‘Het is geen alledaagse zaak,’ verzucht een van de tuchtrechters in de Accountantskamer Zwolle. Het is vrijdag en de inzet bij deze bijzondere tuchtzaak is hoog: 127 miljoen dollar. Dat is het bedrag waar de ooit zo veelbelovende biodieselhandelaar Tim Remie uit Breda voor aansprakelijk wordt gesteld door zijn voormalige werkgever Nidera, een Rotterdamse handelshuis met een jaaromzet van circa 18 miljard dollar.

Remie werd op 6 mei 2015 op staande voet ontslagen omdat hij zijn handelsboek te buiten was gegaan. Iets wat, zo bleek uit een eerdere longread van Follow the Money, allesbehalve een unicum was. Remie werd vervolgens aansprakelijk gesteld voor een megaverlies, er volgde een aangifte, het openbaar ministerie startte een strafrechtelijk onderzoek en Nederland was een heuse rogue trader rijker. De inhoudelijke behandeling van de strafzaak laat echter nog op zich wachten; er is zelfs nog geen datum.

Beschuldigende vinger

Bij de Accountantskamer is de verdediging afgelopen vrijdag tóch al begonnen. Het gaat hier om een vorig jaar door Remie ingediende tuchtklacht tegen forensisch accountant André Mikkers van PricewaterhouseCoopers (PwC). De achtergrond daarvan is dat Nidera begin 2015, een paar maanden nadat er onregelmatigheden in de handelsadministratie waren gevonden, PwC in heeft gehuurd om een forensisch onderzoek te laten uitvoeren naar Remie’s handelsactiviteiten en de afgesloten termijncontracten. Dat onderzoek, onder leiding van Mikkers, schetste een vrij onthutsend beeld: veel deals waren op onverklaarbare wijze aangepast; niets was wat het leek.

Het rapport — in handen van Follow the Money — biedt inzicht in de administratieve verwerking van termijncontracten. Het bleek een grote chaos te zijn, waar ongelofelijk veel mutaties in werden toegepast. Zelfs niet-bestaande contracten werden onderscheiden en er werden hoge risico’s gelopen op individuele klanten. Het gevolg: veel te hoog voorgespiegelde (papieren) winsten op termijncontracten, en veel te lage afwaarderingen op dubieuze klanten. PwC wees met de beschuldigende vinger alleen richting Remie.

Onzorgvuldige wijze

Remie verweert zich nu tegen de beschuldigingen in het PwC-rapport. Hij wordt in de Accountantskamer bijgestaan door Hans Koets, de ervaren advocaat die bekendheid verwierf door het bijstaan van de erven-Endstra. Remie vindt het onterecht dat hij verantwoordelijk wordt gehouden voor de 127 miljoen euro en is het oneens met de getrokken conclusies dat hij de handelsadministratie gemanipuleerd zou hebben.

De conclusies van het ‘tegenrapport’ van Hermes staan haaks op die van PwC

Om zijn tuchtklacht tegen Mikkers te ondersteunen, heeft Remie een tegenrapport laten opstellen door forensisch accountant Jeanette Brouwer (ex-KPMG) van Hermes Advisory. ‘Het rapport laat een onthutsend beeld zien van de onzorgvuldige wijze waarop betrokkene het onderzoek heeft uitgevoerd,’ aldus Koets.

De advocaat deelt vervolgens een dozijn minpunten uit: zo hebben de PwC-onderzoekers ‘uitsluitend het hogere management’ geïnterviewd, hebben ze eerdere veronderstellingen ‘voor zoete koek aangenomen’ en hebben ze mogelijk ontlastende verklaringen van lagere medewerkers van andere ondersteunende afdelingen (zoals Credit Risk, Controlling en Market Risk) níet gehoord.

Koets spreekt over een ‘eenzijdig onderzoek’ waarin alternatieve verklaringen voor het megaverlies, waarvoor Remie grotendeels verantwoordelijk wordt gehouden, niet meegewogen zijn. Zo zou PwC geen rekening hebben gehouden met de impact van de sterk gedaalde olieprijs eind 2014. Verder zijn veel van de aanpassingen in het handelssysteem, inclusief voorbeelden van prijsmanipulaties, een logische verklaring. De conclusies van het ‘tegenrapport’ van Hermes staan haaks op die van PwC: ‘Remie is niet uitsluitend zelfstandig verantwoordelijk geweest’ voor de megaverliezen bij Nidera.

Het PwC-kamp

De beklaagde, forensisch accountant André Mikkers (PwC), wordt vergezeld door een team van zes advocaten, juridisch medewerkers en accountants. Mikkers’ raadsman is Stibbe-advocaat Steven Hijink. Hij bestrijdt in zijn pleidooi dat er sprake is geweest van een eenzijdig onderzoek. Hij geeft ook aan dat Remie ‘meerdere malen is uitgenodigd voor een gesprek’ om de bevindingen tot in detail toe te lichten, maar dat hij alleen schriftelijk wilde reageren. ‘Daarmee heeft hij zelf een kans voorbij laten gaan om kennis te nemen van het onderzoeksmateriaal en om in een eerder stadium een tegengeluid te laten horen.’

Hijink hekelt daarnaast ook dat de Hermes-onderzoeker geen toegang had tot brondocumentatie van Nidera en dat het handelshuis en PwC niet gevraagd zijn om wederhoor op het Hermes-rapport te geven. Hij vraagt zich af ‘wat de status van een dergelijk, voorlopig rapport zou moeten zijn in deze tuchtprocedure.’ Kortom, PwC probeert het tegenrapport onderuit te halen, Remie probeert PwC onderuit te halen. De behandeling van de tuchtklacht zal naar verwachting pas eind dit jaar verder gaan.