Waar het kabinet de tijdelijke achtergrondwaarde 0,1 µg/kg grond aanhoudt voor de functie natuur en landbouw, gaat Noord-Holland die nu verruimen naar 1,5 µg/kg. Dat laat de provincie weten in een persbericht. Noord-Holland heeft voor 100 plaatsen gekeken of en hoeveel PFAS er in de grond aanwezig waren. Overal in de provincie blijkt tot 1,5 µg/kg PFAS in de grond te zitten. Grond tot die waarde mag nu binnen de provincie vrij worden verplaatst, zo heeft het college van Gedeputeerde Staten dinsdag besloten. 

Dat de normen minder streng worden, betekent niet dat het plots onveilig wordt voor burgers, benadrukt een woordvoerder van de provincie. ‘De normen zitten nog ruim binnen de risiconiveaus van het RIVM. Gezondheid en milieu komen hierbij niet in gevaar. De 0,1µg/kg-waarde was zo laag ingesteld omdat er nog te weinig meetgegevens beschikbaar waren over PFAS in de Nederlandse bodem, dus eigenlijk om zo voorzichtig mogelijk te zijn.’

Vorige maand stond het Malieveld in Den Haag nog vol met bouwers en baggeraars: ze protesteerden enerzijds tegen de nieuwe strengere regels voor stikstof, en anderzijds voor de strengere tijdelijke normen rond het hergebruik van grond met PFAS erin. Die normen zijn in juli 2019 ingesteld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, om een landelijk kader te hebben voor de omgang met PFAS bij grondverzet. De tijdelijke normen zijn streng in het kader van het voorzorgsprincipe: als er weinig bekend is over de negatieve effecten van nieuwe stoffen, dan maar beter te voorzichtig.

Door de aangescherpte normen moeten bouwprojecten nu veel meer grond dan voorheen naar laboratoria sturen om de PFAS-waarden te laten meten. Als de PFAS-waarden te hoog zijn, mag de grond niet verplaatst worden naar de beoogde bestemming. En omdat eigenaars van baggerdepots bang zijn om grond met PFAS te accepteren, is het vaak lastig en heel duur om van de vervuilde grond af te komen.

Het gevolg: bouwprojecten lopen vertraging op en komen in sommige gevallen zelfs helemaal stil te liggen. Daarom kwam het ministerie op 13 november al met een noodwet voor belangrijke projecten zoals dijkversterking. Ook kondigde het aan om de rijksbaggerdepots open te stellen ‘voor de meest vervuilde baggerspecie die ook PFAS bevat. [...] Dit geeft op korte termijn een oplossing voor grote baggerprojecten.’ 

Ook beloofde minister voor Milieu en Wonen Stientje van Veldhoven dat er sneller dan verwacht naar nieuwe normen zou worden gekeken. Rijkswaterstaat, in samenwerking met het RIVM en kennisinstituut Deltares, moet in rap tempo onderzoek doen en 1 december al met een nieuw voorstel komen voor achtergrondwaarden voor land- en waterbodem. Die achtergrondwaarden zullen naar verwachting minder streng zijn dan de tijdelijke normen die het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hanteert. Op basis van die waarden zal een nieuwe norm worden ingesteld.

Noord-Holland wacht het voorstel voor de nieuwe normen niet af: de provincie heeft zelf een nieuwe, ‘realistische’ PFAS-norm gekozen. Die ruimte is er in het tijdelijk handelingskader. Als een bevoegd gezag genoeg informatie over PFAS in de bodem van de eigen regio heeft verzameld, mag er onderbouwd afgeweken worden van de voorgestelde achtergrondwaarden.

Voor veel provincies en gemeenten is dat echter nog niet het geval. Vooral plaatsen die nog weinig te maken hebben gekregen met PFAS-vervuiling hebben nog geen zicht op hoe de verspreiding er in de bodem is. Om haast te maken bij dat proces, kunnen ze binnenkort via een versnelde procedure hun bodemkwaliteitskaarten op orde te brengen. De bedoeling is dat ook die procedure rond 1 december al gebruikt kan worden.