Het justitiële onderzoek naar corruptie bij de inkooporganisatie van de Nederlandse Politie is, zoals vrijdag 19 september bleek uit een brief van minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten aan de Tweede Kamer, breder getrokken. In het onderzoek van de Rijksrecherche wordt inmiddels de betrokkenheid van 'meerdere politiefunctionarissen’ onderzocht. De grote vraag: wat houdt de omkoping in en wat is de rol van Volkswagen-importeur Pon? Maarten Schouten, de voorzitter van de onderzoekscommissie die in 2011 en 2012 de politie-aanbesteding doorlichtte, schaart in een interview met Follow The Money de omkoping onder de categorie ‘freubelwerk’.

Integriteitsschendingen

De commissie-Schouten kreeg in 2011 de opdracht van minister Opstelten om de rechtmatigheid van de aanbesteding van het nieuwe wagenpark te onderzoeken. Directe aanleiding was de aanhoudende stroom van berichten in de media dat de aanbesteding niet eerlijk was verlopen. Ter herinnering: de enige partij die in 2010 inschreef op de megaopdracht van 12 à 13 duizend voertuigen (voor een bedrag van in totaal 500 miljoen euro) was het familiebedrijf Pon, importeur van onder meer Volkswagen. Voor andere automerken was het nagenoeg onmogelijk om in te schrijven. De commissie-Schouten, onder leiding van aanbestedingsdeskundige annex professor Jan Telgen en voormalig bevelhebber der landstrijdmachten Maarten Schouten, kreeg tijdens het onderzoek signalen binnen van integriteitsschendingen bij medewerkers van zowel Defensie als politie. ‘De commissie is tijdens de interviews met partijen buiten de politie (aan de hand van door deze externe geïnterviewden geleverde schriftelijke informatie en een ontvangen anonieme brief ) in kennis gesteld van een aantal vermoedens over een gebrek aan integriteit,’ aldus het het rapport dat in 2012 verscheen. Vanwege mogelijke strafbare feiten droegen ze de meldingen over aan de Rijksrecherche. Zowel een wagenparkbeheerder van Defensie als een politiemedewerker werden op non-actief gesteld.

Freubelwerk?

‘Bij de politie ging het bij een paar individuen om zaken als privé rijden met een auto,’ zegt onderzoeksleider Maarten Schouten tegen Follow The Money. ‘Maar het was niet zo dat er iemand stervensrijk van is geworden. Ik denk dat bij veel aanbestedingen en vele contractonderhandelingen de grote lijn eigenlijk best prima gaat, maar dat er in de marge gewoon douceurtjes aan mensen worden uitgedeeld: als je bij mij langskomt dan geef ik je een keer gratis dit of dat. Die mensen realiseren zich alleen niet dat als hun werkgever tegen dat freubelwerk aanloopt, dat er dan maatregelen getroffen worden die voor betrokkenen behoorlijk vervelend kunnen uitpakken.’

'Je verwacht dat mensen tonnen of miljoenen aannemen en dat daar grote zaken over komen'

Schouten verbaast zich desondanks over ‘kruimeldingen’ bij een omvangrijk politie-contract ter waarde van 500 miljoen euro. ‘Je verwacht dat mensen tonnen of miljoenen aannemen en dat daar grote zaken over komen. Maar tegen omkoping zijn we niet aangelopen, behalve een paar kruimeldingen rond het hele gebeuren van een paar individuen. En dat is bij de Rijksrecherche aangekaart. Wellicht is de Rijksrecherche wel een gigazaak op het spoor. Kijk, dit soort mensen loopt tegen de lamp, omdat er een groot onderzoek gedaan wordt en als ze niet uitkijken dan staan ze buiten de deur.’ Zover is het niet gekomen. René P., een politiemedewerker die ook het aanspreekpunt vormde van de omstreden aanbesteding, werd na het verschijnen van het Schouten-rapport in 2012 op non-actief werd gezet, maar bekleedt inmiddels een andere functie binnen de politie. Hij weigert telefonisch te reageren en verwijst naar de communicatie-afdeling van de Nationale Politie. Een politie-woordvoerder geeft aan niet inhoudelijk te reageren op vragen. ‘Zolang dit onderzoek loopt, doen wij geen uitspraken over personen en andere zaken die kunnen raken aan dit onderzoek. De medewerkers die zijn betrokken in het Rijksrecherche onderzoek zijn van hun inkoop-portefeuille gehaald.' Het Openbaar Ministerie geeft aan dat vanwege het onderzoek er geen uitspraken worden gedaan over de ernst van de verdenkingen.