
Wie betaalt? En wie bepaalt? FTM zoekt uit hoe de politieke worst écht gedraaid wordt. Lees meer
Leven we in een lobbycratie of is lobbyen een wezenlijk element van een gezonde democratie? Zeker is dat de lobbywereld wordt gezien als een zeer invloedrijke factor in ons politiek bestel, maar beschrijvingen van die wereld komen doorgaans niet verder dan het woord ‘schimmig’. Follow the Money wil daar verandering in brengen en duikt de lobbywereld in om te zien hoe de worst écht gedraaid wordt.
Prominente Eurocommissaris maakt dankbaar gebruik van gratis verwennerij in de Emiraten
Dry January? Niet nodig, volgens de alcoholindustrie
EU-parlementslid combineert aandelen Apple met meeschrijven aan techwet (en vindt dat geen probleem)
Cash uit Qatar: hoe kon dit gebeuren in het Europees Parlement?
Strafrechtelijk onderzoek naar hotelstrand richt zich ook op de bestuurders van Bonaire
De gaslobby maakte ons afhankelijk van Rusland en bepaalt nu wéér het beleid
Toezichthouder advocatuur verdient aan het kantoor dat zij moet controleren
Adviesbureaus verdienen riant aan het EU-coronaherstelfonds
Hoogste bestuurder Bonaire twee weken geschorst na onderzoek van FTM
Niet minister Weerwind is de baas, maar de belangenclub van advocaten
© Matthias Leuhof
Marlboro-fabrikant is slimmer dan de concurrentie (en de politiek)
Tabaksfabrikant Philip Morris voert in Nederland een uitgekiende lobby volgens een nauwgezet internationaal stappenplan. Het bedrijf lijkt de wereld tegen zich te hebben. Toch weet het nog altijd winst te maken, veelal aan regulering te ontsnappen en zijn voorsprong op de concurrentie te behouden. Hoe doet ’s werelds grootste tabaksfabrikant dat?
- Philip Morris heeft een internationale strategie die het ook In Nederland nauwgezet volgt. The Investigative Desk analyseerde die strategie aan de hand van gelekte interne documenten en gewobde overheidsstukken, om zicht te krijgen op het raderwerk van een van ’s werelds meest verfijnde lobbymachines.
- Door het politieke spel te spelen en een coalitie te smeden met machtige vrienden zoals werkgeversorganisatie VNO-NCW en de VVD, weet Philip Morris regulering te vermijden, te verzwakken of te vertragen.
- Tegelijkertijd denkt het bedrijf ‘constructief’ mee over nieuwe regulering wanneer die de concurrent harder raakt dan Philip Morris zelf. Om die reden maakte het bedrijf zich los van de branchevereniging van tabaksfabrikanten.
- Philip Morris zet in op een ‘rookloze toekomst’ en zegt de productie en verkoop van sigaretten te willen beëindigen. Het bedrijf wil rokers die niet kunnen stoppen, laten overstappen op zijn ‘rookloze’ nieuwe product, de IQOS. Dat is niet hetzelfde als de ‘rookvrije generatie’ die de overheid voor ogen staat. Het bedrijf zaait twijfel over de schadelijkheid van de nieuwe producten, terwijl onafhankelijke wetenschappers wijzen op de kankerverwekkende stoffen erin.
‘Beschouwt u zichzelf als moordenaar?’ Presentator Sven Kockelmann trapt zijn radio-uitzending op karakteristieke wijze af. Te gast is Peter van den Driest, zegsman van Marlboro-fabrikant Philip Morris. Jaagt hij moedwillig zijn klanten de dood in? ‘Nee,’ antwoordt de man wat ongemakkelijk.
Van den Driest, hoofd Corporate Affairs bij het tabaksbedrijf, worstelt zich stamelend door het gesprek, dat bijna een half uur duurt. Waarom gaat hij bij een interviewer zitten die erom bekend staat zijn gasten af te maken? Is hij een masochist?
Het gesprek vond plaats in april 2018; de besprekingen over het Nationaal Preventieakkoord waren zojuist van start gegaan. Dat akkoord, de trots van staatssecretaris Blokhuis (ChristenUnie), moet roken definitief tot een schadelijk gewoonte uit het verleden maken. De tabaksindustrie is niet uitgenodigd om mee te denken. Philip Morris zit bij Kockelmann omdat het nergens anders meer welkom is. Toch past het optreden in de strategie van het bedrijf.
Big Tobacco’s Playbook
Philip Morris International (PMI) weet al sinds de jaren vijftig – toen de Marlboro Man nog op televisie was – met andere tabaksfabrikanten behendig aan regulering te ontsnappen. Door slepende rechtszaken te voeren, twijfel te zaaien over wetenschappelijke consensus of simpelweg op het verlies van werkgelegenheid in plaats van levens te wijzen, bleef de industrie grotendeels uit handen van beleidsmakers. Niet voor niets vormde Big Tobacco’s Playbook de blauwdruk voor moderne lobbyisten, van de farmaceutische tot de fossiele industrie.
Zelfs nu het bedrijf zegt zijn meest succesvolle merken ten grave te zullen dragen, wordt beleggers een zonnige toekomst geschetst
The Investigative Desk analyseerde Philip Morris’ strategie in Nederland van de afgelopen jaren aan de hand van gewobde overheidsstukken, media-optredens, brieven van de fabrikant, achtergrondgesprekken en interne strategiedocumenten uit de PMI Files. Samen bieden deze documenten een zeldzame blik op het raderwerk van de lobbymachine van een gesloten multinational.
Met een uitgekiende strategie en een nauwgezet stappenplan wist de tabaksfabrikant de invoering van merkloze sigarettenpakjes jarenlang uit het wetboek te weren. Ondertussen verwierf Philip Morris zich een onaantastbare marktpositie met Marlboro en L&M. Zelfs nu het bedrijf openlijk spreekt over het ten grave dragen van zijn meest succesvolle merken, wordt beleggers nog een zonnige toekomst geschetst.
