Een dag na de verkiezingsuitslag nam voormalig bankier Olaf Ephraim samen met zijn partijgenoten van Forum voor Democratie al even plaats in de plenaire zaal van de Tweede Kamer; op woensdag 31 maart werd hij er als Kamerlid beëdigd. De nummer drie op de kieslijst van Forum moest met 989 voorkeurstemmen acht partijgenoten voor zich dulden, waaronder natuurlijk Thierry Baudet en Wybren van Haga en drie Forumleden die geen Kamerzetel wisten te bemachtigen. 

Het was Paul Frentrop – FvD-senator en voormalig journalist en hoogleraar Corporate Governance & Capital Markets aan de Nyenrode Business Universiteit – die Ephraim binnen de partij naar voren schoof. In september 2019 werd hij aan het publiek voorgesteld als de nieuwe penningmeester, die de uit de partij vertrokken mede-oprichter van Forum – Henk Otten – ging vervangen.

Eind vorig jaar werd duidelijk dat Ephraim ook op de kieslijst van Forum zou komen te staan, aanvankelijk als nummer 6; later, nadat de partij uiteenviel door de antisemitische en homofobe sympathieën onder de jongeren van Forum, schoof hij op naar de derde plek. Tijdens de verkiezingscampagne van Forum bleek dat partijleider Baudet grote waarde hecht aan Ephraim.

‘Hij is de man die mij gered heeft in de partij toen de rest van het partijbestuur zich tegen mij had gekeerd,’ zei Baudet in februari tijdens een campagnepraatje in Oss. Baudet wilde op ‘ramkoers’ blijven met het coronabeleid van het kabinet en Ephraim hielp hem daarbij. Toen Baudet via een ledenraadpleging de partij weer in handen trachtte te krijgen, heeft ‘eén man zijn rug recht gehouden en mij vastgehouden,’ verkondigde Baudet. ‘We zijn hem allemaal heel veel dank verschuldigd.’

Op campagne in de West-Betuwe voegde Baudet daaraan toe: ‘Hij heeft een e-nor-me staat van dienst, heeft jarenlang in de financiële sector gewerkt, hij is nu investeerder in start-ups in de IT-wereld, hij zou dit werk helemaal niet hoeven doen, maar hij doet het voor jullie en voor ons allemaal in Nederland.’

Belastingroof

Wie nieuwsgierig is naar de details van Ephraims loopbaan, komt via de website van Forum niet veel te weten. Daar staat dat Ephraim ‘een lange en zeer succesvolle carrière in de financiële wereld’ heeft gehad en is gaan investeren. Zijn Linkedin-profiel biedt meer inzicht.

Hij gaf onder andere workshops over ‘ethiek en integriteit’ en zijn cv daar vermeldt dat hij nauw betrokken is bij Bambi Medical, een medisch-technisch bedrijf uit Eindhoven dat drie jaar geleden even nieuws was toen het bij investeerders 4 miljoen euro groeikapitaal wist op te halen. Ephraim is samen met Ellard Blaauboer – een eminence grise uit de wereld van het durfkapitaal – bestuurder van de stichting die de belangen behartigt van de ‘core investor group’. Hij was ook zes maanden voorzitter van de raad van commissarissen van het bedrijf. Daarin zit ook een bekende topman uit de vaderlandse high-tech: Frits van Hout, tevens lid van de raad van bestuur van de leverancier van machines voor de fabricage van chips: ASML. Van Hout neemt deze maand afscheid van zijn functie in de rvb van het bedrijf uit Veldhoven.

Begin december legde Ephraim zijn taak als voorzitter van de rvc van Bambi Medical neer wegens ‘negatieve publiciteit in de media’

Begin december legde Ephraim zijn taak als voorzitter van de rvc van Bambi Medical (Bambi Belt Holding BV) neer wegens ‘negatieve publiciteit in de media’, meldt de website van het bedrijf. Twee maanden daarvoor was op Follow the Money een kritisch portret verschenen van het nu net beëdigde Kamerlid, getiteld ‘De fraude-bankier van Forum’.

Ephraim begint zijn loopbaan als bankier in 1987 bij de zakenbank Pierson, Heldring & Pierson en in 1997, enkele fusies verder, is hij werknemer van de Belgisch-Nederlandse bank Fortis. Ephraim schopt het bij de afdeling Global Securities Lending & Arbitrage (GSLA) tot directeur. GSLA is de best renderende afdeling van Fortis en de leden van het management – Ephraim en Frank Vogel – verdienen met hun miljoenenbonussen vanaf 2001 meer dan de topman van de bank, Jean-Paul Votron.

