
FTM verdiept zich sinds 2013 de wijze waarop grote banken in Nederland vele duizenden ondernemers in het MKB met rentederivaten opzadelde. Complexe financiële producten waarvan MKB’ers niet begrepen wat voor schadelijke uitwerking ze konden hebben. Dat had voor vele ondernemers desastreuze gevolgen. FTM drong door tot de kleinste details van deze grote misstand in de financiële sector. De serie artikelen vormt ook het langst lopende dossier op FTM. Lees meer
FTM zat meer dan 3 jaar de banken op de hielen en er ligt nu een oplossing.
Banken verkochten derivaten niet alleen aan woningcorporaties als Vestia, maar ook op grote schaal aan kleine ondernemers waarvan iedereen wist dat zij een verwaarloosbare kennis hadden van complexe financiële producten. Wilden die ondernemers uit het MKB opeens zo graag derivaten als renteswaps afnemen? Nee, ze werden daar in vele gevallen toe gedwongen. Geen renteswap, geen lening, zo luidde een voornaam verkoopargument van de bankiers. Langzaam beginnen de nadelige gevolgen van deze verkooppraktijken duidelijk te worden. De rentederivaten blijken voor duizenden ondernemers het equivalent van wat de woekerpolis ooit voor consumenten waren. De grote vraag is: wat nu? Worden de banken tot de verantwoording geroepen of wordt het probleem vooruit geschoven en moeten benadeelde MKB'ers - net als woekerpolis-slachtoffers - eindeloos wachten op een halfbakken oplossing of zal de rechtspraak een vroegtijdig vonnis vellen? FTM volgt sinds 2013 deze kwestie op de voet en dringt door tot de voornaamste details. Het dossier en de lezers en experts die er in de afgelopen jaren hun bijdrage aan leverden, vormt een rijke bron aan kennis.
De AFM heeft het publiek jarenlang verkeerd ingelicht over wetgeving rentederivaten
Derivatendrama: gedupeerde particulieren, scholen en ziekenhuizen kunnen via de rechter geld terugeisen
Podcast | Hoe de AFM de banken van een onoplosbaar probleem bevrijdde
Hoe de AFM de banken van een onoplosbaar probleem bevrijdde
Schaderegeling derivatendrama: gerechtigheid voor ondernemers of ‘handjeklap met de banken’?
Uitspraak Hoge Raad is doorbraak voor gedupeerde ondernemers in derivatendrama
Podcast | Wettelijk beschermd tegen bancaire wanpraktijken – totdat er schade is
Juridische strijd tussen MKB en de banken is ‘David tegen Goliath’
Wettelijk beschermd tegen bancaire wanpraktijken – totdat er schade is
Podcast | De kredietcrisis van het MKB duurt voort: drieduizend ondernemers wachten nog op definitieve schadevergoeding rentederivaten
Particuliere renteswap-gedupeerde staat in de kou
Banken zouden ook leningen met een renteswap van particuliern moeten herbeoordelen. Dat ze dat niet doen is onbegrijpelijk en formeel onjuist, meent advocaat Hester Bais.
Beschermende wet
Gelukkig is er de Wet financieel toezicht (Wft), die deze niet-professionele mkb'ers bescherming biedt tegen banken die in veel gevallen hun zorgplicht verzaakten door niet duidelijk, naast de voordelen, de mogelijke nadelen van een complex en risicovol financieel product als een renteswap te noemen en uit te leggen. Veel mkb'ers kregen te horen dat hun lening met variabele rente in combinatie met een renteswap dezelfde voordelen bood als een vastrentende lening. Waarbij - zoals veel is gebeurd - niet werd verteld dat dat derivaat ook een negatieve waarde kon krijgen, waardoor zij aanzienlijke schade konden lijden. Ondernemers die dit overkwam, kunnen uit hoofde van de Wft hun banken vragen om een herbeoordeling van hun overeenkomst met de bank, maar dat zou niet nodig moeten zijn, het gaat er juist om dat banken de opdracht hebben gekregen om deze dossiers te herbeoordelen.Niet werd verteld werd dat een derivaat ook een negatieve waarde kon krijgenDe banken zijn hiervan inmiddels duidelijk op de hoogte. Maar vreemd genoeg lijken ze niet te beseffen dat de Wft niet alleen en zelfs niet in eerste instantie bedoeld is voor het mkb. Een maand geleden heb ik de AFM per mail verzocht om banken er op te wijzen dat de herbeoordelingen niet alleen moeten worden uitgevoerd bij niet-professionele mkb klanten, maar ook bij particulieren. Dit betreft bijvoorbeeld ondernemers die privé hun pensioenvoorziening of ander kapitaal hebben geïnvesteerd in vastgoed (Box 3). Dit is een grote groep klanten die niet meegenomen is in de door de banken opgegeven - en door de AFM gepubliceerde - aantallen.
