Hoe groot de boete van 774 miljoen euro ook lijkt, de schade voor Rabobank van de Libor- en Euribor-affaire zou wel eens veel groter kunnen zijn. Probleem is dat veel hypotheken en andere leningen met een variabel rentetarief, gebaseerd zijn op de gemanipuleerde Euribor. Als Rabobank Euribor niet omlaag maar omhoog heeft gefraudeerd, betekent de fraude dat honderdduizenden mensen met een Rabobank-lening wellicht te veel rente hebben betaald. En zorgwekkender nog: niet alleen mensen die een lening hebben bij Rabobank. Ook klanten van andere banken zijn gedupeerd door het handelen van Rabobank, en hebben mogelijk een schadeclaim. Bovendien liet de Vereniging van Effectebezitters (VEB) gisteren weten te studeren op een claim, als duidelijk is hoe de rente is gemanipuleerd.

"Ook al is het juridisch eenvoudig, je moet wel bewijzen dat de rente te hoog was"

Dat de bank schuldig is aan fraude staat al vast, dus is nu de vraag of er schade is en of er ruimte is voor schadeclaims van Rabo-klanten. In principe wel, zegt advocaat Adriaan de Gier, gespecialiseerd in financieel recht. “Het is wanprestatie van Rabobank omdat ze hun contractverplichtingen niet naleven. Consequentie is dan een schadevergoeding. Maar ook al ligt het juridisch eenvoudig, je moet wel bewijzen dat de rente tijden de lening te hoog was. Je hebt een concrete case nodig om te zien of er schade is. Als dat duidelijk is, zie ik mogelijkheden.” Ook advocaat Adri Kranenburg – bekend met dit type aansprakelijkheid – denkt dat Rabobank te maken kan krijgen met allerlei procedures. “Vervolgens is echter de vraag of, en zo ja hoeveel, schade hierdoor dan door zo’n debiteur is geleden. Dat zal weer afhangen van wat Libor of Euribor zou zijn geweest als er niet door Rabobank was gemanipuleerd. Het lijkt mij niet eenvoudig om dat vast te stellen.”

In VS is claimcircus losgebarsten

In de VS zijn de schadeclaims van beleggers en andere grotere partijen waaronder banken, al losgebarsten. Daar lopen tientallen collectieve rechtszaken, zogenoemde class actions. Gisteren nog meldde zich de Amerikaanse hypotheekgigant Fannie Mae, die alle bij de fraude betrokken banken aanklaagt. De Rabo-top zegt zich weinig zorgen over te maken over de nasleep. Bestuurder Sipko Schat van Rabobank zei deze week in Nieuwsuur dat hij niet verwacht dat die zaken tot grote schadevergoedingen zullen leiden: 'Wij hebben tot nu toe geen onderbouwing gezien dat die zaken succesvol zijn, dus wij voelen ons daar zeer comfortabel bij en hebben daarvoor ook geen voorzieningen getroffen.' De Tilburgse hoogleraar en advocaat Ianika Tzankova zei in dezelfde uitzending van Nieuwsuur dat het bestuur de juridische risico’s rondom Euribor onderschat. Volgens Tzankova zijn economische experts bezig uit te zoeken hoe hoog de geleden schade is. Zij verwacht meer vuurwerk als daar meer duidelijkheid over is. De Libor- en Euriborrente worden samengesteld door panels van internationale banken. De Rabobank zat in in beide panels, maar is daar inmiddels uit. Banken melden in de panels dagelijks tegen welke rente zij op de geldmarkt kunnen lenen. De rentes vormen de basis van alle financiële transacties wereldwijd, waardoor er duizenden miljarden euro’s mee gemoeid zijn. Een minimaal verschil in het rentetarief kan dus enorme financiële gevolgen hebben.

Kredietportefeuille

Rabobank heeft een kredietportefeuille van 458 miljard euro (halverwege 2013), waarvan ongeveer de helft hypotheken. Het grootste deel van de hypotheekleningen heeft een vaste rente. Leningen aan het bedrijfsleven hebben merendeels een variabele rente gebaseerd op Euribor. Maar zoals gezegd zou de aansprakelijkheid veel breder kunnen zijn: ook niet-klanten van Rabo zijn immers geraakt door de fraude.