Het grote geld binnen GSLA wordt verdiend met het strippen van dividenden. Met name de variant waarbij dividendbelasting wordt teruggevorderd zonder dat die eerder is afgedragen – CumEx – staat nu al tien jaar in de belangstelling van Duitse opsporingsdiensten. In 2011 komt een medewerker van de Duitse fiscus erachter dat internationale teams van samenspannende handelaren en bankiers actief zijn om de schatkist te beroven. Een jaar later wordt CumEx in Duitsland verboden. De totale schade die met deze vorm van fraude aan de Duitse schatkist is toegebracht, wordt nu geschat op ongeveer 12 miljard euro. In Duitsland wordt het CumEx-schandaal omschreven als ‘de grootste belastingroof uit de geschiedenis’.

Deze CumEx-transacties werden bij Fortis GSLA onder leiding van Vogel en Ephraim op grote schaal uitgevoerd. Een klokkenluider brengt dit begin 2005 aan het licht, maar een dag na diens interne melding wordt hij door zijn bazen Vogel en Ephraim op staande voet ontslagen. Het tweetal belandt kort daarop zelf op de keien. ‘Ze wilden de zaken naar hun hand zetten en vergaten dat ze in de eerste plaats werknemer van Fortis zijn. Hun eigen prima-donnagedrag is de reden voor hun schorsing,’ zegt advocaat Hermine Voûte van Loyens Loeff in juli 2005 tegen De Telegraaf.

Om hun schadeclaim te onderbouwen, bestempelen Vogel en Ephraim zichzelf als de ‘geestelijke vaders’ van de transacties

In de rechtszaak die Vogel en Ephraim later tegen de klokkenluider aanspannen, stellen de voormalige managers van GSLA dat diens melding hen grote schade heeft toegebracht; ze eisen 10 miljoen euro van hem. Om hun schadeclaim te onderbouwen, bestempelen Vogel en Ephraim zichzelf als de ‘geestelijke vaders’ van de transacties.

Ze betogen dat de door de klokkenluider genoemde CumEx-transacties in het geheel niet illegaal zijn en achten zich daarin gesteund door het gedrag van Fortis zelf. Immers: ook na beëindiging van het dienstverband van Vogel en Ephraim bij Fortis is ‘GSLA doorgegaan met het verrichten van de door [de klokkenluider] ter discussie gestelde transacties’. En: ‘Volgens een door het advocatenkantoor Allen & Overy geschreven legal opinion zijn de transacties legitiem.’ Het tweetal wordt in januari 2007 door de rechter in het ongelijk gesteld: de klokkenluider heeft geen onrechtmatige daad begaan.

Veertien jaar later werkt in Duitsland het Openbaar Ministerie op volle oorlogssterkte om het grootste naoorlogse belastingschandaal te ontleden. Het parket in Keulen heeft meer dan duizend verdachten in beeld, waaronder Ephraims oud-collega Frank Vogel. Ephraim zelf zal mogelijk buiten schot blijven; hij stopte na zijn vertrek bij Fortis met de activiteiten die hem bij GSLA tot een vermogend man hadden gemaakt. Dat maakt dat zijn CumEx-praktijken waarschijnlijk zijn verjaard. Sowieso stelt Ephraim zich op het standpunt dat de transacties waarvoor hij eerder bij Fortis GSLA verantwoording droeg, legitiem waren.

De openbaar aanklager in Keulen typeerde de frauduleuze praktijk, waarbij de deelnemende financiële partijen onderling de opbrengsten van de CumEx-buit verdelen, als ‘georganiseerde misdaad’. Ook de rechter in Bonn die vorig jaar de eerste uitspraak in een CumEx-strafzaak deed, was in de aanloop van het vonnis duidelijk over de wijze waarop de bankiers zich hadden verrijkt: het was een ‘collectieve greep in de staatskas’. CumEx-handel is geen handig gebruikmaken van de mazen van de wet, maar een illegale activiteit die bestraft zal worden, sprak hij. Zijn oordeel in maart 2020 over de eerste verdachten: schuldig.

Fabio De Masi, lid van de Bondsdag namens Die Linke, staat in Duitsland bekend als witteboorden-crimefighter en is zeer goed ingevoerd in het CumEx-dossier. De Masi is geschokt dat in Nederland een voorname contribuant aan CumEx-fraude tot lid van de Tweede Kamer is beëdigd. ‘Ephraim heeft criminele activiteiten ondernomen die verschillende landen grote schade hebben toegebracht. Het Nederlandse volk moet daarvan beslist op de hoogte worden gesteld.’