In juli dit jaar staat de grootste alternatieve popster van deze tijd, de jonge Amerikaanse singer-songwriter Billie Eilish, in de Amsterdamse Ziggo Dome. Op vrijdag 4 oktober 2019, om 9 uur ‘s ochtends, begon de ticketverkoop.

Drie minuten later was die alweer voorbij: compleet uitverkocht.

Om te zorgen dat zoveel mogelijk fans een kans zouden maken op een ticket, hadden verkoopsite Ticketmaster en promotor Mojo Concerts besloten dat niemand meer dan vier kaartjes mocht kopen. Niet iedereen hield zich aan die regel: eind november maakte Mojo Concerts bekend ‘een aantal concertkaarten die opgekocht waren door tickethandelaren’ ongeldig te hebben gemaakt. Deze handelaren hadden bijvoorbeeld met nepaccounts te veel kaartjes gekocht. De kopers hebben hun aankoopbedrag teruggekregen; woordvoerder Marjanne Manders meldt dat Mojo de kaartjes opnieuw heeft verkocht.

De strikte regels zijn een reactie op handelaren die kaartjes voor evenementen onttrekken aan de reguliere markt, om ze met winst te kunnen doorverkopen. Mede door zulke handelaren zijn veel populaire shows binnen een paar minuten uitverkocht: de handelaren rekenen erop dat fans die alsnog willen gaan, bereid zijn meer te betalen voor een kaartje. Wanneer de tickets echter ongeldig worden gemaakt, zijn de ongelukkige fans naast hun plaats ook hun geld kwijt.

Kopers in de kou

De woekerverkoop van concertkaartjes is geenszins een nieuw probleem: artiesten en concertbezoekers klagen al jaren dat tickets voor populaire shows vaak binnen een paar minuten zijn uitverkocht, om vervolgens voor flink hogere prijzen op te duiken op online marktplaatsen.

In 2009 maakte Mojo al eens met succes 250 verhandelde tickets voor Lowlands en Pearl Jam ongeldig. Het ging om kaarten die via verdachte transacties (bijvoorbeeld in grote aantallen of door verschillende accounts via hetzelfde ip-adres) waren gekocht. ‘Mojo Concerts wil iets ondernemen tegen tickethandelaren die bewust schaarste creëren door kaarten stelselmatig op te kopen en consumenten te veel laten betalen,’ schreef de Volkskrant toen.

Die consumenten hadden in dit geval alleen dubbel pech. ‘Mojo adviseert kopers contact te zoeken met de tussenhandelaren en het geld terug te eisen. De geannuleerde tickets zijn weer beschikbaar via de officiële verkoopkanalen.’ Fijn voor Mojo, want de handelaren kregen hun aankoopbedrag hier niet terug. Op deze manier verdiende Mojo twee keer aan dezelfde tickets. Een half jaar eerder, in december 2008, had Mojo al 500 tickets voor zanggroep Il Divo ongeldig gemaakt. Ook toen moesten kopers zelf hun recht maar bij de handelaar gaan halen.

‘Fans met lege handen, daar speelt de handelaar een rol in,’ zegt Mojo-woordvoerder Marjanne Manders. ‘Bij het ongeldig maken van tickets heeft de handelaar iets verkocht dat geen waarde heeft, dus moet hij of zij het geld teruggeven aan de fan.’ Manders benadrukt dat Mojo’s acties tegen handelaren ‘echt veel verder terug dan 2009’ gaan, en dat Mojo het publiek oproept geen kaarten bij handelaren te kopen.

Maar wat als fans geen kaartjes kunnen krijgen omdat concerten, mede door handelaren, in een paar minuten uitverkopen? ‘Dan gaan ze het logischerwijs via andere verkoopkanalen proberen,’ weet Manders. ‘We hopen alleen dat mensen dat wel bewust doen, en zich realiseren dat ze een risico lopen.’