‘Makkelijker wordt het niet,’ erkent PMI al in een intern lobbydocument uit 2014, ‘maar het is niet alleen kommer en kwel’. Hoe houd je de moed erin als het aantal rokers in Nederland al jaren daalt? Als je bij de overheid niet langer welkom bent om te praten? Wanneer je continu wordt ‘gedemoniseerd’ door ‘anti-tabak extremisten’?
De Amerikaanse tabaksgigant is vernoemd naar de 19e-eeuwse tabaksverkoper Philip Morris, die in 1847 een tabakswinkel opende in Londen. Nadat Philip aan kanker overleed, nam zijn zoon Leopard in 1881 met zijn zakenpartner de winkel over en opende een tabaksfabriek in de Londense Great Marlborough Street. Daar werd het eerste eigen sigarettenmerk geproduceerd: Marlboro.
Na een overname verhuisde het bedrijf begin 20e eeuw naar de Verenigde Staten. Vanaf de jaren ’50 richtte Philip Morris zich op de mondiale markt. De Marlboro Man, de rokende cowboy, kreeg wereldfaam. In 1969 vestigde Philip Morris zich in Eindhoven, enkele jaren later introduceerde het Marlboro in Nederland en in 1984 opende het een fabriek in Bergen op Zoom. Twee jaar later was Philip Morris marktleider in Nederland. Marlboro is inmiddels uitgegroeid tot het best verkochte sigarettenmerk ter wereld.
Vanaf 2014 introduceert Philip Morris de IQOS – een ‘rookloze’ sigaret – in verschillende landen, eerst in Italië en Japan. In 2017 start Philip Morris de Foundation for a Smoke-Free World (FSFW) en kiest het ‘Delivering a smoke-free future’ als nieuwe slogan.
Philip Morris wordt doorgaans tot Big Tobacco gerekend, samen met British American Tobacco (BAT), Imperial Brands (voorheen Imperial Tobacco) en Japan Tobacco International (JTI). De bekendste sigarettenmerken van PMI zijn Marlboro, L&M en Chesterfield. Het bekendste nieuwe tabaksproduct van Philip Morris is de IQOS.
Cijfers
Het hoofdkantoor van Philip Morris zit officieel in New York, maar het bedrijf opereert vanuit het Zwitserse Lausanne. Vandaaruit bedient de fabrikant meer dan 180 markten, met uitzondering van China en de Verenigde Staten. In China is de sigarettenverkoop in handen van de staat, terwijl Philip Morris USA in handen is van moederbedrijf Altria en uitsluitend de Amerikaanse markt bedient.
In 2019 had Philip Morris naar eigen zeggen meer dan een kwart van de wereldwijde sigarettenmarkt in handen. Van de vijftien best verkopende merken zijn er zes van Philip Morris. In 2019 rapporteerde de fabrikant een jaaromzet van bijna 78 miljard dollar. Dat jaar produceerde het ruim 700 miljard sigaretten, hoofdzakelijk voor Azië, de belangrijkste markt. (bron: Annual Report PMI 2019)
Stap 1: Op eigen houtje
‘We moeten meer winnen dan verliezen met nieuwe regelgeving,’ schrijft Philip Morris in 2014 in een van de gelekte interne documenten. Het bedrijf besloot al in 2005 dat het als marktleider een andere strategie wilde voeren dan zijn concurrenten, en stapte daarom uit de branchevereniging van tabaksfabrikanten.
Drie jaar eerder had Nederland een reclameverbod voor tabaksproducten ingevoerd. Fabrikanten konden de consument niet langer bereiken via billboards en reclamespotjes, dus werd het sigarettenpakje zelf de belangrijkste reclame.
Dat was funest voor kleine merken als Caballero en Belinda, maar een zegen voor Philip Morris. De fabrikant had vooral ingezet op lifestyle-campagnes, gericht op vrijheid en onafhankelijkheid, waarmee vooral jongeren naar Marlboro en L&M waren gelokt. Jonge, beginnende rokers keken naar wat hun vrienden rookten, en dat was meestal Marlboro, met het iconische rood-witte pakje.
PMI verzette zich niet tegen een rookverbod voor de horeca, waar concurrent BAT driekwart van de tabaksautomaten uitbaatte
Met het wegvallen van de klassieke spotjes werd deze mond-tot-mondreclame de grootste aanjager van tabaksverkopen. PMI had rond 2008 bijna de helft van de sigarettenmarkt in handen. Strengere regelgeving is niet altijd nadelig, leerde de fabrikant – zolang die de concurrent maar harder raakt dan jezelf. In plaats van altijd aan te vallen, stelde PMI zich constructiever op. Bijvoorbeeld door zich niet te verzetten tegen een rookverbod voor de horeca, niet toevallig de plek waar concurrent British American Tobacco (BAT) driekwart van de tabaksautomaten uitbaatte.
PMI lobbyde volgens Lucky Strike- en Samson-fabrikant BAT ook voor de accijnsverhoging op shag (kerftabak). Alle tabak was immers slecht voor de gezondheidheid, en moest dus hetzelfde gereguleerd worden, argumenteerde PMI. Dat concurrent BAT de grootste was in de markt voor shag, behoeft geen uitleg. (In Nederland gaf indertijd ruim 40 procent van de rokers de voorkeur aan shag boven sigaretten.)
Stap 2: ‘Het politieke spel spelen’
Ondanks dat meedenken werd PMI in de jaren daarop volop ‘gedemoniseerd’ door ‘anti-tabak extremisten’, zo stelde het bedrijf in interne documenten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemde de tabaksindustrie de ‘ziektedrager’ die de ‘tabaksepidemie’ in stand hield. Na honderd miljoen doden in de twintigste eeuw beloofden 181 overheden via het anti-tabaksverdrag FCTC in 2005 dat zij bedrijven als Philip Morris niet meer aan de onderhandelingstafel zouden uitnodigen.
