Nick van Leeuwen (57) pleegt op 13 februari 2012, ’s ochtends rond half acht zelfmoord. Hij doet dat voor de Rabobank aan de Parmentierweg in Leiden. Van zijn trots, zijn nieuwe huis aan de Daendelsstraat in het prestigieuze project Nieuw Leyden, fietst Nick, op de laatste ijskoude ochtend van een lange vorstperiode, naar de Rabo-vestiging. Op de stoep van de bank neemt hij een giftig drankje in. Naast zijn lichaam wordt een leeg flesje aangetroffen. Er liggen afscheidsbrieven. Van Leeuwen schetst daarin de achtergronden van zijn financiële wanhoop. De gemeente Leiden is ‘in gebreke gebleven’ en hij is bij de bouw van zijn huis aan de Daendelsstraat ‘voor meer dan 30.000 euro belazerd’. Maar de Rabobank noemt hij bij herhaling de grootste oorzaak van zijn financiële ellende. ‘Ik raad iedereen aan om nooit een hypotheek te nemen bij de Rabobank’, schrijft van Leeuwen boos. Waar hij aan toe voegt: ‘Ik had eigenlijk het idee om mijn zelfmoord in nog veel heftiger vorm te gieten zodat ik zeker in het nieuws zou komen. Door mezelf in brand te steken achter het kantoor van de Rabobank. Maar dit zou voor mijn nabestaanden waarschijnlijk extra verdriet opleveren.’   Het kantoor van de Rabobank in Leiden In juni 2012 onderzocht ik Nicks zelf gekozen dood voor Hollandse Zaken van Omroep MAX. We maakten over hem de aflevering van 20 juni 2012. Was Nick van Leeuwen het boze karakter dat je achter zo’n demonstratieve daad kunt vermoeden? Zocht hij de schuld voor zijn financiële wanhoop te veel buiten zichzelf? Schoot Rabobank tekort in haar zorgplicht? Maakte de bank fouten? En zijn Rabobank en de afdeling Bijzonder Beheer in de laatste fase meedogenloos geweest? Ik kreeg van Paul van Leeuwen, Nicks broer, alle ter zake doende stukken. En interviewde vele mensen uit Nick van Leeuwens gevarieerde vriendenkring. Rabobank-medewerkers stonden mij niet te woord. Wel was Rik op den Brouw, directeur Particulieren van Rabobank Nederland, op 20 juni 2012 een van de gasten in Hollandse Zaken.  

De geschiedenis?

Nick van Leeuwen woont in 2007 in een redelijk huis in de Mauritsstraat in Leiden. Hij heeft er een kleine hypotheekschuld op: 120.000 euro. Nick is een kunstzinnige, romantische man die prachtige bronzen beelden maakt en goed kan klussen in eigen huis en dat van vrienden. Hij is bloemist, manusje-van-alles en vrijwilliger bij Slachtofferhulp. Van een carrière of een langdurige vaste baan is de laatste twintig jaar geen sprake. Ooit, als twintiger werkt hij bij Gist-Brocades in Delft. Nick is alleenstaand. Nooit heeft hij langlopende relaties. Met zijn broer Paul en diens kinderen heeft hij een warm contact. En hij heeft een grote vriendenkring. Iedereen in zijn omgeving verzekert me dat hij geen boze man is. Integendeel. Woorden als ‘kwetsbaar’ en ‘lief’ vallen. Van Leeuwen heeft in 2007 een IOAW-uitkering (werkloosheidsuitkering voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten) op bijstandsniveau. Hij verdient een klein centje (minder dan 2000 euro per jaar) bij een callcenter. Dan wordt het prestigieuze project Nieuw Leyden gepresenteerd. Op het terrein van het vroegere Leidse slachthuis, nog geen 400 meter van zijn oude huis,  zal een woonwijk verrijzen. Het plan draait om ‘Particulier opdrachtgeverschap’. Je koopt een kavel en een fundering en gaat daarop je eigen huis bouwen. Ja, dát wil Nick van Leeuwen. In dat project kunnen zijn creativiteit en zijn bouwkundige vaardigheden samen gaan. Zijn droom, een schitterend huis naar zijn eigen goede smaak mooi ingericht aan de rand van het centrum van Leiden, wordt zijn ondergang.

Oplopende schuld

Van 120.000 euro hypotheekschuld in 2007 op zijn oude huis aan de Mauritsstraat loopt zijn schuld in 2008 op tot 456.000 euro en in 2009 zelfs tot 540.000 euro. Dit alles om de bouw en de aankoop van het nieuwe huis aan de Daendelsstraat te financieren. Rabobank ziet in dat Van Leeuwen van zijn bescheiden inkomen nooit de rente over dat bedrag kan betalen. Dus krijgt hij nóg een lening: 60.000 euro. Die uitsluitend bedoeld is om de rente over 540.000 euro te kunnen voldoen. Totaal: 600.000 euro. Het onderpand? Zijn oude huis aan de Mauritsstraat en het nieuwe huis in aanbouw aan de Daendelsstraat.

