Eric Wiebes is een man van boude uitspraken en grote gebaren. De minister van Economische Zaken en Klimaat beloofde afgelopen december dat wat schadeafhandeling in Groningen betreft, de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) er helemaal tussenuit gaat. Een kleine maand later werd de daad bij het woord gevoegd en werd het nieuwe schadeprotocol van kracht. De Staat is nu het loket waar gedupeerde bewoners van het aardbevingsgebied hun schade kunnen melden; het oude protocol vervalt zo snel mogelijk.

Eind goed al goed, zou je denken, maar nee. In het plan van Wiebes staat immers dat de NAM vóór 1 juli dit jaar het stuwmeer van 6.000 nog niet afgehandelde schadegevallen die nog onder het oude schadeprotocol vallen, weg moet werken. Een stuwmeer dat het bedrijf overigens zelf gecreëerd heeft — de experts van haar Centrum Veilig Wonen (CVW) hebben 80 tot 100 procent van alle "lastige" aardbevingsschadegevallen doorgeschoven naar de arbiter, het gaat hier om een kleine tien procent van het totale aantal schademeldingen.

De NAM probeert nu — met expliciete steun van Eric Wiebes en commissaris van de Koning in de provincie Groningen René Paas — om de hele dossierberg zo snel mogelijk onder de mat te vegen. Vooral de complexere (lees: duurdere) schadegevallen zijn hier de dupe van.

Wiebes wil samen met de NAM alle niet afgehandelde schadegevallen van vóór 31 maart 2017 in een keer aanpakken. Alle Groningers die tot deze groep behoren, ontvingen op 5 maart 2018 een brief met uitleg over de versnelde afhandelingsprocedure. Sindsdien ploffen er brieven op hun mat, met daarin een aanbod van de NAM tot schadevergoeding. Schademelders kunnen dat aanbod accepteren in cash, in herstelwerkzaamheden, of het aanbod afwijzen. Dat moet binnen 3 weken – 6 weken na dagtekening van de aanbiedingsbrief — gebeuren. Volgens een bron van FTM staan Wiebes en Paas persoonlijk achter deze termijn.

Twaalfhonderd rechtszaken per week

Natuurlijk gaat dit niet goed; het gaat immers al jaren mis. Onafhankelijk Raadsman Leendert Klaasen schreef vorige week een brief aan directeur Gerald Schotman van de NAM. Daarin kaartte hij aan dat het bedrijf de afhandeling van de ‘oude’ schadegevallen te gehaast en onzorgvuldig uitvoert.

Een deel van het probleem zit hem in het budget. Voor alle schadegevallen bij elkaar heeft de NAM 50 miljoen euro gereserveerd; dat klinkt als veel geld, maar komt neer op iets meer dan 8.300 euro per schadegeval. Een belachelijk laag bedrag, zo stelt onafhankelijk geoloog Peter van der Gaag: hij kent minstens vijftig boeren, met dossiers die hij deels zelf in behandeling heeft, die per geval al een schade van minimaal een miljoen aan mestkelders en stallen hebben. Als alleen de schade bij die vijftig boeren vergoed moet worden, is het hele bedrag dat de NAM heeft vrijgemaakt al op. 

Niet alle schadegevallen zijn natuurlijk zo duur, maar met 50 miljoen ben je er in ieder geval nog lang niet. De CVW-experts hebben alle schadegevallen waarbij ze weerstand ondervonden immers voor zich uitgeschoven. Bij deze gevallen loopt de schade uiteen van total loss mestkelders tot het storten van een nieuwe vloer of het kitten van scheuren.

Van der Gaag schat de totale schade dan ook eerder op 150 miljoen. Hij is niet te spreken over de brieven van de NAM: ‘Dit is gewoon weer dezelfde truc. Door gedupeerden op te jagen met een aanbod dat eenmalig lijkt, en hen te verbieden verdere actie te ondernemen, hoopt de NAM ze af te schepen met een veel lager bedrag dan de werkelijke schade.’ Van der Gaag raadt gedupeerden dan ook aan niet in te gaan op het aanbod: ‘Zesduizend schadegevallen in de komende vijf weken. Dat komt overeen met twaalfhonderd rechtszaken per week — waar we al jaren niet uit komen! Niet aan meewerken.’

‘Veel mensen zijn nu zo moe gestreden, dat ze zich laten afschepen met een fooi’

Ook raadsman Klaassen stelt in zijn brief vast dat schadelijders zelf opdraaien voor de gevolgen van de tijdsdruk die de NAM ze — met steun van het Rijk — oplegt. Gedupeerden moeten binnen drie weken op een aanbod van de NAM reageren; dat is veel te kort voor een weloverwogen oordeel. Bovendien zit ieder aanbod dat de NAM gedupeerden stuurt volgens Klaassen vol fouten, weglatingen en andere slordigheden: data kloppen niet, schades worden weggelaten. Soms worden complete schadedossiers ‘vergeten’.

Beneden alle peil

Volgens Klaassen is het totaal onduidelijk wat de NAM precies aanbiedt en welke schades wel en niet worden vergoed. Bedragen zijn niet eens aangepast aan het huidige prijspeil. In gewone mensentaal: het aanbod van de NAM is beneden alle peil.

Kamerlid Sandra Beckerman (SP) heeft deze bui al maanden aan zien komen. Zij diende in februari een motie in bij de Tweede Kamer om de oude schadegevallen mee te verhuizen naar het nieuwe protocol. Niet geheel verrassend werd deze motie door de regeringspartijen verworpen. Haar commentaar: ‘Het idee om de NAM deze schadegevallen af te laten handelen is überhaupt absurd.’ Beckerman probeert al enige tijd samen met kamerleden Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) en Henk Nijboer (PvdA) om tot een onafhankelijk onderzoek over deze 6.000 zaken te komen.

In tegenstelling tot Van der Gaag laat Beckerman liever aan Groningers zelf, of ze aan de versnelde afhandeling meewerken of niet: ‘Ik snap best dat mensen dit aanbod accepteren. Maar dan vind ik wel dat de politiek moet zorgen voor goede voorwaarden. Veel mensen zijn nu zo moe gestreden, dat ze zich laten afschepen met een fooi. Ik heb bedragen gezien die de NAM biedt: die zijn zo laag in verhouding tot de schade, dat je van een fooi kunt spreken. Dit is niet ruimhartig, het is niet eens eerlijk.’