Ticketmaster knijpt oogje toe

‘Ik heb handelaren met letterlijk honderden accounts,’ zei een vertegenwoordiger van Ticketmaster in 2018 tegen een stel undercover journalisten van het Canadese CBS News en de Toronto Star. Het bedrijf was aanwezig bij een conferentie in Las Vegas ter promotie van TradeDesk: een achter de schermen ontwikkeld platform waarmee tickethandelaren moeiteloos massa’s tickets kunnen doorverkopen. De journalisten deden zich voor als zulke handelaren.

Ticketmaster wist ze te vertellen dat het een oogje dichtkneep voor handelaren die kaartjes zouden aanbieden op het eigen doorverkoopplatform: de woordvoerder vertelde dat het bedrijf aan de verkoop meeverdiende dankzij de kosten die het in rekening brengt voor elke transactie. De onthulling zorgde voor veel ophef, niet in de laatste plaats omdat Ticketmasters vorige ceo een paar jaar eerder nog had gezegd dat ‘doorverkoop tegen woekerprijzen illegaal zou moeten zijn’

Anno 2019 maakt Ticketmaster – net als Mojo – deel uit van evenementenbedrijf Live Nation (10,8 miljard dollar omzet in 2018). Bij de overname van Ticketmaster in 2010 moest Live Nation in de VS beloftes doen om gezonde concurrentie te waarborgen, maar op 13 december jongstleden meldde het Amerikaanse ministerie van Justitie nog dat Live Nation die afspraken heeft geschonden door concertzalen te dwingen met Ticketmaster te werken.

Live Nation nog dominanter

In Nederland kreeg vooral Ticketmasters doorverkoopplatform Seatwave veel negatieve publiciteit, omdat kaartjes daar verschenen voor veel hogere prijzen en Ticketmaster verdiende aan de extra transacties. In augustus 2018 kondigde Ticketmaster aan dit platform te sluiten; ter vervanging werkt het bedrijf al geruime tijd aan een nieuwe kaartjesmarktplaats, die geïntegreerd moet worden met het eigen verkoopplatform. 

Als het gaat om hoe het bedrijf met zijn macht omgaat, heeft Mojo niet de beste reputatie

Daarnaast is het bedrijf bezig met een experiment: digitale kaartjes met roulerende barcodes. Deze zouden uitsluitend binnen Ticketmasters systeem verhandeld kunnen worden, waardoor andere doorverkoopplatformen zoals TicketSwap er niets mee zouden kunnen.

Als de plannen doorgaan, zou het in principe onmogelijk worden om de tickets voor woekerprijzen te verkopen, of om ze meerdere keren te verkopen waardoor kopers aan de deur van het evenement geweigerd worden. Wel heeft Ticketmaster gezegd kosten te gaan rekenen voor het vervangen van barcodes, en zou het concertconglomeraat rond Live Nation zijn dominantie verder vergroten.

Hoe dat uitpakt voor consumenten is nog onduidelijk. Het uitbannen van nepkaartjes is gunstig, en het feit dat mensen die te veel kaartjes kochten voor Billie Eilish hun aankoopbedrag volledig terugkregen – in tegenstelling tot de handelaren van tien jaar geleden – kan erop duiden dat Mojo en Ticketmaster ander beleid zijn gaan voeren. Daar staat tegenover dat de machtspositie van de concertreuzen onder Live Nation groeit, waarmee ze verder afstevenen op wat critici in de muziekindustrie al jaren een Mojopolie noemen.

En als het gaat om hoe Mojo achter de schermen met zijn macht omgaat, heeft het bedrijf niet de beste reputatie. Zo bleek in 2006 dat Mojo exclusiviteit had bedongen bij concertaccomodaties als Paradiso, de Gelredome en de Amsterdam Arena. Die podia mochten hun ruimten niet verhuren aan Mojo’s concurrenten. Totdat de Nederlandse Mededingingsautoriteit erachter kwam, en Mojo de afspraken moest aanpassen.

Nu wil Mojo van zijn concurrenten in tweedehands tickets af. De vraag is of wij dat ook moeten willen.