
Waarom is dit akkoord met Oekraïne zo belangrijk? Harde feiten lijken beperkt voorhanden, meningen domineren het debat. Daarom onderzoeken we in samenwerking met het Platform Authentieke Journalistiek de achtergronden van dit verdrag, wat het precies inhoudt en de mogelijke gevolgen ervan voor de EU, Nederland en vooral de Oekraïne zelf. Ook artikelen van andere auteurs worden in dit dossier opgenomen.
De corrupte contrarevolutie in Oekraïne [interview]
Waarom er hoe dan ook een Europees verdrag met Oekraïne komt
Een ‘nee’ tegen het Associatieverdrag is een ‘ja’ voor Europa én Oekraïne
Hoe de overheid intern communiceert over het associatieverdrag met Oekraïne
Hoe staat het met de mensenrechten in Oekraïne?
Wie profiteert er eigenlijk van het associatieakkoord met Oekraïne?
'De dekmantel van Geen Peil'
Oekraïne in het kruisvuur
'Het beleid van het IMF doet meer kwaad dan goed in Oekraïne'
Hoe vereiste hervormingen de Oekraïense mijnsteden tot wanhoop drijven
Hoe de overheid intern communiceert over het associatieverdrag met Oekraïne
De journalisten van Platform Authentieke Journalistiek belichten voor Follow the Money al enige maanden alle kanten van het associatieverdrag met Oekraïne. Nu hebben zij eindelijk de via een Wob-verzoek opgevraagde documenten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken ontvangen. Die willen ze onze lezers niet onthouden.
Toen wij eind november begonnen met het voorbereiden van ons onderzoek naar het associatieverdrag, was onze eerste stap het indienen van een Wob-verzoek bij de Nederlandse overheid. In dit verzoek vroegen wij het Ministerie van Buitenlandse Zaken om een kopie van documenten betreffende het EU-Oekraïne associatieverdrag, vanaf maart 2012 tot heden. Ter verduidelijking voegden we een lijst toe van overheidsinstanties en organisaties die een rol hebben gespeeld in en rondom het verdrag en voor ons interessant waren. Daarin stonden onder meer het IMF, de Europese Commissie en het Europees parlement, maar ook de regeringen van Rusland, Oekraïne en de Verenigde Staten.
Buitenlandse Zaken is laat
We hoopten ondanks de reikwijdte en de politieke gevoeligheid van het Oekraïne-dossier, ruim op tijd te zijn met het indienen van het verzoek. Helaas ontvingen we pas twee weken geleden de laatste lading documenten — ruim een maand later dan we oorspronkelijk met het ministerie van Buitenlandse Zaken hadden afgesproken. Hierdoor is een grondige analyse van de aanzienlijke hoeveelheid documenten die in ons bezit zijn, in het nauw gekomen. Daar komt bij dat een grote hoeveelheid documenten die we graag in zouden zien niet zijn vrijgegeven. Wij gaan hier tegen in bezwaar, maar dat zal voor 6 april geen resultaat meer opleveren.
We willen onze lezers, en natuurlijk degenen die aanstaande woensdag naar de stembus gaan, echter niet de kans ontnemen om zelf een blik te werpen op de wijze waarop de Nederlandse overheid intern praat en denkt over dit verdrag. En ook op wat de overheid liever niet deelt (zie de afgewezen documenten vanaf pagina 5 in 'eerste batch'). Net zoals we bij onze vorige onderzoeken hebben gedaan, geven we iedereen volledige toegang tot het (voorlopige) resultaat. Daar is de Wet openbaarheid van bestuur tenslotte voor bedoeld.
De documenten
Het Ministerie van Buitenlandse zaken heeft in drie delen 409 documenten van in totaal 1992 pagina’s verstrekt. Bijna anderhalf keer zoveel (572) documenten zijn ons geweigerd.
De vrijgegeven documenten kunnen grofweg verdeeld worden over de volgende categorieën:
- EU-niveau: documenten met betrekking tot de discussie in de Europese Raad op verschillende niveaus.
- Bilateraal: documenten met betrekking tot de gesprekken tussen Nederland en andere landen die die ministers hebben gevoerd.
- Parlementaire communicatie: documenten met betrekking tot Kamerdebatten en Kamerbrieven.
Als houvast is aan elk van de drie delen waarin dit Wob-verzoek is uitgekeerd een inventarisatielijst bijgevoegd. Hierin staan zowel de geweigerde als de (deels) verstrekte stukken.
