Miljoenenverlies door onregelmatigheden bij schimmig Rotterdams handelshuis Nidera
De Chinese eigenaar van het Rotterdamse handelshuis Nidera heeft tot nu toe weinig plezier van zijn Nederlandse aanwinst. Nidera schreef vorig jaar voor 267 miljoen dollar aan rode cijfers. Dat verlies werd opnieuw veroorzaakt door ‘onregelmatigheden’, deze keer in Brazilië.
De boekhoudkundige betonrot bij het Rotterdamse graanhandelshuis Nidera trekt diepe sporen in de winstcijfers van het bedrijf en zijn nieuwe Chinese eigenaar. Follow the Money dook vorig jaar diep in de wondere wereld van handelaren in termijngoederen zoals biodiesel, granen en soja. Aanleiding voor ons onderzoek toen was een grote fraudezaak bij het concern dat jaarlijks voor circa 18 miljard dollar aan granen, oliënen en zaden produceert en verhandelt.
Op de handelsvloer bleek de jonge biodieselhandelaar Tim Remie zijn handelsboek te buiten zijn gegaan. Deze Nederlandse rogue trader bleek echter allesbehalve een incident te zijn: het eeuwenoude handelshuis kent een lange traditie van interne wanorde en schimmige deals van marchanderende handelaren, zo onthulde ons artikel 'Wall Street aan de Maas’.
Lekkage in Brazilië
Eind vorig jaar bleek al dat de rot bij Nidera niet beperkt bleef tot de Nederlandse vestiging aan de oevers van de Maas in Rotterdam. Ook in Brazilië, waar Nidera grote posities heeft op het gebied van de productie, veredeling en verwerking van soja, bleek de administratie aan alle kanten te rammelen. Op papieren gemaakte winsten van circa 150 miljoen dollar bleken te hoog zijn ingeschat. Uit het onlangs verschenen jaarverslag 2016, waar FD ook uit putte, van Nidera blijkt dat er maar liefst 267 miljoen dollar verlies is geleden. De belangrijkste oorzaak daarvan, zo constateert het jaarverslag, zijn ‘accounting irregularities’ op het gebied van vooruitbetalingen en opgeblazen papieren winsten (zie kader).
De Chinezen wierpen een reddingsboei uit in de vorm van 218 miljoen aan leningen
De nieuwe eigenaar, het Chinese Cofco, moet de financiële gaten dichten. Cofco is een groot agri-concern dat de 121e plaats inneemt in de Fortune 500 Global en grotendeels in handen is van de Chinese staat. Het betaalde in 2014 1,3 miljard dollar aan de oorspronkelijke eigenaren van het familiebedrijf Nidera. Daarmee kregen ze 51 procent van de aandelen in handen. De overige 49 procent hebben de Chinezen begin dit jaar overgenomen voor slechts 750 miljoen dollar.
Direct daarna kwamen de verborgen gebreken – rogue trader Remie en de onregelmatigheden in de boeken – aan het licht en zagen de Chinezen direct honderden miljoenen verdampen. En het zou niet bij één keer bllijven. Afgelopen jaar heeft de nieuwe eigenaar opnieuw een groot deel van Nidera’s winst zien verdampen, deze keer door problemen bij Nidera Brazilië. Uit het jaarverslag 2016 valt op te maken dat Cofco door die tegenvaller in het eerste half jaar een reddingsboei moest uitgooien in de vorm van 218 miljoen aan leningen.
Handelshuizen zoals Nidera en Noble werken met termijncontracten. Belangrijk daarbij is het volgende: Nidera sluit contracten voor toekomstige leveringen (verkoop dan wel aankoop). Zo kopen ze van een Poolse handelaar bijvoorbeeld 10.000 ton Europese biodiesel, gemaakt van raapzaad, voor de afgesproken prijs van 600 euro per ton, te leveren na drie maanden in de haven van Rotterdam. Het risico is dan dat de marktprijs na die drie maanden is gedaald naar, bijvoorbeeld, 500 euro per ton. Ze hebben het dan veel te duur ingekocht (+100 e/t). Dit betekent een ongerealiseerd verlies van (100 x 10.000) 1 miljoen euro. Immers, na drie maanden hebben ze een partij biodiesel afgeleverd gekregen die op het moment van levering veel minder waard is dan de prijs die ze betaald hebben. Als ze het direct doorverkopen zal dat rond de marktprijs van 500 moeten plaatsvinden.
