Onder veel media-belangstelling deed het Europees Hof in april een uitspraak over een typisch Nederlands fenomeen: de woekerpolis. Een Nederlandse rechter had aan het Hof zogeheten prejudiciële vragen gesteld over de verborgen kosten van woekerpolissen. In een tussenuitspraak had de Nederlandse rechter zelf als uitgangspunt genomen dat de verzekeraar 'open normen' had geschonden (zoals redelijkheid en te goeder trouw opereren) door niet open te zijn over alle kosten, bijvoorbeeld over de overlijdensrisicopremie en de kosten voor de tussenpersoon. Nationale-Nederlanden stelde echter dat zij zich bij het verkopen van woekerpolissen keurig aan een Europese richtlijn had gehouden. En dat een Nederlandse rechter niet zomaar extra overwegingen mag laten meespelen in zijn oordeel, zoals de vraag of het wel redelijk was dat een woekerpolisklant niet voldoende inzage had in allerlei extra kosten. Daarom wilde NN graag dat het Europese Hof zich over de kwestie zou buigen.

Wachten was op definitief oordeel rechter

Het Hof oordeelde dat de Nederlandse rechter wel degelijk de vrijheid had om dergelijke overwegingen te laten meespelen. Het wachten was dan op het moment dat de Nederlandse rechter een definitief oordeel zou vellen, gebaseerd op zijn eerdere tussenvonnis en de uitspraak van het Europese Hof. De enige vraag die nog open leek te staan, was: hoeveel geld gaat de rechter aan Van Leeuwen toewijzen. Dat zou relevant zijn voor honderdduizenden woekerpolisklanten van Nationale-Nederlanden die een vergelijkbare polis hebben. Lees hier een eerder stuk van Follow The Money over de uitspraak van het Europese Hof

'Het was een ''offer he couldn't refuse'''

Maar zover is het niet gekomen. Nationale-Nederlanden heeft het oordeel van de rechter niet afgewacht. Het concern besloot in stilte de zaak te schikken. In de zomer kwam het tot een akkoord, bevestigt Dries Beljon, de advocaat van Van Leeuwen. Volgens Pieter Lijesen, die samen met Beljon optrekt in de Stichting Woekerpolisproces, is met de schikking ruim 10.000 euro gemoeid. 'Het gaat om alle verborgen kosten en mogelijk nog iets extra's.' Beljon wil geen uitspraken doen over het bedrag, maar zegt wel dat het voor Van Leeuwen een 'offer he couldn't refuse' was. De Consumentenbond reageert teleurgesteld op de schikking. De bond is samen met een andere claimorganisatie, Wakkerpolis, bezig om de woekerpolissen van Nationale-Nederlanden aan te pakken. 'Dit is een nieuwe streek van Nationale-Nederlanden om ongunstige jurisprudentie te voorkomen,' zegt een woordvoerder van de Consumentenbond. 'Het lijdt geen twijfel dat de rechtbank Rotterdam in het nadeel van Nationale-Nederlanden zou hebben geoordeeld, gezien de antwoorden van het Europese Hof in  april op de prejudiciële vragen van de rechtbank. Dat Nationale-Nederlanden de rechtbank nu de gelegenheid ontneemt om uitspraak te doen is zeer betreurenswaardig. Honderdduizenden gedupeerde klanten van Nationale-Nederlanden zullen nu nog langer op een redelijke compensatie moeten wachten.'

Claimclubs azen op Nationale-Nederlanden

Het woekerpolisdossier blijft voor Nationale-Nederlanden nog wel even dooretteren. Er liepen eind vorig jaar nog 365.000 woekerpolissen bij de verzekeraar en er zijn er ook al velen afgelopen. Drie collectieve claimclubs, waaronder die van Pieter Lijesen, hebben het inmiddels voorzien op Nationale-Nederlanden en eisen compensatie. Van Leeuwen was volgens Lijesen en Beljon een 'gemiddelde' woekerpolisbezitter. Als alle mensen met een NN-woekerpolis een bedrag krijgen van ruim 10.000 euro, dan loopt de schade in de enkele miljarden. Maar zover komt het volgens Lijesen waarschijnlijk niet, omdat veel woekerpolisbezitters stil blijven zitten en geen actie ondernemen. 'Bij ons zijn zo'n 3.000 mensen aangesloten met een NN-polis. Het is een utopie om te denken dat alle 500.000 gedupeerden van Nationale-Nederlanden zich gaan melden.' Lijesen schat dat in totaal zo'n 10.000 tot 25.000 mensen met een NN-polis zich zullen melden bij een van de claimclubs. Als de clubs met Nationale-Nederlanden tot een schikking komen voor hun achterban, en het bedrag van Van Leeuwen richtinggevend is, zou het de beursgenoteerde verzekeraar zo'n 100 tot 250 miljoen euro kunnen gaan kosten. 'Dat lijkt me een reëel bedrag,' zegt Lijesen. Ook Beljon denkt dat de woekerpolissen Nationale-Nederlanden nog enkele honderden miljoenen euro's zal gaan kosten. Beljon verwacht nog voor het einde van het jaar de dagvaarding voor de collectieve claim tegen Nationale-Nederlanden af te hebben. Voordat het tot een rechtszaak kan komen, moeten de partijen echter eerst nog proberen om er onderling uit te komen. Twee andere collectieve claimclubs zijn al iets verder. Vereniging Woekerpolis, waar ook 'enkele duizenden' mensen zich hebben gemeld met een NN-polis, verwacht in het eerste kwartaal van volgend jaar een uitspraak van de rechter in hun collectieve zaak, zo laat voorman Ab Flipse weten. De derde club, Wakkerpolis, is ook al een procedure gestart, maar zit nog in de fase dat ze er samen proberen uit te komen, zo zegt Bert-Jan Tiesinga van Wakkerpolis, dat zo'n 3.000 tot 4.000 mensen vertegenwoordigt. De advocaat van Wakkerpolis, Adriaan de Gier, is echter stelliger. 'Schikken lukt niet. Nationale-Nederlanden is niet voor rede vatbaar. We willen voor het einde van het jaar de dagvaarding kant en klaar hebben.' Collectieve claimclubs krijgen bij succes vaak 10 tot 17,50 procent van de opbrengst. Update: Nationale-Nederlanden laat in een reactie weten dat er geen sprake is van een schikking, omdat de zaak Van Leeuwen een proefprocedure was, 'gericht om nadere uitleg te krijgen […] door het Europese Hof en niet om een beslissing te krijgen in de zaak Van Leeuwen.' Volgens de woordvoerder is het gebruikelijk om bij een proefprocedure vooraf afspraken te maken met de advocaat van de tegenpartij. 'Er is geen sprake van een achteraf gesloten schikking,' stelt zij. De verzekeraar wekt daarmee de indruk dat er al vóór de uitspraak van het Europees Hof een deal klaarlag met Van Leeuwen om het niet tot een oordeel van de Nederlandse rechter te laten komen. Beljon ontkent dat. 'We hebben van te voren diverse scenario's doorgesproken en daar afspraken over gemaakt,' vertelt Beljon. 'Een daarvan was: als we gaan schikken, wat is daar dan de inhoud van? Dat vind ik ook prima. Maar het is niet zo dat Nationale-Nederlanden eenzijdig kan beslissen om de stekker uit de procedure te trekken.'