DE RABOBANK LEENT 540.000 EURO EN NOG EENS 60.000 OM DE RENTE TE BETALEN

Voldoet de Rabobank met deze kredietverlening aan een man die jaren achtereen een inkomen op bijstandsniveau heeft aan haar zorgplicht? Sinds onze eerste verzoek om commentaar in juni 2012 weigert de bank een inhoudelijke reactie te geven. ‘Over individuele zaken praten wij niet’, is de bezwerende zin van de bank. Vast staat dat de Rabobank een man met weinig financieel benul niet uit zichzelf beschermt. En Van Leeuwen? Hij deint dromend mee op de vol lucht gepompte huizenmarkt van 2007. In de loop van 2010 verkoopt Nick zijn oude huis aan de Mauritsstraat. Ook dan blijft de hypotheekschuld veel te hoog voor iemand met een inkomen van nog geen 900 euro: 260.000 euro. Alleen de maandelijkse rentelast bedraagt al 1039 euro. Zijn levensstijl is sober, bezweren al zijn vrienden. Maar voor het nieuwe huis wil hij de beste materialen. Familie en vrienden zuiveren de tekorten aan. Vanaf begin 2010 verkeert Van Leeuwen in voortdurende onmin met Rabobank. Die ruzies gaan over achterstallige betalingen, te trage verkoop van zijn oude huis, verkeerd uitgevoerde bouw van zijn nieuwe huis en vele niet nagekomen afspraken over en weer. De wereld van het geld en de wereld van een dromer botsen. Uiteindelijk heeft Van Leeuwen eind 2011 een kleine achterstallige betaling op de hypotheek van 8139 euro. Het wordt de inleiding tot de noodlottige gebeurtenis van 13 februari 2012.

Niet depressief

Geen van zijn vrienden noemt Nick depressief. Maar de laatste drie, vier maanden van zijn leven gaat het niet goed met hem. Hij, alleenstaande, houdt nog steeds van het leven, maar er is iets bijgekomen. Wie er ook over de financiële zorgen begint, met niemand wil Nick het er over hebben. De Rabobank ontneemt hem zijn levensplezier, oordelen vrienden. Sterker, de Rabobank wordt een obsessie. Hein Tweehuizen, een buurman van Van Leeuwen als die nog in de Mauritsstraat woont, doet Van Leeuwens adminstratie. Hij zegt: ‘Rabobank was bot in het contact met Nick. Dat heb ik zelf gemerkt.’ Mr. Menno de Jongh staat Van Leeuwen de laatste maanden juridisch bij. Hij zegt: ‘Het contact met de bank is gruwelijk voor hem. Als de naam van zijn contactpersoon bij Rabobank viel, begon Nick te trillen en te zweten. Ik vond het optreden van de bank hard, bot en grof.’

Naar de veiling

Als Van Leeuwens betalingsachterstand niet meer door Rabobank-Leiden, maar door Rabobank-Bijzonder Beheer (een soort incasso-afdeling) in Eindhoven wordt behandeld, gaat het snel. Uit de mailwisseling tussen advocaat De Jongh en Bijzonder Beheer blijkt dat Van Leeuwen zijn raadsman nog op vrijdag 3 februari 2012 een toeschietelijk mailbericht aan de Rabobank sturen. Daarin melden zij dat Van Leeuwen een maandelijkse woonkostentoeslag (een soort bijzondere bijstand) à € 333,00 van de gemeente Leiden zou krijgen. De incasso-medewerker van de Rabobank schrijft op 6 februari aan advocaat de Jongh: ‘Helaas moet ik u mededelen dat een bevestiging van de woonkostentoeslag in deze fase niet meer toereikend is om een veiling te voorkomen.’ En later die dag schrijft de Rabobank: ‘In praktische zin betekent dit dat de Daendelsstraat 38 te Leiden volgende week maandag per opbod verkocht wordt op de regioveiling in het Holiday Inn Hotel te Leiden om 14.00 uur. Uiterlijk binnen 6 weken na de veiling zal de definitieve levering plaats vinden en dient de heer van Leeuwen de woning verlaten te hebben.’ ‘Het is wel heel erg dat de Rabobank zo’n starre houding aanneemt’, schrijft Nick op 8 februari als reactie aan zijn advocaat. En: ‘Ik ga wel proberen dit verhaal in het nieuws te brengen en ik hoop dat dit erg negatief uitpakt voor de Rabobank.’

De gapende kloof

Op 28 februari dit jaar presenteert Rabobank haar jaarcijfers 2012. Naast Rabo’s hoogste baas Piet Moerland voert financieel man Bert Bruggink het woord. Het tweetal toont zich verheugd dat hun bank vergeleken met andere hypotheekaanbieders relatief weinig mensen met meer dan drie maanden betalingsachterstand op de hypotheek heeft. Ook het aantal executieverkopen bij Rabobank is verhoudingsgewijs kleiner dan bij de andere aanbieders. Rabobank past in 2012 het middel van de gedwongen huizenveiling 280 keer toe. Een van die 280 is Nick van Leeuwen.

