kinderen in meerdere gemeenten geconfronteerd met problemen. Door uitgeputte budgetten moeten zij soms maandenlang wachten op hulp. Jongeren, ouders, kinderpsychiaters en jeugdhulporganisaties trokken bij de landelijke politiek aan de bel over de penibele situatie. Staatssecretaris Van Rijn verwees de bezorgde partijen linea recta naar de verantwoordelijke gemeenten.

Om jeugdzorginstellingen beter beslagen ten ijs te brengen heeft Jeugdzorg Nederland daarom afgelopen week een lobbyhandleiding gepubliceerd. Stijn Verbruggen, hoofd Strategie & Communicatie bij de landelijke brancheorganisatie, kwam met het idee: ‘Een van onze taken is de belangenbehartiging in Den Haag en dat blijft belangrijk. De oplossingen van concrete problemen komen daar nu alleen minder vandaan. Op ledenvergaderingen moeten we steeds vaker aangeven dat wij problemen wel landelijk kunnen aankaarten, maar dat de leden voor oplossingen met de gemeenten om tafel moeten.’ 

Bij het behartigen van belangen valt er voor heel wat jeugdzorginstellingen nog veel winst te behalen. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen was de aangekondigde decentralisatie voor de meeste lokale partijen een ver-van-mijn-bedshow. Bovendien zagen zij de decentralisatie in 2015 vooral als een technische verandering; een eigen visie op het thema ontbrak. Nu zal dat heel anders zijn: met de problematische overdracht en de media-aandacht die dit opwerkte hebben lokale politici veel meer aandacht voor de jeugdzorg gekregen.

Goede relatie

Maar hoe buit je die toegenomen aandacht uit? In het boekje van Jeugdzorg Nederland staan tips over verschillende fases van de verkiezingen. Bijvoorbeeld hoe je verkiezingsprogramma’s kunt beïnvloeden:

Wellicht zijn er medewerkers uit je organisatie lid van een politieke partij. Zij kunnen […] voorstellen indienen voor aanvullingen of wijzigingen op het partijprogramma.

Of over het opstellen van een succesvolle boodschap:

Een lobbyboodschap die alleen uitgaat van het eigen belang of die alleen over ‘extra geld’ gaat, is over het algemeen weinig kansrijk. In de ideale situatie breng je verschillende belangen bij elkaar en ontstaat er een win-win-situatie.

In het boekje van Jeugdzorg staan tips over verschillende fases van de verkiezingen

Niet alleen in verkiezingstijd moeten de organisaties aandacht besteden aan lobby. Het boekje legt ook uit hoe de contacten met wethouders, ambtenaren en politici daarna warm kunnen worden gehouden. ‘Voor de relatie met de wethouder is het verstandig om hem/haar te informeren als je weet dat er iets in de media gaat spelen. Dus informeer de wethouder als er een interview gepubliceerd gaat worden waarin je vertelt wat er wel en niet goed gaat met de jeugdhulp in de betreffende gemeente of regio.’   

De lobbyhandleiding zal voor een aantal organisaties weinig nieuws bevatten: zij zijn er al bewuster mee bezig. Heel wat lokale jeugdzorgaanbieders lobbyen ook zonder het te beseffen, al gebeurt dat erg ad hoc. Verbruggen: ‘Ik denk dat er nu heel veel contact is wat je lobby kan noemen. Toch wordt dat vooral gedaan omdat bijvoorbeeld het contract voor volgend jaar onderhandeld moet worden.’ Volgens Verbruggen is het zaak voor regionale organisaties om strategischer na te denken over hun lobbyboodschap. Daarin is nog een wereld te winnen.

De jeugdzorginstellen kunnen nu dus al beginnen. De rest van Nederland mag zich er volgend jaar weer over buigen.