Maar Philip Morris wilde geen firma non grata zijn. Het bedrijf wilde ‘extreme maatregelen’ kunnen voorkomen en daarvoor moest het ‘politieke spel’ gespeeld kunnen worden. PMI wilde zich presenteren als een normale en ‘positieve’ gesprekspartner, die legale producten verkocht. Omdat hun product alleen in Nederland al jaarlijks duizenden doden veroorzaken, moest de discussie worden verlegd. ‘Het gaat niet om tabak,’ leerde PMI zijn lobbyisten. ‘Het gaat om het grote plaatje.’ Philip Morris had het liever over banen dan volksgezondheid.
Dossier
Dossier: de #Lobbycratie
De lobbywereld is een zeer invloedrijke factor in ons politiek bestel, maar beschrijvingen ervan komen doorgaans niet verder dan het woord ‘schimmig’. Follow the Money wil daar verandering in brengen en duikt in de achterkamertjes om te zien hoe de worst écht wordt gedraaid.
Het bedrijf klopte in 2013 dan ook niet aan bij het ministerie van Volksgezondheid (VWS) om zijn ‘bezorgdheid’ te uiten, maar bij Economische Zaken (EZ) toen de Europese Commissie voorstelde om neutrale verpakkingen in te voeren. PMI begon een lobby bij individuele lidstaten om dat van tafel te krijgen. Via de ambtenaren van EZ kwam Philip Morris alsnog aan tafel bij VWS.
Hoe kon dat? De overheid had via het FCTC beloofd niet meer te onderhandelen met de tabaksindustrie, maar het verdrag had een achterdeurtje: wanneer een gesprek over een ‘technische kwestie’ ging, was dat wel toegestaan. Volgens de ambtenaren van VWS was dat hier het geval.
Philip Morris legde twee rapporten op tafel, die technisch leken maar eigenlijk juridische en economische argumenten aandroegen. Het eerste was van advocatenkantoor Bird & Bird. Dat betoogde dat merkloze verpakkingen een vorm van ‘onteigening’ zijn en de ‘vrijheid van meningsuiting’ van het bedrijf schenden. De pakjes zouden zo bovendien makkelijker te vervalsen zijn, wat zou leiden tot meer illegale handel. Dat kon zelfs een averechts effect hebben op de volksgezondheid: merkloze verpakkingen zijn goedkoper, waardoor mensen meer zouden gaan roken.
Het FCTC-verdrag had een achterdeurtje: wanneer een gesprek over een ‘technische kwestie’ ging, was dat wel toegestaan
Het tweede rapport was van consultancybureau Roland Berger. Dat voorspelde een miljoenenverlies aan accijnzen en een fors verlies van werkgelegenheid. Met name banen bij kleine tabakszaken, kiosken en supermarkten zouden op de tocht komen te staan.
VWS-minister Edith Schippers (VVD) had zich al eerder openlijk tegen merkloze verpakkingen uitgesproken. Zij liet de Europese Commissie weten de maatregel ‘te verstrekkend’ te vinden. Bird & Bird citeerde dat fijntjes in hun aan VWS-staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) gerichte rapport. Nederland stemde tegen het voorstel van de Europese Commissie, en invoering van de richtlijn werd aan de lidstaten zelf overgelaten. Een succes voor PMI: tot op heden hebben slechts zes EU-landen de maatregel ingevoerd.
Hoe meer overheidsniveaus bij wetgeving zijn betrokken, hoe meer mogelijkheden Philip Morris ziet om te lobbyen. ‘Alle politiek is lokaal,’ schreef het bedrijf in een intern lobbystuk. In Bergen op Zoom had PMI een grote sigarettenfabriek en warme banden met de lokale politiek. Zo riepen raadsleden van de Brabantse gemeente Kamerleden op om sigaretten niet duurder te maken, en reisden ambtenaren en een wethouder met het bedrijf naar de Europese instituten in Straatsburg.
Na een rechtszaak in 2015 was het bedrijf steeds minder welkom bij de ministeries. Daarmee groeide het belang van ‘machtige bondgenoten’ die voor de belangen van de fabrikant kunnen opkomen. Philip Morris had bovendien binnen het bedrijfsleven een ‘brede coalitie’ gevormd met ‘vrienden die niet vielen te negeren’.
Een van die bondgenoten is het VNO-NCW. De werkgeversorganisatie denkt mee over de strategie in Brussel en Den Haag, zei toenmalig VNO-NCW-voorzitter en CDA-prominent Niek Jan van Kesteren in 2013 tegen Vrij Nederland. In zijn gesprekken met toenmalig staatssecretaris Martin van Rijn kwam het tabaksbeleid regelmatig aan de orde. ‘Wij zijn een van de laatste vrienden van de tabaksindustrie.’
Dat is nog steeds zo. Afgelopen zomer reconstrueerde The Investigative Desk op basis van vertrouwelijke stukken hoe tabaksbedrijven via het VNO-NCW, supermarktbranche CBL en de VVD de meest vergaande maatregelen in het Preventieakkoord wisten af te zwakken.
Stap 3: Naar de rechter
Het vriendelijke masker dat Philip Morris draagt wanneer het met de politiek wil onderhandelen, valt in de rechtszaal af: daar verzet de fabrikant zich met hand en tand tegen elke centimeter regulering.
