Rotterdam is de grootste palmoliehaven van Europa: van de 7 miljoen ton palmolie die Europa jaarlijks importeert, gaat 2,4 miljoen ton via Rotterdam. Daarvan wordt de helft doorgevoerd; de andere helft wordt verwerkt in de voedingsmiddelenindustrie en in raffinaderijen, waar er biobrandstof van gemaakt wordt

Met 150 werknemers en een jaarlijkse productie van 1 miljoen ton biobrandstof is het Finse Neste met afstand de grootste bioraffinaderij van Rotterdam. Het bedrijf heeft verder ook fabrieken staan in Finland, Zweden, Bahrein en Singapore en heeft een totale jaaromzet van 11,7 miljard euro. Over 2017 boekte Neste een winst van 1,2 miljard euro.

Het Finse bedrijf is niet alleen groot, het is ook erg trots op zijn duurzame prestaties: ‘Neste accepteert alleen duurzaam geproduceerde hernieuwbare grondstoffen,’ zo schrijft het bijvoorbeeld op zijn website. En: ‘Alle ruwe palmolie die Neste verwerft, is gecertificeerd en wordt geleverd door zorgvuldig geselecteerde plantages in Maleisië en Indonesië.’ Wie even doorklikt komt in een dashboard terecht, waar netjes staat aangegeven waar alle palmolie vandaan komt. 

Dat klinkt allemaal goed. Totdat je de leveranciers die Neste op dat dashboard noemt zelf aan een onderzoek onderwerpt. Dan blijkt namelijk dat Neste een stuk minder duurzaam is dan het claimt. Van de 50 palmoliemolens waarmee Neste zaken doet, is bij 39 molens de palmolie namelijk niet traceerbaar tot aan de plantage. Dat is dus volledig in strijd met de claims die Neste maakt.

Even inzoomen op het productieproces: nadat palmolievruchten geoogst zijn, moet binnen 24 tot 48 uur de olie gewonnen worden, anders verliest de vrucht aan kwaliteit. Dit gebeurt op oliemolens, die zich dus in de buurt van de palmolieplantages moeten bevinden. Eén oliemolen verwerkt doorgaans de vruchten van meerdere plantages, waarna de rode, ruwe palmolie via de Indonesische, Maleisische en (in toenemende mate) Afrikaanse havens de wereld over gaat. 

De certificering van duurzame palmolie is in handen van de RSPO, de Roundtable for Sustainable Palm Oil, en vindt plaats op het niveau van de oliemolen. De certificaten die de RSPO uitdeelt bieden een verschillend niveau van zekerheid. Zo is er het 'Identity Preserved'-label, dat garandeert dat de palmolie van een duidelijk identificeerbare, duurzame plantage komt. Een ander certificaat is het 'Segregation'-label, waarbij de molen de olie van verschillende duurzame plantages met elkaar vermengt. Weer een ander certificaat is het 'Mass Balance'-label, waarbij de olie van duurzame plantages gemixt wordt met gewone palmolie. 

Van de 50 molens waarmee Neste zaken doet, hebben er slechts vier het 'Identity Preserved'-label. Nog eens zeven bezitten het 'Segregation'-label. 35 molens waarmee Neste zaken doet bezitten slechts het 'Mass Balance'-label, waar de herkomst van de olie dus niet te garanderen valt. Drie molens zijn niet door de RSPO gecertificeerd, maar door het International Sustainability & Carbon Certification (ISCC); een organisatie die een heel andere set aan duurzaamheidsstandaarden hanteert.

Eén molen lijkt tenslotte helemaal niet in het bezit van een certificaat: de Perdana-molen van Golden Agri in de Indonesische provincie Midden-Kalimantan is volgens het dashboard van Neste wél door de ISCC gecertificeerd, maar bij het ISCC is dit certificaat niet terug te vinden. Het ISCC zelf zegt desgevraagd dat ‘alle geldige ISCC-certificaten te vinden zijn op de website’.

'Een biodieselproducent die beweert duurzaam te zijn, komt zijn beloftes niet na'

Dat betekent dat bij bijna 80 procent van de molens waarmee Neste zaken doet, de palmolie niet te traceren valt tot aan een duurzame plantage. De lokale bevolking in Indonesië is de landjepik waarmee de palmolie-industrie geassocieerd wordt inmiddels spuugzat, zo bleek gisteren in deze reportage van Bureau Buitenland: 'Wij gaan vechten, we willen ons land terug, anders wordt het oorlog', zegt een van de slachtoffers.

Johan Lunabba van Neste erkent dat zijn bedrijf voornamelijk 'Mass Balance'-palmolie gebruikt: 'Neste gebruikt wereldwijd ongeveer 500 tot 600 duizend ton palmolie per jaar. Op de wereldmarkt is simpelweg onvoldoende palmolie met het "Identity Preserved" of het "Segregation"-label beschikbaar. Daarom kiezen we voor "Mass Balance", dat door de Europese Unie overigens geaccepteerd wordt als certificaat om de traceerbaarheid mee aan te tonen. We doen er daarbij alles aan doen om de duurzaamheid te bevorderen. Molens waarmee we samenwerken worden aan extra onderzoek onderworpen en kleine boeren helpen we om een duurzaam certificaat te krijgen. Bovendien hebben we het aandeel palmolie in onze biodiesel al fors omlaag gebracht. Toen we begonnen was palmolie onze enige grondstof. Tegenwoordig gebruiken we tien verschillende grondstoffen, waaronder afvalstromen, waardoor onze biodiesel voor nog maar 20 procent uit palmolie bestaat.'  

’Duurzame palmolie op deze schaal bestaat niet'

Rolf Schipper van Milieudefensie is niet verbaasd over de resultaten van het onderzoek. 'Een biodieselproducent die beweert duurzaam te zijn, komt zijn beloftes niet na. Dat kan ook niet anders, want duurzame palmolie op deze schaal bestaat niet. Lokale bewoners worden van hun land verdreven voor megaplantages voor palmolie, en dieren als de orang-oetan sterven uit. Om de kap van het regenwoud te stoppen, moet de EU definitief een einde maken aan biobrandstof uit palmolie. Nederland kan daarin het voortouw nemen.'

Momenteel lijken er in Europees verband serieuze stappen op weg naar palmolievrije biodiesel te worden gezet. In januari stemde het Europees Parlement namelijk voor een verbod op palmolie in biodiesel per 2021. Sindsdien is het parlement in onderhandeling met de Europese Commissie en de Europese Raad over een daadwerkelijk Europees verbod. Als dat er daadwerkelijk komt, dan kan de Europese vraag naar palmolie in één klap met 48 procent worden teruggedrongen. 

Naschrift

Na publicatie van dit artikel heeft Neste intern onderzoek gedaan naar de certificering van de palmoliemolens waarmee het zaken doet. Daaruit blijkt dat de Perdana molen waarvan in dit artikel melding wordt gemaakt geen eigendom is van Golden Agri (zoals Neste’s dashboard vermeldde), maar van PT Binasawit Abadi Prima. Aldus is bij het ISCC wél een certificaat van de molen terug te vinden.