Het tegenovergestelde is natuurlijk ook mogelijk: de marktprijs blijkt na drie maanden 100 euro hoger te liggen dan de eerder overeengekomen prijs. Oftewel, zij krijgen de diesel dan na drie maanden geleverd voor 600 euro, terwijl die op dat moment in de markt 700 euro waard is. Kassa voor Nidera, vervelend voor de betreffende verkoper die het heel goedkoop (voor 600 euro terwijl marktprijs dan al 700 is) móet afleveren. Kortom, de winst van de één betekent verlies voor de ander.
De marktprijs verschilt per dag, waardoor de ongerealiseerde winst de ene dag 100 kan zijn en een dag later 80. De ongerealiseerde winst of het dito verlies wordt gerealiseerd op het moment dat de partij biodiesel, binnen de afgesproken termijn, daadwerkelijk wordt geleverd aan de koper of de verkoper.
Een goede schatting van de marktprijs is dus essentieel, die bepaalt in belangrijke mate de ongerealiseerde winst. Want ook al is de winst nog niet gerealiseerd, die wordt wél al meegenomen in het vaststellen van de bonus van de betreffende handelaar – die bij Nidera 6 á 10 procent bonus kreeg over de al dan niet gerealiseerde winst in zijn handelsboek. Bovendien wordt de schatting meegenomen in het vaststellen van de jaarlijkse boekwinst.
Marktprijs
De grote uitdaging zit dan in de vraag: wat is precies de marktprijs? Die te voorspellen is geen sinecure, vanwege de vele variabelen in de termijncontracten. Meestal hebben termijncontracten een looptijd van drie tot negen maanden. De gebruikte feedstock (biodiesel van palmolie, raapzaad, afgedankt frituurvet) heeft invloed op de prijs. Verder speelt mee of de specifieke biodiesel wel of niet gecertificeerd is. Ook de afleverlocatie en vrachtkosten spelen een rol.
Deze complexe biodieselhandel verloopt bovendien niet via een beurs. De marktprijs hangt dus af van wat handelaren onderling met elkaar in contracten afspreken.
Accountant EY opnieuw in de fout
Cofco ging de afgelopen jaren het internationale overnamepad op was gegaan om aansluiting te zoeken bij de grootste vier grootste commodity traders van de wereld, de zogeheten ABCD-bedrijven. Cofco kocht niet alleen Nidera, maar nam ook de agri-tak over van het handelsconcern Noble Group uit Singapore. Het betaalde daarvoor in 2015 1,5 miljard dollar voor 51 procent van de aandelen in Noble Agri. Het jaar daarna legden ze nog eens 750 miljoen dollar neer voor het restant van de aandelen.
De enorme ‘gebakken lucht’ in de papieren winsten werden niet doorgeprikt door accountant EY
Het waarderen van langetermijn-contracten zorgde ook bij het moederconcern daarvan, de Noble Group, voor veel hoofdpijn. Zo dook de Noble Group (inclusief een deel van de agri-tak die later volledig overgenomen werd door Cofco) in 2015 voor het eerst sinds twintig jaar in de dieprode cijfers: het concern leed een verlies van 1,7 miljard dollar. Het bekende probleem: (over)waardering van lange termijncontracten (vooral kolen). Een vergelijkbaar issue waar Nidera ook al flink mee kampte.
Opmerkelijk is dat de enorme ‘gebakken lucht’ in de papieren winsten niet werden doorgeprikt werden door de accountant. Bij Nidera was het controlerend accountant EY die steeds de opgeblazen jaarrekening aftekende. Dezelfde accountant slaagde er ook bij Noble niet in door de honderden miljoenen dollars aan gebakken lucht in de jaarrekening heen te prikken. De kritische analisten van Iceberg Research, een wat mysterieus onderzoeksbureau, vlogen al regelmatig met gestrekt been in op de Noble-zeepbel. Ze vergeleken Noble zelfs met Enron, het Amerikaanse energiebedrijf dat ten onder ging als gevolg van boekhoudkundige malversaties. Het Enron-schandaal leidde tot de ontbinding van accountantskantoor Arthur Andersen. Toeval of niet, EY nam de papieren winsten nog eens onder de loep waarna eindelijk de speld in de bubbel ging.
Nidera
Het Rotterdamse handelshuis Nidera raakte in 2015 in opspraak vanwege een frauduleuze biodieselhandelaar waardoor 200 miljoen...
Lees meer
Dit artikel krijg je cadeau van Follow the Money.
Diepgravende onderzoeksjournalistiek kost tijd en geld. Steun ons enword lid