Terwijl Europa in 2013 nadacht over neutrale verpakkingen, sleepte PMI de Australische overheid voor de rechter. Dat land had, als eerste ter wereld, die maatregel een jaar eerder ingevoerd. Volgens de tabaksfabrikant stond het verbieden van merkafbeeldingen op gespannen voet met een handelsverdrag tussen Australië en Hong Kong. Een jaar later ondersteunde PMI de zaak die vijf tabaksproducerende landen bij de Wereldhandelsorganisatie tegen Australië aanspanden.
Ook de Europese Commissie bleef een juridisch gevecht niet bespaard. Hoewel de invoering van merkloze verpakkingen aan de lidstaten werd overgelaten, gingen de verplichte afschrikwekkende plaatjes en het verbod op mentholsigaretten de fabrikant te ver. Nadat het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Noorwegen en Ierland besloten merkloze verpakkingen in te voeren, werden zij elk voor het gerecht gedaagd.
Staatsscretaris Blokhuis dekte zich uitgebreid in tegen ‘de juridische procedures waar neutrale verpakkingen dikwijls mee gepaard gaan’
Toen Nederland in 2016 alsnog besloot strengere verpakkingseisen in te voeren, waarschuwde toenmalig VWS-staatssecretaris Martin van Rijn voor mogelijke rechtszaken. Zijn opvolger Paul Blokhuis (ChristenUnie) voerde de merkloze verpakkingen uiteindelijk door, maar dekte zich uitgebreid in tegen ‘de juridische procedures waar neutrale verpakkingen dikwijls mee gepaard gaan’.
PMI verloor de processen uiteindelijk, en moest Australië zelfs voor miljoenen compenseren. Desondanks hield PMI de Australische overheid een klein decennium bezig. De zaak die bij de Wereldhandelsorganisatie tegen Australië werd aangespannen, is pas in juni dit jaar afgesloten. De rechtszaken sloegen twee vliegen in één klap: ze vertraagden de wetgeving in de betrokken landen, en schrikken andere landen af om vergelijkbare besluiten te nemen.
Stap 4: Overstappen op ‘rookloze’ producten
In een online video klinkt treurige muziek; een man steekt een sigaret op in de duisternis. Een vrouw zegt: ‘Ik probeer al dertig jaar te stoppen.’ Alle nadelen van sigaretten komen voorbij. De video is van de Foundation for a Smoke-Free World (FSFW), een in 2017 opgerichte ‘onafhankelijke’ non-profit die door Philip Morris wordt gefinancierd. FSFW wil ‘nieuwe ideeën’ voor een ‘rookvrije wereld’ omarmen.
‘Als we weten samen te werken, kunnen we het aantal tabaksdoden sneller laten dalen,’ zegt Derek Yach, die als voormalig WHO-functionaris verantwoordelijk was voor het anti-tabaksverdrag FCTC; nu is hij president van de FSFW. ‘Werk met ons mee aan een rookvrije wereld,’ besluit Yach.
Dat kan met de IQOS, een product voor ‘de volgende generatie’. Het apparaat is een verwarmingssysteem waarin tabak niet wordt verbrand maar verhit, en daardoor ‘rookloos’ zou zijn. Overstappen op de IQOS staat volgens Philip Morris gelijk aan stoppen met roken. Hierdoor kan het bedrijf plots aanhaken bij de 'rookvrije wereld' die overheden bepleiten, hoewel de definities verschillen.
De IQOS zou de schade van roken beperken én de winst van Philip Morris doen stijgen. ‘This changes everything’
Dit apparaat is een ‘potentiële paradigmaverschuiving voor de industrie, volksgezondheid en rokers,’ zei PMI-ceo André Calantzopoulous tegen beleggers.‘This changes everything.’ Hij voorspelde gouden bergen: de IQOS zou de schade van roken beperken én de winst van Philip Morris doen stijgen. Tegen de tijd dat sigaretten vervangen zijn, zei de Griekse topman, is Philip Morris ‘onbetwist leider’ van de nieuwe tabaksmarkt.
In de herfst van 2017 introduceert het bedrijf de gelikte apparaatjes in Nederland. Er komt een IQOS-store in Amsterdam. Influencers op Instagram prijzen wereldwijd de producten aan en in Nederland wordt via cashback-acties, IQOS-coaches en verpakkingen van Marlboro-sigaretten reclame gemaakt. De IQOS komt zonder enige regulering in de schappen te liggen, omdat het verhitten van tabak niet onder de Tabak- en Rookwarenwet valt. Op het nieuwe product worden geen accijnzen geheven, kinderen mogen het kopen en er hoeven geen afschrikwekkende plaatjes op de verpakking.
Stap 5: Het debat ‘corrigeren’
Regulering voor de IQOS zal een kwestie van tijd zijn, beseft Philip Morris. Daarom legt het bedrijf de nadruk op ‘schadebeperking’: het nieuwe product zou aanzienlijk minder schadelijk zijn dan normale sigaretten. Zodoende zouden regels die de IQOS gelijkstellen aan een sigaret ‘een gemiste kans voor de volksgezondheid’ zijn, schrijft PMI-zegsman Peter van den Driest in Het Parool. ‘Dat kan toch niet de bedoeling zijn?’
Onafhankelijke wetenschappers wijzen op de tabak, nicotine, teer en kankerverwekkende stoffen in de IQOS. Maar daar weet Philip Morris wel raad mee. Net als vroeger zaait het twijfel: indertijd ondermijnde de tabaksindustrie de wetenschappelijke consensus dat roken kanker veroorzaakt, nu beweert het bedrijf dat de IQOS een verstandig alternatief is voor de roker die niet kan stoppen. Op basis van eigen studies claimt PMI dat de IQOS 90 tot 95 procent minder schadelijke stoffen uitstoot, een percentage dat niet door onafhankelijke wetenschappers wordt bevestigd. Zelf noemt het bedrijf deze tactiek ‘het debat corrigeren met feiten’.