Ik ben getuige van de gapende kloof tussen de rekenmeesters van Rabo en het leven van alledag van mensen in de financiële penarie

Bert Bruggink, tijdens jaarcijfers-presentatie: ‘Er is bitter weinig aan de hand.’ Ik ben getuige van een gapende kloof tussen de rekenmeesters van Rabobank en het leven van alledag van mensen in de financiële penarie. De kloof tussen macro-economie en micro-economie. Topmensen in de bankwereld ervaren de dagelijkse zorgen van mensen in financiële problemen niet. Ze weten niet hoe gek makend financiële problemen kunnen zijn. En hoe instabiel je wordt als je je huis uit wordt gezet. Wat leert de bankenwereld van het verdrietige verhaal van Nick van Leeuwen? Weinig, zo lijkt het. ‘Een trieste casus’, hoor ik uit diverse financiële monden. De bankenwereld kent nu eenmaal een andere vocabulaire. En een ander gevoelsleven, lijkt het soms.

Verantwoorde financiering

Het Klachteninstituut Kifid draagt bij aan de doofpot waarin Rabobank deze zaak wil stoppen. Het door de financiële wereld zelf betaalde klachteninstituut stelt volgens advocaat Menno de Jongh dat de kredietverlening aan Nick van Leeuwen volgens Kifid ‘een verantwoorde financiering’ is geweest. De Kifid-functionaris die de zaak Nick behandelt, Mr. A. Monster, geeft geen toelichting op zijn bevindingen. Schriftelijk noch mondeling doet hij verslag van zijn werkwijze. Advocaat de Jongh schrijft mij dat Mr. Monster wel van mening is dat Rabobank ‘te vroeg tot veiling is overgegaan’. Daarvoor krijgen Nicks nabestaanden een schadevergoeding. Over de hoogte van de schadevergoeding mag de familie geen mededeling doen. Van ‘zwijggeld’ is volgens advocaat de Jongh geen sprake. De fout van de onverantwoorde financiering is door het Kifid niet onderzocht. Een aantoonbare vergissing in de kredietverlening wordt door Mr. Monster van Kifid niet benoemd. Zo wordt een lening van €140.031,00 aan van Leeuwen bij een offerte-aanbieding door Rabobank per abuis als ‘eigen middelen’ van Van Leeuwen opgevoerd. Het Kifid zwijgt hierover. Na de presentatie van de jaarcijfers 2012 interview ik Piet Moerland op de 25^e verdieping  van de Rabotorens. Moerland heeft zich die ochtend laten informeren over ‘het dossier Nick van Leeuwen’. Hij zegt: ‘Ik vind dat alles dat door de banken gedaan wordt het daglicht moet kunnen zien. Als u deze situatie in het daglicht plaatst, moeten we daar adequaat op reageren.’ Op een uitnodiging voor Hollandse Zaken, waarin de hele gang van zaken rond Nick van Leeuwen vanavond wordt besproken gaan Piet Moerland en andere Rabobank-functionarissen echter niet in.

Herkenbare wanhoop

Na Hollandse Zaken van 20 juni vorig jaar werd onze redactie overspoeld met mails en telefoontjes van mensen die zich in de wanhoop van Nick van Leeuwen herkenden. Al zouden zij nooit de stap zetten die Nick in zijn uitzichtloosheid zette. Mijn verwachting is dat wij ook na vanavond weer dit soort kijkersreacties zullen krijgen. Ook ontvingen wij honderden woedende reacties. Hoe we Rabobank toch zo zwart konden maken. Schandalig. We deden een steekproef in deze reacties. Ze waren zonder uitzondering afkomstig van mensen die bij Rabobank of andere financiële dienstverleners werkzaam zijn. * * * Door Cees Grimbergen (Omroep MAX-Hollandse Zaken) Vanavond In Hollandse Zaken (Ned. 2, 21.10) van Omroep MAX een gesprek over wanhoop en hypotheekschulden. Het programma blikt ook terug op een aangrijpende eerdere aflevering. Vorig jaar openbaarde Hollandse Zaken het verhaal achter een zelfmoord voor een Rabobank-vestiging. Een man zonder vermogen en een minimuminkomen kreeg zes ton hypotheek. Vanavond maakt Hollandse Zaken bekend dat het klachteninstituut van de banken Kifid dit ‘een verantwoorde financiering’ vindt. Na de documentaire ‘Zwarte Zwanen – Gokken met uw pensioenpremie’ en eerdere afleveringen van Hollandse Zaken over financiële onderwerpen vanavond opnieuw een programma uit de wereld van ‘geld en gebrek aan geld’ bij de ouderenomroep die snel groeit.