Misleidende titel
Dat deze klanten niet onder de herbeoordeling vallen is onbegrijpelijk en niet te rechtvaardigen. Particulieren genieten in deze financieringsconstructies wettelijk zelfs een hogere bescherming uit hoofde van de Wft dan het mkb, omdat zij ook voor de aan het rentederivaat gekoppelde krediet als 'consument' in de zin van de Wft worden aangemerkt - waardoor allerlei wettelijke aanvullende verplichtingen voor de bank gelden. Een krediet in combinatie met een rentederivaat wordt als geheel namelijk als 'complex product' aangemerkt, in de zin van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft. Dat houdt in dat de banken bijvoorbeeld bij verkoop een Financiële Bijsluiter hadden moeten verstrekken. Hetgeen zij niet hebben gedaan.Particulieren genieten in deze financieringsconstructies wettelijk zelfs een hogere bescherming dan het mkbHet bevreemdt mij dan ook zeer dat de AFM haar onderzoek in de praktijk nog altijd lijkt te beperken tot het mkb, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de titel van haar rapportage van maart dit jaar, Toezicht op herbeoordelingen door banken van rentederivaten bij het niet-professionele MKB. In de tijd dat de AFM haar onderzoek startte, in 2012, heeft zij waarschijnlijk aangenomen dat deze complexe constructies alleen aan het niet-professionele mkb zijn verkocht, maar de AFM is inmiddels al jaren bekend met het feit dat er ook grootschalig is verkocht aan particulieren. Hoe eenvoudig was het dan ook geweest om deze - misleidende - titel van het genoemde onderzoek aan te passen? Aanpassing van de titel, lees: de scope, van het onderzoek zou banken niet de ruimte geven die zij nu nemen om de herbeoordelingen geheel naar eigen inzicht in te vullen dan wel uit te voeren. Hierdoor valt nu een grote groep klanten buiten de herbeoordelingen. Onterecht, gezien de toelichting in het rapport van maart 2015 van de AFM is (overigens pas op pagina 6), die luidt: Definitie niet-professioneel MKB1 De herbeoordeling spitst zich specifiek toe op de dienstverlening aan zogenoemde niet-professionele klanten. Het overgrote deel van het MKB valt in deze categorie. [….] 1 Banken kunnen ondernemingen die voldoen aan de criteria voor ‘professionele’ belegger aanmerken als niet-professioneel. Zij bedienen deze ondernemingen dan op dezelfde wijze als niet-professionele ondernemingen. Wij maken in deze rapportage geen onderscheid tussen ondernemingen die formeel ook als professioneel aangemerkt hadden kunnen worden en de ondernemingen waarbij dat niet had gekund. Daarnaast merken we op dat enkele banken meer dossiers herbeoordelen dan wij gevraagd hebben. Een rapport met in de titel verwijzing naar 'niet-professioneel MKB', terwijl de definitie in de Wft de 'niet-professionele belegger' betreft en deze wettelijke definitie (veel) ruimer is dan alleen het mkb. Dit is wel heel ongelukkig, niet? Niet-professionele particulieren, onderwijs- en zorginstellingen zijn aan te merken als 'niet-professionele klanten' (de AFM vermijdt angstvallig het woord ‘belegger’) en toch blijken ze in de praktijk buiten de boot te vallen en overgelaten te worden aan hun lot (en de grillen van de banken).
Bijdragen