Deze claim wordt eindeloos herhaald, waarmee de industrie zich na decennia afwezigheid toch weer weet te mengen in de discussie over de volksgezondheid. Door het rondpompen ervan krijgt de consument het idee dat de IQOS, hoewel niet gezond, aanzienlijk ‘veiliger’ is dan roken, en er geen consensus is over de schadelijkheid.
Het tabaksbedrijf licht in een reactie die informatie uit en zegt dat het RIVM hun claim ‘valideert’
Het RIVM gaat gedeeltelijk mee in de claims van Philip Morris. De IQOS is schadelijk, maar waarschijnlijk minder dan een gewone sigaret. In een factsheet schrijft het RIVM dat hun metingen van schadelijke stoffen overeenkomen met die van PMI. Het tabaksbedrijf licht in een reactie die informatie uit en zegt dat het RIVM hun claim ‘valideert’.
Het RIVM zegt desgevraagd dat de uitspraak dat de metingen overeenkomen ‘nog niet wil zeggen dat gebruik van de producten dus 90-95% minder schadelijk is.’ Het instituut verwijst naar de rest van de factsheet. De beschikbare gegevens bieden slechts ‘beperkte informatie’
over de gezondheidseffecten, omdat er maar een selectie van de aanwezige stoffen is gemeten. Ook stelt het RIVM over onvoldoende data te beschikken voor uitspraken over de effecten op korte en lange termijn. En het RIVM concludeert: de IQOS is wel degelijk verslavend en kankerverwekkend. Het weinige onderzoek dat wordt gedaan, is veelal gefinancierd door de tabaksindustrie, schrijven de onderzoekers in het factsheet.
Op basis van de RIVM-data voert staatssecretaris Blokhuis in 2018 regulering in voor de IQOS. ‘Alleen niet roken is de verstandige keuze,’ concludeert hij. Het overheidsbeleid blijft erop gericht rokers te laten stoppen, niet om ze te laten overstappen.
Het bedrijf boekt ondanks deze tegenslag wel een klein succesje. In het Preventieakkoord van 2018 wordt besloten om vanaf 2020 merkloze verpakkingen in te voeren voor sigaretten en shag. Maar dat geldt niet voor sigaren en producten als de IQOS en e-sigaretten. Onderhandelaars vertellen achteraf tegen The Investigative Desk waarom: er is ‘wetenschappelijke onduidelijkheid’ over de schadelijkheid van deze producten.
Het RIVM concludeert dat de afspraken in het Preventieakkoord niet volstaan om de geformuleerde doelstelling te halen: maximaal 5 procent rokers in 2040. Prompt komt Philip Morris met een nieuw rapport dat laat zien dat die doelstelling al acht jaar eerder gehaald kan worden indien de IQOS wordt ingezet om rokers te laten ‘stoppen’.
Nicotine als oplossing
Voor buitenstaanders lijkt PMI langzaam maar zeker uitgerangeerd te raken. Het aantal rokers in Nederland neemt af, lobbyisten zijn niet langer welkom aan de onderhandelingstafels. Voorstanders van een rookvrije generatie spreken hoopvol van het ‘eindspel’ van de sector en een wereld zonder rokers.
Maar Philip Morris blijft machtig en de sigarettenmarkt is nog altijd zeer lucratief: Marlboro is het bestverkopende A-merk in de supermarkt en de omzet groeit in Nederland al jaren met tientallen miljoenen. Ook de lobby van het bedrijf blijft redelijk succesvol. Jarenlang werden de neutrale verpakkingen uit het Nederlandse wetboek gehouden. En nu die uiteindelijk toch worden ingevoerd, geldt dat voorlopig niet voor de IQOS.

Wereldwijd is er al helemaal geen sprake van een ‘eindspel’ voor tabak. De WHO vreest dat tabak tien keer zoveel tabaksdoden zal eisen als in de vorige eeuw. Terwijl Philip Morris in het westen voor een ‘rookvrije wereld’ pleit, zullen die slachtoffers vooral in Afrika en Azië vallen, waar het bedrijf in de groeiende bevolking nieuwe klanten ziet.
Ondertussen benut Philip Morris het strikt gereguleerde West-Europa om de nieuwe strategie te testen, voordat die in de rest van de wereld nodig is: een langzame transitie van de brandende sigaret naar de verhitte variant, van de ene schadelijke en verslavende winstbron naar de volgende.
Nog even over die traditionele sigaret, vraagt Kockelmann in z’n radioprogramma aan Van den Driest, de directeur Corporate Affairs van Philip Morris. Als je weet dat die dodelijk is, waarom verkoop je die dan nog? Die behoefte is er nu eenmaal, antwoordt Van den Diest. Hij vervolgt: ‘Als we daar nu mee zouden stoppen, komt dat de volksgezondheid absoluut niet ten goede. Dan springt de concurrentie in dat gat.’
Philip Morris zag ‘weinig heil’ in een interview voor dit artikel, al stelt het bedrijf ‘transparant’ te willen zijn. Na een lijst met 28 vragen en inzage in een conceptversie van dit artikel, gaf de tabaksfabrikant antwoord op twee vragen.
Het bedrijf meent dat het ‘de kwaliteit van regelgeving ten goede komt’ als ‘alle betrokken partijen hierover worden geconsulteerd en deze inbreng wordt meegenomen in een beleidsafweging’. Dat wordt volgens Philip Morris belemmerd door een ‘onjuiste interpretatie’ van het FCTC-verdrag. ‘Dit laat onverlet dat wij onze visie op het tabaksbeleid zullen blijven delen met de overheid aangezien wij er van overtuigd zijn dat het voor diezelfde overheid nuttig is om kennis te nemen van onze standpunten.’
