Ze lijken onuitroeibaar, de look-a-likes, de 'namaakfondsen' in de wereld van de goede doelen. Fondsen met schimmige bedoelingen die meeliften op de naamsbekendheid van grote bekende goede doelen organisaties als het KWF Kankerbestrijding, Stichting Alzheimer Nederland en MS-Research schuimen al decennialang met hun collectebussen de straten af op zoek naar argeloze burgers die er hun donaties in kwijt willen.

Argos besteedde zaterdag voor de tweede keer dit jaar een hele uitzending op Radio 1 aan look-a-likes binnen de wereld van de goede doelen. Fondsen met onduidelijke achtergronden die in naamkeuze, timing van hun collectes en in sommige gevallen zelfs de kleuren van logo's proberen te lijken op de grote fondsen. Het doel: verwarring scheppen bij mogelijke donateurs en hun giften innen. Waar de gelden blijven is vaak moeilijk te zien. In enkele gevallen is aangetoond dat de nepfondsen zich schuldig te hebben gemaakt aan belangenverstrengeling en zelfverrijking.

Zeven grote goede doelen organisaties (gezondheid) stellen nog steeds last te van nepfondsen. Het Koningin Wilhelmina fonds (KWF), de Nederlandse Hart stichting, het Diabetes fonds, Stichting Alzheimer Nederland, MS Research, Parkinson Patiënten Vereniging en het Reumafonds hebben volgens eigen zeggen allen last van zogenoemde 'lookalikes'.

Al vele jaren
Wie even op internet zoekt, kan zien dat Het probleem zich al vele jaren voordoet. In 1996 schreef de Volkskrant al over een fonds dat parasiteerde op de bekendheid van de Nederlandse Alzheimerstichting. In 2001 werden er Kamervragen over gesteld die ervoor zorgden dat de term 'lookalikefondsen' werd gemunt. Een paar jaar later, in 2003, schreef de Volkskrant ook weer over het fenomeen.

Negen jaar later lijkt er nog weinig te zijn veranderd. Eerder dit jaar maakte Argos een uitzending over een Lookalike waar FTM ook aandacht aan schonk. Het onderzoek van Argos wees uit dat het op het Amsterdamse Leidseplein gevestigde Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF) een Look-a-like van het KWF Kankerbestrijding, zich bezondigt aan belangenverstrengeling en zelfverrijking. Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) trok in mei keurmerk voor het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF) in (zie hier het betreffende artikel op FTM)
Het WCRF is echter nog steeds in het bezit van de zogenoemde ANBI status van de Belastingdienst die fondsen en donateurs van die fondsen fiscale voordelen geeft.
Ook is WCRF nog steeds lid van de brancheorganisatie VFI. Deze liet het na om het lidmaatschap van het WCRF in te trekken. Volgens oud-VFI-voorzitter Joop Daalmeijer is het halfslachtige optreden van de branche-organisatie kenmerkend voor die wereld. "Binnen de goede doelensector is het zelfreinigend vermogen nul", aldus Daalmeijer in Argos.

Rotte appel
Dat er nog rotte appels in de mand zitten van de goede doelen fondsen zitten, werd afgelopen zaterdag weer duidelijk. Argos ging op bezoek bij het in Amsterdam gevestigde MS-Anders.

MS-anders is een look-a-like van MS Research. MS-Anders haalt volgens haar drie jaarrekeningen jaarlijks tussen de 2,5 en 2,8 miljoen euro op. Daarmee is MS-anders de grootste look-a-like binnen de goede doelen fondsen voor gezondheid. De look-a-like stelt prominent dat het substantieel geld ophaalt voor onderzoek. Uit de jaarcijfers blijkt echter dat van de 2,5 miljoen euro slechts 290 duizend euro wordt uitgegeven aan onderzoek. Verreweg het meest wordt besteed aan voorlichting. Daar blijken direct betrokkenen voor een deel van te profiteren.

"Ieder jaar weer steunt stichting MS-Anders de circa 16.000 mensen met Multiple Sclerose in Nederland in hun zoektocht naar verbetering, of tenminste behoud van de kwaliteit van leven," zo staat op de website van MS-Anders.
Zeker is ook dat de kwaliteit van leven van MS-Anders penningmeester Tjarko Rookmaker met dank aan MS-Anders op peil blijft. Het in Heemstede gevestigde communicatiebureau Effect waar hij met zijn vrouw eigenaar van is, levert voor ongeveer 40.000 euro per jaar diensten aan MS Anders.

(Hier de vrolijke teamfoto van MS-Anders)
 

Via de website van Onjo zijn de jaarcijfers van de zeven bovengenoemde bonafide goede doelen en hun look-a-likes te downloaden