Het zoemde al een tijdje op Twitter, Nederland is aan de beurt. ‘Your country is coming soon,’ reageerde journalist Glen Greenwald op een tweet van een Nederlandse IT-student. Puttend uit gelekte documenten van NSA-huurling Edward Snowden kwam Greenwald vanaf juni dit jaar met onthullingen over de praktijken van de NSA. De spionageactiviteiten van NSA in verschillende landen passeerden de revue, maar de capriolen van de NSA in Nederland bleven buiten schot. De afgelopen week hintten NRC-journalisten op groot nieuws. We moesten hun krant goed in gaten houden. Zou het dan eindelijk? En jawel, dit weekend is het zover, NRC Handelsblad komt met haar eerste artikelen over de NSA. Een eerste aanzet, zo blijkt. NRC pakt uit met haar NSA-dossier. De website, de voorpagina van de weekendeditie, het nieuws op pagina drie en aanvullend interessante verhalen breed uitgemeten in drie spreads. Hoofredacteur Peter Vandermeersch schrijft in de bijsluiter dat zijn krant formeel samenwerkt met Glen Greenwald. ‘De Amerikaanse overheid wacht tot ik iets doe waarvoor ze mij kunnen vervolgen,’ vertelt Greenwald verderop in een interview over de keuze om de samenwerking contractueel vast te leggen. Hij fungeert niet als bron maar als journalist die schrijft over onthullingen, waardoor de juridisch geschoolde journalist sterker staat tegen mogelijke rechterlijke acties van zijn Homeland.

Belangrijke vragen

‘Een eerste serie artikelen op basis van documenten van de Amerikaanse NSA. Deze documenten, afkomstig van klokkenluider Edward Snowden, geven inzicht in de afluister- en spionageactiviteiten van de NSA, wereldwijd,’ vertelt Vandermeersch die belangrijke vragen wil beantwoorden, zoals: ‘Is de NSA ook in Nederland actief?’ ‘Nederland sinds 1946 doelwit van de NSA,’ kopt NRC. Wat de krant niet vertelt is dat dit eigenlijk al bekend was. In zijn boek Body of Secrets uit 2001 beschrijft journalist James Bamford hoe de NSA de Verenigde Staten tot een ‘eavesdropping superpower’ maakte en welke landen afgeluisterd worden sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Nederland was één van de vele landen, zo schreef Bamford, die rapporten over de hoogst geheime Target Intelligence Committe (TICOM) doorspitte.

'Je weet niet wat je niet weet'

Op basis van de haar beschikbare Snowden-files concludeert NRC niet dat Nederland nog steeds doelwit is. Het document waar de krant zich op baseert, gaat over de periode 1946 – 1968. Mogelijk beschikt Minister Plasterk over dezelfde intel. Plasterk beweert dat de NSA heeft aangegeven dat de NSA haar vizier niet op Nederland gericht heeft staan. NRC vertelt dat inlichtingenbronnen daar om moeten glimlachen: ‘Je weet niet wat je niet weet,’ zegt een ingewijde tegen de krant. ‘Maar je moet niet naïef zijn in dit soort dingen.’ Follow The Money beargumenteerde eerder al dat de uitspraken van Plasterk niet al te serieus genomen moeten worden.

Meer oud nieuws

NRC bericht ook over de samenwerking tussen de NSA en de Nederlandse inlichtingendiensten, maar ook dat is gedateerd nieuws. Het is langer bekend dat de Nederlandse diensten belangrijke partners zijn van de Verenigde Staten, de NSA in het bijzonder. Onder het mom van ‘voor wat hoort wat’ wisselen de diensten onderling kennis en informatie uit. De krant brengt wel een interessant nieuwtje over hoe deze samenwerking in de praktijk tot stand komt. De Nederlandse diensten bouwden ‘nauwe banden met de NSA dankzij Uruzgan.’ De Amerikanen ontbrak het aan de capaciteit om de in Afghanistan onderschepte communicatie te vertalen. Nederland kon dat wel, omdat het tijdens de missie in het Afghaanse Uruzgan beschikte over tolken, die de MIVD rekruteerde uit Afghaanse asielzoekers. Bij hoge uitzondering kreeg Nederland de ruwe data van de Verenigde Staten, zodat Nederland het kon bewerken.

Scoop

Dé onthulling van NRC dit weekend gaat niet over Nederland. De NSA heeft wereldwijd meer dan 50 duizend computernetwerken geïnfecteerd met malware, zo brengt NRC op basis van een managementpresentatie uit 2012 waarin wordt uitgelegd hoe de NSA wereldwijd informatie vergaart. Het echte nieuws over Nederland is dat NRC via Glen Greenwald gaat putten uit de NSA-files van Edward Snowden. De aandacht is gericht op NRC, maar voor Nederland is het wachten op onthullingen uit de periode na 1968.