Philip Morris zegt dat het sigaretten zo snel mogelijk wil vervangen voor de rookloze producten. Het bedrijf zegt voor een tabaksbeleid te pleiten waarin ‘rekenschap’ wordt gegeven van een verschil van risico tussen sigaretten en ‘rookloze producten’. Volgens PMI moeten consumenten in staat zijn zich te informeren over ‘minder schadelijke, rookloze alternatieven’. Volgens het tabaksbedrijf kan het aantal rokers in Nederland dan veel sneller dalen. Ook stelt PMI dat het er ‘alles’ aan doet om te zorgen dat hun producten uit de handen van jongeren blijven.
Verder is dit artikel ‘veelal gericht op het verleden, dat wil zeggen de periode voordat de transformatie van ons bedrijf is ingezet,’ schrijft Philip Morris. ‘Hierdoor komt een beeld naar voren dat in onze optiek niet overeenkomt met de actualiteit.’
Het bedrijf voegt toe dat het ‘incorrect’ is dat de lobbystrategie in Nederland wordt uitgeprobeerd voordat die in de rest van de wereld wordt gebruikt. Ter onderbouwing wijst Philip Morris erop dat de ‘rookloze’ producten in 61 markten wereldwijd verkrijgbaar zijn. ‘Het is onze doelstelling dat er in 2025 wereldwijd meer dan 40 miljoen rokers zijn gestopt en overgestapt op onze rookvrije alternatieven.’
30 Bijdragen
Adosh van der Heijden 4
Albert Sikkema 1
Tot ik bij de verantwoording kom (goed dat het genoemd wordt) en zie welke organisaties dit (mede) gefinancierd hebben. Bij mij blijft dan toch de vraag achter of wat ik net gelezen heb wel een echt journalistiek stuk is, of een uiting van datzelfde lobbyen, maar dan van de andere groep belanghebbenden. Begrijp me niet verkeerd: ik ben 100 procent tegen roken (te veel longkanker gezien in werk en privé) maar het komt de geloofwaardigheid niet ten goede, helaas.
Anske van Luijtelaar 1
Albert SikkemaJan Ooms 10
Albert SikkemaHet is gewoon een moordwapen waarmee grof geld wordt verdiend, wat gelijk ook het enige oogmerk is van de fabrikanten. Veel, heel veel geld, ongeacht het aantal doden en de manier waarop diegenen sterven!
Albert Sikkema 1
Jan Oomsom dit soort stukken te schrijven.... wat niet bijdraagt aan de geloofwaardigheid van dit soort journalistiek om bij te dragen aan een verandering in denken voor hen die twijfelen. Wil je overtuigen dat de ander ongelijk heeft, dan kun je niet dezelfde methodiek bezigen.
Ties Keyzer
Albert SikkemaWat betreft de fondsen waarborgen we onze journalistieke afhankelijkheid op een aantal manieren. We gaan niet in zee met commerciële partijen, wel bestaat een deel van onze donateurs uit maatschappelijke organisaties. Die steunen ons platform omdat ze aan de maatschappelijke waarde van journalistiek zien en daaraan willen bijdragen. Sommige van deze fondsen financieren de volle breedte van ons collectief, dat naast naast tabak ook andere sectoren zoals de farmaceutische industrie en energiesector volgt. Anderen kiezen voor een thematische donatie, omdat dit beter bij het fonds past. Dat kan alleen tabak zijn, maar ook alleen de farmacie.
Aan iedere donatie verbinden we de strikte voorwaarde dat wij zelf volledige zeggenschap hebben over onze onderwerpen, onderzoeksvragen, datagebruik en verwerking - kortom, onze journalistiek. Dat is dus bijvoorbeeld al een wezenlijk andere methode dan de directe commerciële deelfinanciering waar veel wetenschappelijke studies momenteel worden gefinancierd, die wel de academische toets van onafhankelijkheid doorstaan.
Albert Sikkema 1
Ties KeyzerIk hoop dat je meer van dit soort stukken hier voorbij kunt laten komen: een stuk bewustwording en een kritische blik hierin is hard nodig voor onze samenleving.
(Wat betreft academische toets van onafhankelijkheid: dat is in veel gevallen natuurlijk een papieren tijger. Leerstoelen en onderzoek die betaald worden door het bedrijfsleven hebben zelden een uitkomst die ingaat tegen de commerciële belangen van datzelfde bedrijfsleven. Niettemin moeten we het er op het moment mee doen. Maar ik vermoed dat we elkaar daarin zeker kunnen vinden.)
Anita Wijnstok
Ted Sluymer
Anita WijnstokMarc Fahrner 7
Anita WijnstokHein Griffioen
Anita WijnstokAnita Wijnstok
Marcel Ooms 1
Dat roken slecht is, staat voor mij verder buiten kijf. Maar lost die constatering ook maar iets op? En is het demoniseren van een bedrijfsrak en haar buitensluiten van discussies de oplossing? Het toont eerder zwakte van moralisten zonder argumenten.
Wel blij dat ik niet (meer) rook. Eerlijk is eerlijk. Ik denk echter dat roken grotendeels iets is, dat je moeilijk bestrijdt. Bot tegen de fabrikanten ageren, vind ik dan geen sterke strategie. Inmiddels zit de ‘halve jeugd‘ aan de drugs en gaan wij discussiëren over of e-sigaretten wel zo onschadelijk zijn? Dan gaat er iets niet goed in mijn ogen.
Thomas Mohring
Marcel OomsJe punt rondom drugs snap ik, maar het een hoeft het ander niet uit te sluiten toch? Ministerie van VWS moet zich zowel met beleid op drugs als beleid op sigaretten als beleid op e-sigaretten richten omdat allen een schadelijk effect hebben op de gezondheid. Waarbij de omvang van dat effect voor e-sigaretten dus nog onderwerp van discussie is.
