De Spanjaard Jorge Domecq stond tot 1 februari nog aan het hoofd van het in Brussel gevestigde EDA, een publiek EU-orgaan dat Europese samenwerking op het gebied van defensie moet bevorderen. 

Op 1 september, zeven maanden later dus, ging hij aan de slag bij Airbus. Zijn functie: hoofd public affairs van Airbus in Spanje en strategisch adviseur voor Airbus Defence and Space. Domecq gaf vijf jaar ambtelijke leiding aan het EDA, dat formeel wordt geleid door Europa’s Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid. Het bestuur van het EDA bestaat uit de defensieministers van 26 EU-lidstaten.Tegenover Follow the Money bevestigt EDA dat de Hoge Vertegenwoordiger de overstap heeft goedgekeurd.

Het is opnieuw een voorbeeld van een hoge EU-functionaris die door de ‘draaideur’ stapt tussen het Europees bestuur en het bedrijfsleven. Een nieuwe baan in het bedrijfsleven hoeft geen probleem te zijn, maar bij geen of een korte ‘afkoelperiode’ ligt belangenverstrengeling op de loer. Dat bewees de zaak-Farkas, eerder dit jaar. 

Domecq vertrok als directeur van EDA op dezelfde dag dat de Hongaar Adam Farkas afzwaaide bij de Europese Bankenautoriteit (EBA). Farkas verliet zijn publieke functie als bankenwaakhond om directeur te worden van de Association for Financial Markets in Europe (AFME), dé belangenbehartiger van de financiële sector in Brussel. 

Dit veroorzaakte veel ophef in Brussel: in een resolutie naar aanleiding van de zaak zei het Europees Parlement dat de overstap ‘zowel de reputatie en de onafhankelijkheid van de EBA in gevaar brengt als die van alle EU-instellingen en het Europese project als geheel’.

De Europese Ombudsman zei over die kwestie dat de EBA van de mogelijkheid gebruik had moeten maken om Farkas’ carrièreswitch te verbieden. Farkas moest weliswaar de raad van toezichthouders van de EBA beloven twee jaar zijn oud-collega's lang niet te belobbyen en hij mocht geen vertrouwelijke EBA-kennis delen met zijn nieuwe werkgever. Maar die voorwaarden waren volgens de Ombudsman ‘onvoldoende’ en ‘niet te handhaven’.

Moeilijk te handhaven

Om bij Airbus aan de slag te gaan, moest ook Domecq zijn oude werkgever informeren. Hij deed dat ook, zegt een woordvoerder van het Europees Defensieagentschap. Domecq kreeg toestemming van zijn landgenoot Josep Borrell, die Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid is.

Wel stelde Borrell enkele voorwaarden aan de overstap van Domecq, die Airbus bevestigde. Dit type voorwaarden gelden ook voor Farkas en zullen vermoedelijk ook moeilijk te handhaven zijn.

Zo mag Domecq tot 31 januari 2021 geen werknemers van het EDA belobbyen over zaken waar hij als EDA-directeur verantwoordelijk over was. Als het binnen Airbus over ‘EDA-activiteiten’ gaat, dan moet Domecq zich aan het gesprek onttrekken ‘om vermeende of reële belangenconflicten te vermijden’. Die voorwaarde geldt een jaar langer, tot 31 januari 2022. Tot slot mag Domecq tot 31 januari 2022 niet met werknemers van het Brusselkantoor van Airbus praten over EDA-zaken.

Wat zijn nu precies ‘EDA-activiteiten’ waar Airbus interesse in kan hebben? Het EDA geeft onder meer advies over EU-programma’s die samenwerking moet bevorderen tussen Europese defensiebedrijven. Aan die programma’s zijn subsidies verbonden. Zo zit Airbus in een consortium om een ‘Eurodrone’ te ontwikkelen. Dat consortium kreeg in 2019 en 2020 honderd miljoen euro toegewezen uit de EU-begroting.

Ook zijn aanbestedingen van het EDA interessant voor het defensiebedrijf. In mei maakte Airbus bekend dat het een raamwerkcontract van ‘tientallen miljoenen euro’s’ had gesloten met het EDA om EU-lidstaten effectievere toegang tot satellietcommunicatie te verschaffen.

Wanneer begonnen Airbus en Domecq te praten?

Volgens het EDA informeerde Domecq het agentschap op 28 juli van zijn wens om voor Airbus te werken. Airbus wil niet bekendmaken wanneer de gesprekken met Domecq over een functie bij het bedrijf zijn begonnen. De precieze tijdlijn is van belang gezien de korte periode (zeven maanden) tussen het einde van Domecqs termijn bij het EDA en zijn start in de functie bij Airbus.

De toenmalige directeur van de Europese Bankenautoriteit bleek uit onderzoek van de Europese Ombudsman al in april 2019 namens de financiële lobbyclub AFME te zijn benaderd door een headhunter. Daarna had hij óók contact met AFME terwijl hij zijn EBA-pet nog droeg, en hij had nog tot 23 september toegang tot vertrouwelijke EBA-informatie.

Het Europees Parlement erkende in de eerder genoemde resolutie naar aanleiding van de zaak-Farkas ‘dat dergelijke draaideurconstructies lobbygroepen de kans geven om regulators te belonen voor hun optreden in het verleden’. 

Er is weinig ruchtbaarheid gegeven aan Domecqs nieuwe functie. Het werd gemeld op enkele Spaanstalige lokale media en defensienieuwssites. Foto’s op Twitter laten zien dat Domecq vorige maand namens Airbus overleg heeft gehad met de Spaanse ambassadeur in Frankrijk en de vertegenwoordiger van de Spaanse regering in de zuidelijke regio Andalusië. Domecq komt daar vandaan: hij is opgegroeid in de Zuid-Spaanse stad Jerez de la Frontera.