Het claimcircus rondom renteswaps – instrument om de rente van een lening vast te zetten – is losgebarsten. Na Rabobank komt ook ABN Amro juridisch onder vuur te liggen. Pieter Lakeman, voorzitter van Sobi, is tegen de staatsbank al een rechtszaak gestart, zo werd gisteren bekend. Hij bundelt claims van ondernemers die volgens hem slecht zijn geadviseerd en te veel rente hebben betaald. 'De schending van de zorgplicht (verplichting van bank om klant goed te informeren etc., JHS) is niet eens het sterkste argument', zegt Lakeman daarover. 'Het is gewoon bedrog, dit product had nooit zo verkocht mogen worden.'

'Het is gewoon bedrog, dit product had nooit zo verkocht mogen worden'

Centraal in de procedure staat volgens Lakeman de verhoging van de opslag van de leningen waaraan de renteswaps zijn verbonden: de liquiditeitstoeslag. Dat is een nieuwe toeslag die de grote banken na 2008 hebben ingevoerd, toen zij naar eigen zeggen last hadden van de kredietcrisis. Daardoor liepen de zogeheten funding kosten op – de kosten van hun eigen financiering – wat banken vervolgens hebben doorberekend aan klanten met een variabele euriborlening. Renteswaps zijn altijd gecombineerd met zulke leningen. Voor mkb'ers kwam dat als een verrassing, omdat zij nu juist dachten met de swap de rente te hebben gefixeerd. In werkelijkheid bleek je met dit financiële instrument alleen de euribor vast te leggen, niet de opslagen. Veel ondernemers gingen plotseling 1 tot 3 procent meer rente betalen. 'Miljarden zijn onterecht weggesluisd', vindt Lakeman. 'Dat geld moet terug naar de mkb'er'.

Ook risico-opslag verhoogd

Bovendien acht hij het bezwaarlijk dat ook de risico-opslag (individueel bepaalde opslag) omhoog gaat door de 'negatieve waarde' van renteswaps. Hoe zit dat? Nu de rente sterk is gedaald na de crisis, staan swaps onder water, wat betekent dat je bij voortijdige beëindiging van de lening, een afkoopsom moet betalen. Door die negatieve waarde beschouwt de bank de klant als meer risicovol en verhoogt daarom de opslag. Veel ondernemers stellen daar vooraf niet van op de hoogte te zijn gesteld.

'Uit alle dossiers blijkt dat de Rabobank heeft verzwegen dat ze de rente tussentijds zouden verhogen'

Ook in een aangekondigde massaclaim tegen Rabobank speelt de verhoging van de opslag een belangrijke rol, zegt Pieter Lijesen van de Stichting Renteswapschadeclaim. 'Wij vorderen dat alle opslagen met terugwerkende kracht ongedaan worden gemaakt. Uit alle dossiers blijkt dat de Rabobank heeft verzwegen dat ze de rente tussentijds zouden verhogen. Ondernemers zijn er daarom ook steeds vanuit gegaan dat er een vaste rente zou gelden gedurende de hele looptijd. Maar de Rabobank verhoogt stelselmatig en zonder controleerbare reden de opslagen.' Banken stellen dat zij te allen tijde gerechtigd zijn eenzijdig de rente-opslag te verhogen, waarbij ze verwijzen naar de algemene voorwaarden. Vraag is waar de grens ligt van de bevoegdheid de opslag te verhogen. Die begrenzing moet er wel zijn anders zouden banken carte blanche hebben om rentes naar believen op te stuwen. Dat zou impliceren dat ze hun ondernemingsrisico altijd volledig kunnen verplaatsen naar de klant. Rabobank laat weten niet te willen reageren. ------------

FTM-onderzoek: meld je opslag hier

FTM doet onderzoek naar de opslagen. Als u een lening met een rentederivaat heeft, laat ons dan weten wanneer en met hoeveel de rente is verhoogd. En door welke bank. Stuur ons (geanonimiseerd) brieven van banken over de opslagverhoging. Die zullen we niet publiceren, maar dienen slechts om een goed beeld te krijgen. Direct reageren kan natuurlijk ook hieronder. Ons emailadres is opslag@ftm.nl