Marcel Ooms 1
Thomas MohringIk ben tegen lobbyen zoals het nu werkt want het ontwricht, maar dat is niet alleen maar de schuld van de lobby. Ook niet bij de discussie over roken. We zitten naar mijn mening echter in de situatie dat 'de politiek' () veelal totaal niet weet wat te doen en haar heil dan zoekt bij machtige lobbygroepen, die kant-en-klare meningen en standpunten plus argumenten soufleert, die door de politici alleen nog maar politiek hoeven te worden gewogen. Misschien dat nu duidelijk wordt waarom een Philip Morris niet meer welkom is? Ik ben ervan overtuigd, omdat het logisch lijkt, maar dat komt dus enkel en alleen omdat hun standpunten politiek geen waarde (meer) hebben. Dat veronderstellende kan ik e.e.a. onmogelijk lof toezwaaien.
Ik heb geen respect voor dat gedrag van onze overheid. En als al het andere kwade mag geschieden, dan zie ik niet in wat de louterende waarde van argumenten uit belanghebbende industrie relatief kwaad kan doen. Ik kan het dus vermoeden: men heeft geen goed doordacht eigen standpunt. Beter is dan de boodschapper de deur te wijzen.
Neemt niet weg dat de tabaksindustrie ook geen hemel is, Maar waarom zou dat een argument zijn?
Jan Ooms 10
Marcel OomsOok ú twijfelt.
En laat dat nu precies zijn waar PMI u en alle andere mensen wil hebben. Je hoeft de tegenstander niet te bestrijden, alleen twijfel zaaien is voldoende zodat wetgeving en regulering uitgesteld of niet ingevoerd worden, zodat het cashen en moorden gewoon kan doorgaan.
En ja, ik heb ook gerookt, maar ben er gelukkig al 22 jaar vanaf.
Marcel Ooms 1
Jan OomsAnnemiek van Moorst 11
Marcel OomsGigi Bakker 3
Jan Ooms 10
Gigi BakkerAndries Munnik 3
Dat het verbrandingsroken een gewoonte is die moet worden ontmoedigd ben ik het eens, maar daar een exorbitant prijskaartje aan hangen is typisch Nederlands: geld als aflaat, als boete: slechte gewoonten mogen, als je maar de protomonnee trekt / kan trekken.
Verder wens ik alle betrokkenen veel wijsheid met hun respectievelijke strijd. Leuk artikel hoor: de meeste deelnemers komen erg betrokken en mindful over. Dat de implementatie van de uitgangspunten nogal eens de plank misslaat doet daar niets aan af.
Jan Sinke 10
Het frappante is ook dat de aandelen van PMI vooral door institutionele beleggers wordt gehouden waarvan The VanGuard Group de grootste met een kernwaarde "doing the right thing". Wanneer ik dit dan lees dan weten u en ik wat 'the right thing' is. (https://www.marketscreener.com/quote/stock/PHILIP-MORRIS-INTERNATION-2836703/company/)
https://about.vanguard.com/community-stewardship/core-value-stewardship/
Annemiek van Moorst 11
E-cigaretten en vapen of dampen is echt - wetenschappelijk aangetoond - minder slecht dan roken. In de UK bijvoorbeeld worden mensen met COVD die niet met roken kunnen stoppen e-cigaretten of vaping aangeraden. Diverse onderzoekers zijn ervan overtuigd dat vapen minder slecht is dan roken.
Natuurlijk is helemaal niet roken het beste.
Philip Morris is met zijn IQOS een vreemde eend in de bijt omdat zij echte tabak gebruiken terwijl in de andere 'merken' de smaken en nicotine in glycerol e.d. zitten en verhit worden. Ook hebben zij grote schade aan de tot enkele jaren terug bloeiende vaping markt toegbracht door overnames (concurrenten met betere producten en die dan kapot laten gaan) en FDA te zetten op diverse zaken om de concurrentie - veelal kleine zaken die het vaak zeer goed deden met biologische producten - op allerlei fronten dwarst te zitten. Met succes. Want in dit srtikel geen woord erover behalve dan dat de RIVM zijn voorheen pertinent onjuiste informatie inmiddels enigszins heeft aangepast.
https://www.gov.uk/government/news/e-cigarettes-around-95-less-harmful-than-tobacco-estimates-landmark-review
https://www.blf.org.uk/your-stories/the-latest-on-e-cigarettes
Marco Fredriks 4
Annemiek van MoorstAnnemiek van Moorst 11
Marco FredriksMarcel Vossestein 4
Het Haags Gerechtshof legde de kern uitstekend uit in het arrest van 6 december 2018 met als hoofdpunten:
• De sigaretten van de tabaksproducenten worden volgens de stringente Nederlandse en Europese wet- en regelgeving gemaakt en getest.
• Het gebruik van 'ventilatiegaatjes' in het mondstuk van de sigaretten en de toevoeging van additieven aan sigaretten is al lang bekend bij de Nederlandse overheid en de Europese commissie.
• Dot geldt ook voor de (veel) hogere uitstootwaarden van de aan sigaretten toegevoegde kankerverwekkende stoffen bij het daadwerkelijk door personen roken van sigaretten dan bij het testen van die waarden door een rookmachine.
• Deze wetenschap is voor de Europese regelgevers tot op heden geen aanleiding geweest tot het wijzigen of aanscherpen van de regels voor het produceren van sigaretten en testen van sigaretten.
• Zolang de tabaksproducenten zich aan deze Europese en nationaalrechtelijk vastgestelde regels houden, mogen de lidstaten (en dus ook Nederland) de handel in sigaretten volgens diezelfde Europese regels niet verbieden.
• Alleen de (Europese) regelgever kan beslissen over ingrijpende maatregelen tegen tabaksproducenten.
• Bij deze stand van zaken kan niet worden gezegd dat de sigaretten van deze producenten illegale producten zijn, zoals klagers betoogden.
