Het houdt maar niet op met de slechte recensies van de JSF. Vorige week kraakte de Algemene Rekenkamer de inzetbaarheid van de 37 aan te kopen straaljagers in de Nederlandse situatie. Dit is een van de aanleidingen geweest voor PvdA fractieleider Diederik Samson om zijn hernieuwde twijfel uit te spreken. Twee nieuwe rapporten raken opnieuw fundamentele pijnpunten: de techniek en bruikbaarheid van de JSF. Will it Fly? Vanity Fair stelde de vraag al en ook het rapport van de toezichthouder van het Pentagon lijkt deze onzekerheid te onderstrepen. Hoewel het rapport pas volgende week uitkomt, kreeg persbureau Bloomberg de samenvatting in handen. Hieruit blijkt dat de toezichthouder honderden gebreken en verbeterpunten van de JSF-productie aanstipt. In totaal telt het rapport 363 bevindingen. Bloomberg maakt geen melding van het soort fouten, maar inmiddels zouden al wel 269 aandachtspunten zijn verholpen. Desalniettemin moeten hoofdaannemer Lockheed Martin en haar onderaannemers actie ondernemen om de resterende kritiekpunten te ondervangen. Waarschijnlijk is het Pentagonrapport een uitgebreide versie van de in Vanity Fair aangesneden 50 foutenlijst van JSF programmaleider Christopher Bogdan. Hierin kwamen problemen naar voren als onderdelen die vaker dan beoogd kapot gaan, waaronder enkele die de brandstofdruk van de motor moeten regelen.  

Perverse prikkels voor Lockheed Martin

Fouten maken kost geld. De toezichthouder zou daarom bij het Joint Program Office (JPO) van Bogdan aandringen op een ontsnappingsclausule in de contracten met de producenten, zodat de Amerikaanse regering alleen betaalt voor de kwaliteit die zij voor ogen hebben. Bogdan vertelde in Vanity Fair dat de kosten uit de pan rijzen door eerder afgesloten contracten. In de gevallen waarin Lockheed een productiefout maakte, kreeg de producent namelijk gewoon betaald voor zijn werk. Bovendien kreeg Lockheed extra betaald om de eigen fout te herstellen. Perverse prikkels liggen op de loer en de genoemde ontsnappingsclausule kan dit probleem adresseren. Het herstellen van technische fouten betekent echter niet meteen het einde van alle problemen.  Uit onderzoek van professor Lex van Gunsteren van de Technische Universiteit Delft blijkt dat de JSF het schoolvoorbeeld is van de valkuilen die een multifunctioneel design met zich meebrengt. De JSF is een vliegtuig dat amper in staat is om enige gevechtskracht te leveren. Het resultaat van te veel stakeholders die teveel tegenstrijdige eisen stellen, concludeert van Gunsteren.

'JSF is next to useless'

‘The JSF is a complete failure from an engineering design point of view,’ aldus de professor van de TU Delft. In de praktijk moet de JSF drie soorten missies kunnen uitvoeren. Één tegen één luchtgevechten, ook wel dog fights genoemd, grondtroepen van luchtsteun voorzien en op lange afstand bommenwerpen. De eerste twee missies vereisen wendbaarheid, maar die is matig tot slecht door de vele vereisten van de alleskunner. Het Kabinet Rutte-II heeft besloten om de JSF aan te schaffen, maar de Eerste en Tweede Kamer moeten nog instemmen. Ondanks het besluit van zijn PvdA-collega’s in de regering heeft fractieleider Samsom zijn publieke twijfels geuit na het rapport van de Rekenkamer, dat overigens in overleg met het kabinet werd afgezwakt. 'In 2009 signaleerden wij een vrijwel eenzijdige focus op de JSF als vervanger voor de F16. In de nota is dit beeld niet veranderd', is één van de zinnen die uit de conceptversie van het rapport zijn gehaald. De daarmee samenhangende conclusie dat er na 2001 geen serieuze kandidatenvergelijking heeft plaatsgevonden, werd tevens verwijderd. Er is een escape.  Minister Hennis van Defensie vertelde in Nieuwsuur dat Nederland de JSF pas koopt in 2015 en doet daarmee de toezegging dat de aankoop van de JSF nog niet onvoorwaardelijk is. Zo is tenminste nu de belofte. Van de huidige regering.