Omdat ons onderzoek zich richt op het associatieverdrag, vallen onderwerpen zoals de Krim en MH17 buiten de reikwijdte van het Wob-verzoek. De kopjes over deze onderwerpen zijn door het ministerie grotendeels zichtbaar gelaten. Journalisten en burgers die bezig zijn met deze onderwerpen kunnen onze documenten als handvat gebruiken in een nieuw Wob-verzoek.
Buitenlands bezwaar?
Veel passages in de documenten in ons bezit zijn zwart gelakt op basis van weigergrond 10.2.A, die in dit verzoek ook vaak als reden wordt aangevoerd om documenten in zijn geheel niet vrij te geven. Deze weigergrond is van toepassing als de overheid denkt dat openbaarmaking van de informatie kan leiden tot een verslechtering in de relatie met de desbetreffende landen of instellingen.
Roger Vleugels: 'De Nederlandse overheid spreekt maar al te vaak namens het buitenland'
Maar volgens Wob-expert Roger Vleugels mag deze weigergrond pas gebruikt worden als Nederland daadwerkelijk bij de betreffende landen of instanties informeert of er een bezwaar is. En dat gebeurt lang niet altijd. Volgens Vleugels spreekt de Nederlandse overheid maar al te vaak namens het buitenland. We hebben dit in ons verzoek geprobeerd hierop te anticiperen door te vragen om een kopie van de correspondentie tussen het ministerie en land of instantie. Tot nog toe is hier geen gehoor aan gegeven.
Soms geeft de titel van de geweigerde documenten aan dat het om zeer interessante en relevante stukken kan gaan. Een voorbeeld daarvan is het document ‘Ukraine’s requests for bigger agricultural quotas’, dat we ook noemden in een eerder artikel. Al met al is er meer dan genoeg reden voor ons om in bezwaar te gaan tegen het uiteindelijke besluit op het Wob-verzoek. Van het resultaat zullen we jullie uiteraard op de hoogte houden.
Platform Authentieke Journalistiek onderzoekt op Follow the Money de achtergronden van het associatieverdrag met Oekraïne, wat het precies inhoudt en wat de mogelijke gevolgen zijn voor zowel de EU, Nederland en met name Oekraïne zelf. Een deel van de kosten van dit onderzoek wordt gefinancierd door onze lezers die de crowdfunding-actie van Yournalism voor dit journalistieke project financieel hebben ondersteund. Heel veel dank daarvoor!
Je kunt de journalisten Bas van Beek, Sophia Beunder, Jilles Mast en Chris de Ploeg nog steeds ondersteunen. Meer informatie over hun project en de journalisten vind je hier.
5 Bijdragen
Gilles Wattel 1 3
De tegenstanders zien een EU, die met steun van de VS en NATO, oostwaarts oprukt en uitbreidt, daarbij de kans op een wereldoorlog vergrotend.
Daarbij weer meer kosten voor de belastingbetaler, en weer een toevloed van goedkope arbeidskrachten.
De voorstanders gaan de zielige Oekraïners helpen, of praten alleen Brussel na.
Details doen er helaas dan niet meer toe.
goof 4
Vandaag weer vet in het nieuws hoe de president van Oekranie vele miljarden probeert weg te sluizen via de Panama route .
Dat hele Oekranie mogen ze van mij vandaag nog aan Putin cadeau doen .
Dat land waar wij straks weer veel belastinggeld in moeten pompen is ziek en verrot tot op het bot net als onze heren politici die denken dat ze de wijsheid in pacht hebben en er echt geen kloten van bakken.
Jan Willem de Hoop 12
Zo laat mogelijk als regering openheid geven en dan ook nog gedeeltelijke openheid. Daarmee geef je als overheid ook een singnaal af. Een signaal de voorkeur te geven aan dictoriale vorm van besturen i.p.v. democratisch besturen. Goed dat dit door journalistike speurinstelling Platform Authentieke Journalistiek inzichtelijk is geworden.
Rini 3
Ik zie totaal niet in waarom een burger ja zou stemmen als niet gewoon bekend is wat er nou precies op papier staat.
572 (!) pagina`s zijn gewoon geweigerd, meer dan waarschijnlijk omdat er dingen in staan die negatief zijn voor de kliek die zo graag ja wil horen.
Net als met die Panama Papers doen die `verbaasde` politici net alsof ze niet verantwoordelijk zijn voor gunstige belasting routes voor vermogende.
Krokodillentranen omdat nu bekend wordt hoe ze kleine Jan wel aanpakken maar ondertussen lekt het langs alle kanten.
Joost Visser 5