• Er kan dan dus ook geen sprake zijn van strafbaar gedrag. Het feit dat sigaretten een verslavend karakter kunnen hebben en gezondheidsrisico's met zich mee kunnen brengen, verandert daar niets aan.
• Evenmin kan om die reden worden gesproken van 'sjoemelsigaretten' door het valselijk manipuleren van de (uitkomsten van de) rookmachine door de tabaksproducenten, zoals klagers stelden.
[Gerechtshof Den Haag, 6-12-2018]
Het alles hangt samen met de ruime toestemmingen van overheden voor de commercie en met name chemie en farmacie. Hun verdienmodellen zijn heilig ten koste van de volksgez
Niek Jansen 9
Dat de sigarettenindustrie er alles aan doet om de bevolking zoveel
mogelijk verslaafd te maken aan het dodelijke nicotine gebruik is een streven dat je niet verandert door die sigarettenindustrie alleen aan te vallen.
Dat is immers de doelstelling van die industrie.
Veel effectiever lijkt mij te focussen op onze politieke vertegenwoordigers die medeplichtig zijn aan die massale moordpartij en hun ziel verkopen met hun lobbywerk en verkoop van sigaretten faciliteren.
In bovenstaande link kun je lezen hoe PM een studie maakt van de toegankelijkheid van Euro parlementariërs tbv hun lobby en daar prijkt ‘onze’ Wim van de Camp van de EVP al jaren op de 4e plaats als lobbyist waar dus bepaald niet geheimzinnig over wordt gedaan.
Dit moet verboden worden op straffe van uitsluiting van het lidmaatschap van het EU parlement.
https://corporateeurope.org/en/power-lobbies/2016/12/ombudsman-final-ruling-slams-european-commission-maladministration-violating
In dit artikel stelt de EU ombudsman de EU commissie en m.n. Juncker en Timmermans ernstig in gebreke wat betreft de naleving van VN- en WHO normen inzake het beperken van lobby activiteiten.
De EU cie. stelt zich hiermee meer in dienst van de belangen van de sigaretteindustrie dan van de volksgezondheid.Overigens is dat een houding die ook op andere industriën van toepassing is zoals bijv. pesticideindustriën.
Ook het enthousiame waarmee de EU neo- liberale vrijhandelsverdragen sluit wijzen op een belangenverstrengeling met de belangen van multinationals.
Immers via de geschillencie. van vrijhandelsverdragen kunnen nationale overheden verplicht worden tot enorm hoge finantiële compensatie eisen voor geleden verliezen vanwege beperking van de verkoop van sigaretten.
https://corporateeurope.org/en/international-trade/2014/04/still-not-loving-isds-10-reasons-oppose-in
Arthur van Houdt
Echter, wordt de e-sigaret anders en in andere frequenties gebruikt dan een normale sigaret. Er zijn daardoor dringende aanwijzingen (waarvan onderzoek nog loopt) dat daardoor de e-sigaret andere - vermoedelijk tenminste net zulke gevaarlijke - eigenschappen heeft als de normale sigaret. Door de relatief korte tijd dat de e-sigaret bestaat weten we dat nu echter nog niet zeker!!
Enkele urls hierbij:
https://nltimes.nl/2020/05/12/e-cigarettes-harmful-thought-study
https://www.uhhospitals.org/Healthy-at-UH/articles/2019/12/vaping-may-be-more-dangerous-than-cigarette-smoking-studies-show
https://www.health.harvard.edu/blog/can-vaping-damage-your-lungs-what-we-do-and-dont-know-2019090417734#comment-125279
EF Karman 1
Meest opvallende overeenkomst is het doen-alsof-je-tegen-bent, en dan op het cruciale moment stiekum je concurent onderuit halen, zoals de sigarettenfabrikant zijn zogenaamde stichting voor-een-rookvrije-samenleving optuigde en van een voorzitter voorzag.
Fred Ekkel
Wat mij verwonderd is dat met geen woord wordt gesproken over de moeder van Lodewijk Asscher en via haar en mogelijk Lodewijk de link naar de politiek, of toch ook met andere niet onbelangrijke bedrijven die door haar als adviseur of commissaris te betalen, bewijzen ook een flinke pot boter op hun hoofd te hebben want de meeste bedrijven zijn financieel zwaar gelinkt aan de overheid, laten we maar zeggen een behoorlijk parasitair gehalte hebben.
Zou zij van al het gedraal van PMI nu echt niet op de hoogte zijn geweest ?
En daarover nooit met haar Lodewijkje hebben gesproken ?
Goede vriend van me (apotheker hij leeft helaas niet meer) zei vaak:
Roken ? Daarmee stoppen ? Natuurlijk niet !
Past de overheid wel. Ziektes als gevolg van roken zijn voor de gemeenschap over het algemeen in behandeling niet te duur en duren vaak ook niet te lang voordat de dood toeslaat ! Dus ouwe dag hoef je ook dan ook niet meer te financieren, t' ja en die accijnzen zijn natuurlijk toch telkens weer ook lekker meegenomen.
Hypocrisie, complot-denkerij of realiteits-denken geeft het om mij maar een naam.
Zou fijn zijn dat TID is zou belichten hoe de overheid hier mee omgaat, of die het initiatief (de moed) durft te nemen om hier met overheidsbril een moreel standpunt over in te nemen.
Mevr. Asscher- Vonk heeft dat schijnbaar niet gedurfd en haar zoon interesseerde het waarschijnlijk niet of heeft niet de intelligentie om zich daartoe te interesseren. Heeft hij natuurlijk met de de toeslagen-affaire ook al bewezen door zich behoorlijk te kunnen des interesseren.
Ook hier blijkt weer: Het is niet belangrijk te weten wie je bent maar wie je kent.
Laat Kockelmann mevr. Asscher - Vonk maar is uitnodigen.