'Het zonder meer in stand houden van contracten die zijn voortgekomen uit een aanbesteding waaraan de schijn van integriteitschending kleeft, is niet houdbaar,’ schreef ex-minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie vorig jaar aan de Tweede Kamer. Daarmee ging het hoofdpijndossier rondom de aanbesteding van de Nederlandse politievoertuigen, de zogeheten LAPV 2010, een afrondende fase in. Ter herinnering: op de vorige aanbesteding van circa 12 duizend voertuigen kwam in 2010 welgeteld één inschrijving binnen. Het perceel ter waarde van 500 miljoen euro werd gegund aan Volkswagen-importeur Pon die volgens planning 8 jaar lang exclusief alle soorten politievoertuigen mocht gaan leveren, inclusief de verzorging van alle opbouwwerkzaamheden, zoals de installatie van de daklichten, sirenes en navigatieapparatuur. In een reconstructie van Follow The Money kwam vorig jaar naar voren dat voormalige toeleveranciers een groot deel van hun omzet zagen wegvallen en stuk voor stuk vrijwel onmogelijk konden voldoen aan het Programma van Eisen dat de politie had opgesteld. De aanhoudende berichtgeving over de malversaties leidde tot een strafrechtelijk onderzoek naar corruptie binnen de inkooporganisatie. Het Rijksrecherche-onderzoek deed Opstelten in september 2014 besluiten om het contract met Pon te laten eindigen en een nieuwe aanbestedingsprocedure te starten.

Nieuwe opzet

Ondanks dat vijf inkoopmedewerkers op non-actief zijn gesteld, bleef het nadien angstvallig stil met betrekking tot het strafrechtelijke onderzoek en de nieuwe aanbestedingsprocedure. Daar is nu deels verandering in gekomen door de eerste marktconsultatie die dinsdag plaatshad bij het politiedienstencentrum in Zeist. De grootste verandering is dat het wagenpark van de politie, circa 11 duizend voertuigen, níet meer als één perceel wordt aanbesteed. Dit was in de vorige aanbesteding wel het geval. Toen werd er gezocht naar een hofleverancier die álle gevraagde auto’s– van kleine stadsauto tot middenklassers tot busjes – moest kunnen leveren. Daardoor vielen merken als Volvo en Mercedes snel af. ‘Onze A-klasse paste niet in een segment waardoor we ‘nee’ moesten antwoorden. En dan lig je er direct uit,’ luidde een eerdere teleurgestelde reactie van Frits Bijvoet, voormalig senior accountmanager van Mercedes-Benz Nederland die onder meer verantwoordelijk was voor het binnenhalen van (overheids)tenders. De enige partij die in alle segmenten kón leveren, en alle opbouwwerkzaamheden kon verzorgen, was het familiebedrijf Pon die de afgelopen jaren volop Golfjes, Polo’s en Tourans mocht afleveren nadat deze door zijn dochtermaatschappij Honac was voorzien van alle daklichten, inbouwapparatuur en stripings.

'We willen discussiepunten uit de vorige aanbesteding voorkomen. Toen werd alles in één bulk aangeboden waardoor veel bedrijven kansloos waren'

Das war einmal. Het politiewagenpark wordt dadelijk opgeknipt in circa 10 segmenten, variërend van kleine patrouilleauto’s tot ME-bussen tot onherkenbare middenklassers. Vervolgens zal er pér segment een leverancier worden aangesteld die mogelijk ook verantwoordelijk wordt voor alle inbouw- en opbouwwerkzaamheden. ‘We willen discussiepunten uit de vorige aanbesteding voorkomen. Toen werd alles in één bulk aangeboden waardoor veel bedrijven kansloos waren,’ zegt politiewoordvoerder Helma Huizing. ‘Daarom kiezen we nu voor het opdelen in meerdere segmenten. We willen nog wel graag één aanspreekpunt voor alle extra’s, zoals de daksets. Hoe we dat precies gaan doen is nog niet zeker, dat hebben we gisteren voorgelegd tijdens de eerste marktconsultatie.’

Royale overgangstermijn

Een eerste reactie uit de markt is positief. ‘De consultatie is goed verlopen, we konden vragen stellen en de nieuwe opzet biedt weer kansen voor meerdere spelers. Het is niet meer helemaal dichtgetimmerd zodat maar één club kan winnen,’ zegt een medewerker van een opbouwbedrijf die gisteren aanwezig was in Zeist. Hij wenst anoniem te blijven vanwege een mogelijke comeback als leverancier. Zijn grootste kritiekpunt betreft de uiterlijke gunningsdatum, die is vastgesteld op 1 juli 2016. Op die datum moeten de verschillende segmenten gegund zijn aan meerdere voertuigenleveranciers. Tot die tijd zal Pon echter nog gewoon Volkswagens afleveren binnen het afgesloten overbruggingscontract. Een snelle rekensom leert dat Pon dan nog twee jaar kan doorleveren nadat Opstelten in de kamer aangaf dat het contract niet meer te rechtvaardigen was.

'Dat lijkt mij een nogal royale termijn'

Deze lange looptijd kwam begin dit jaar ter sprake tijdens een Algemeen Overleg. CDA-Kamerlid Peter Oskam verbaasde zich er toen over. ‘De Minister meldt dat er een overbruggingscontract tot 1 juli 2016 is. Dat lijkt mij een nogal royale termijn,’ constateerde het Kamerlid, die vervolgens aangaf dat de CDA-fractie het belangrijker vindt dat het nieuwe aanbestedingsproces onder controle en integer is. De opbouwer is minder mild. ‘Het moet nog worden aangetoond, maar er loopt een strafrechtelijk onderzoek naar inkoopmedewerkers van de politie en leverancier Pon wordt onderzocht. Er is rook, er is vuur, en dan kun je toch geen overbruggingscontract van 18 maanden afsluiten met zo’n bedrijf?’ Volgens Jean Fransman, woordvoerder van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, was er geen andere optie. ‘Het is een grote, complexe aanbesteding en de les van vorige keer is dat zo’n aanbesteding heel zorgvuldig moet gebeuren. En tussendoor moet de politie wel kunnen beschikken over voertuigen.’

Schone lei

Bij de politie-inkooporganisatie is de afgelopen periode schoon schip gemaakt en vijf medewerkers zijn in de tussentijd op non-actief gezet. Een aanwezige herkende dinsdag niemand meer van de vorige aanbesteding. ‘Van de oude garde was niemand aanwezig.’ Het blijkt een bewuste actie van de politie te zijn. ‘Nee, ze zijn niet allemaal op non-actief gesteld,’ zegt politiewoordvoerder Huizing. ‘We wilden alleen écht een punt zetten achter die vorige aanbesteding. Daarom wilden we niet dezelfde gezichten erbij als vorige keer.’