De crisis in de offshoresector claimt weer honderden slachtoffers. Na de massaontslagen bij offshorebedrijven zoals Kepper Verolme, Royal IHC en Boskalis is Heerema Fabrication Group (HFG) aan de beurt. Daar verdwijnen binnenkort 450 van de 770 banen, bijna 70 procent.

Het concern bouwt grote offshoreinstallaties in werven in Zwijndrecht, Vlissingen en Polen. Zusterbedrijf Heerema Marine Contractors (HMC) installeert olie- en gasplatforms op zee. Beide bedrijven vallen onder Heerema Group.

Zuur

HFG laat in een persbericht weten dat de reorganisatie noodzakelijk is vanwege de slechte marktomstandigheden in de olie- en gasindustrie, toenemende concurrentie, de combinatie van prijsdruk en ongunstige contractvoorwaarden op de windenergiemarkt en de sombere vooruitzichten voor de nabije toekomst.

Door de lage olieprijzen zijn de opdrachten voor de bouw van offshoreconstructies zoals productieplatforms dramatisch afgenomen. ‘Daardoor krijgen werven veel minder werk aangeboden,’ legt Heerema's Human Resources magager Jan Willem Goedknegt desgevraagd uit. ‘Alle offshorebedrijven hebben het moeilijk, voornamelijk de bedrijven die leveren aan de olie- en gasmaatschappijen. De portefeuille loopt leeg.’

Daarnaast zagen Nederlandse offshorebedrijven zoals Heerema en Van Oord de miljardensubsidie voor het bouwen van offshore windmolenparken afgelopen september aan hun neus voorbijgaan. De Deense energiereus Dong ging er met de buit vandoor.

‘We hebben een jaar lang gewerkt aan ons bod op de windparken voor de kust van Borssele, maar helaas zijn die niet gegund aan Nederlandse bedrijven,’ aldus Goedknegt. ‘Dat vind ik wel jammer. Het is een industrie die het nu erg lastig heeft in de olie- en gasmarkt en een mogelijk alternatief voor offshorebedrijven is de windindustrie. Als we daar ook niet kunnen scoren, om wat voor reden dan ook, dan is dat wel zuur.’

Uitholling

Vakbond FNV is in een eigen persbericht kritisch over de uitholling van de positie van de Nederlandse werknemers in de offshoresector. FNV verwijt offshorebedrijven dat ze schijnconstructies opzetten om te werken met personeel uit andere landen. ‘Heerema heeft een Poolse vestiging, waar Poolse medewerkers zich warmlopen om in Nederland te komen werken. Tegelijkertijd ontslaan ze hun Nederlandse werknemers,’ aldus FNV.

Goedknegt spreekt dat tegen: ‘We werken met Poolse werknemers, maar dat zijn onze eigen mensen. We hebben ook een eigen werf in Polen. Bovendien raakt deze reorganisatie ook het Poolse bedrijf, daar verdwijnen 50 mensen.’

'Als je een bedrijf met 70 procent afbreekt, zetten wij daar ernstige vraagtekens bij'

‘Maar ons gaat het ook meer om wat er gebeurd als de markt weer aantrekt,’ aldus FNV woordvoerder Brenda Heidinga. ‘Heerema zegt zelf dat ze verwachten dat het weer zal aantrekken. Over het moment dat het weer aantrekt, maken wij ons zorgen. Dan is alles afgebroken en dat kan niet makkelijk weer opgeschaald worden in Nederland. Na jarenlang winst te hebben geboekt het bedrijf met 70 procent afbreken, daar zetten wij ernstige vraagtekens bij.’

Ontmanteling

Maar braaf wachten totdat de markt aantrekt en de oliemaatschappijen weer kunnen investeren in nieuwe projecten is niet de enige optie voor de 'natte' aannemers. Ook het slopen van platforms op de Noordzee kan mogelijk een reddingsboei bieden aan de offshore sector. Het is nu zelfs goedkoop voor de olie- en gasmaatschappijen om de speciale schepen en materieel in te huren voor de afbraak van verouderde boorplatforms.

Goedknegt stelt echter dat ook de ontmanteling maar moeilijk in beweging komt. ‘Ons zusterbedrijf Heerema Marine Contractors is daarin actief,’ aldus het HR-hoofd. ‘Maar de sloop van platforms gebeurt überhaupt bijna niet in Nederland. Er zijn afspraken gemaakt voor ontmantelen, maar je ziet dat die afspraken moeilijk concreet worden. Het kost de olie- en gasmaatschappijen miljoenen om die platforms te ontmantelen en dat levert natuurlijk niks op. Het zijn voor hen puur kosten, geen investeringen. Ook daar zien we een stagnatie.’ 

'De sloop van platforms gebeurt überhaupt bijna niet in Nederland'

Als mede-exploitant van alle gasvelden – en dus medeverantwoordelijk voor de mijnbouwinstallaties boven de gasvelden – via staatsbedrijf Energiebeheer Nederland (EBN) zou het ministerie van Economische Zaken (EZ) hier in actie moeten komen. Danielle Cardozo, woordvoerder bij EZ, erkent dan ook de toegenomen urgentie van dit vraagstuk. ‘De komende jaren komen steeds meer olie- en gasvelden aan het einde van hun productieperiode en zullen de meeste platforms, putten en leidingen uiteindelijk op een veilige en duurzame wijze moeten worden ontmanteld en verwijderd,’ stelt Cardozo.

Keuzes

Maar of de Nederlandse offshore-industrie hierin een rol zou moeten spelen, laat EZ toch over aan de olie- en gasindustrie. ‘Als daartoe geëquipeerde offshore-aannemers zich aandienen, zullen die zeker in aanmerking komen om de feitelijke ontmantelings- en opruimwerkzaamheden uit te voeren,’ aldus Cardozo. ‘Maar het is aan de mijnbouwindustrie om hun keuzes te maken.’

EZ maakt zich echter wel zorgen of operators wel voldoende financiële voorzieningen hebben getroffen om aan hun opruimverplichtingen te kunnen voldoen. ‘Fiscaal hebben ze het vast wel geregeld, maar dat betekent nog niet dat de “pot met geld” er ook daadwerkelijk is,’ zegt Cardozo. ‘Samen met EBN zijn we aan het bekijken of en zo ja, in welke gevallen, er aanvullende financiële zekerheden zouden moeten worden gevraagd. Tot nu toe is daarvoor geen concrete aanleiding geweest, omdat er nauwelijks infrastructuur is opgeruimd.’

‘Maar dat gaat in de nabije toekomst veranderen,’ benadrukt Cardozo. ‘De huidige Mijnbouwwet biedt in ieder geval al de mogelijkheid om financiële zekerheid te vragen.’ Maar tot nu toe heeft minister van Economische Zaken Henk Kamp geen financiële zekerheid bij de oliemaatschappijen geëist voor het verwijderen van hun platforms. ‘Er is destijds gekozen voor een optioneel systeem voor het stellen van additionele financiële zekerheid indien de financiële positie van de onderneming daartoe aanleiding of noodzaak biedt,’ legt Cardozo uit. ‘Maar we kijken nu ook nog of en hoe we dat nader zouden moeten concretiseren in wet- en regelgeving.’

Duizenden werknemers in de offshore sector komen nu op straat te staan. Volgens data van olie- en gasportaal Nlog zijn er 29 gasplatforms op de Noordzee niet meer actief, waarvan zeven er al meer dan vijf jaar verlaten bijliggen. Opruimen is wettelijk verplicht. Wanneer kan Hollands Glorie weer aan de slag?