Politieke spelletjes: het IMF verlaat Griekenland

‘SYRIZA gelooft niet in liberalisering van de markt’. ‘De huidige regeringspartij ontbeert elke relevante politieke ervaring’. ‘De politieke structuur in Griekenland is hét probleem’. ‘We kunnen nog geen tandwiel produceren, onze productiefaciliteiten zijn waardeloos’. ‘De achtereenvolgende Griekse regeringen hebben de gewone burgers niks opgeleverd’. ‘Als Griekenland de euro verlaat, dan destabiliseert de Balkan’.

Grieks defaitisme

Dit waren enkele uitspraken van een groep van negen Griekse journalisten tijdens een gedachte-uitwisseling met vier Nederlandse Europa-deskundigen op woensdag 10 juni 2015, onder wie ondergetekende. En dat in de week waarin het voortbestaan van de financiële continuïteit van Griekenland op het spel staat en een beslissende fase ingaat. De Griekse journalisten waren bezig aan een Holland Tour. Ze wilden weten hoe Nederland denkt over de Griekse crisis, die nu al meer dan vijf jaar duurt en weer terug is van nooit helemaal weggeweest op de voorpagina’s van alle internationale kranten. De EU, was de teneur van hun uitspraken, wordt door de meeste Grieken gezien als 'een veilige moederkloek', de huidige ellende neemt men maar voor lief. Het defaitisme dat zij etaleerden was ontluisterend. Zij hebben de indruk dat hun landgenoten zelf ook niet meer weten hoe uit de malaise te geraken. En dat ze zich vast klampen aan de Europese instituties, zoals de trojka in hun land momenteel moet heten, ook al bieden die slechts een schijnzekerheid. Maar één van de drie leden van die trojka houdt het nu voor gezien: het IMF kondigde deze week aan zich, weliswaar voorlopig, terug te trekken uit het triumviraat met de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank (ECB). ‘De bal ligt nu vooral in het Griekse kamp’, zei IMF-woordvoerder Gerry Rice. ‘Er bestaan grote verschillen tussen onze opvattingen op de meeste kernpunten’, zo voegde hij er nog aan toe. En: ‘There has been no progress in narrowing these differences recently. Thus, we are well away from an agreement’. Aldus Rice, die daarmee volgens veel commentatoren de druk op de linkse SYRIZA-regering wil opvoeren. Of dat de werkelijke reden is, is niet vast te stellen. Zoals bekend wil de Griekse regering dat er een eind komt aan de inhumane gevolgen van de strenge bezuinigingspolitiek, die een groot deel van de Grieken aan de bedelstaf heeft gebracht. Met massale werkloosheid, een explosie van het aantal zelfmoorden en een exodus aan hoogopgeleide jonge Grieken tot gevolg. De werkloosheid is in het eerste kwartaal van 2015 verder opgelopen: 26,8 procent van de beroepsbevolking zit officieel zonder werk. Dat zijn meer dan 1,2 miljoen mensen op een totale bevolking van elf miljoen.

Trekken aan een dood paard

Naar verluidt ziet het IMF het vooral niet meer zitten, omdat het ‘trekken blijft aan een dood Grieks paard’.

Hoe geloofwaardig is het IMF eigenlijk nog?

Hoe geloofwaardig is die officiële lezing van het Fonds? Al in 2013 hebben verschillende IMF-officials ernstige kritiek geleverd op de aanpak door de Europese Commissie van de Griekse crisis. Zij verweten de Commissie dat ze politiek bedreef in plaats van effectieve hulp te bieden. En recent uitte de voormalige IMF-bewindvoerder voor Ierland, Ashoka Mody, dezelfde kritiek op het beleid van de trojka. In zijn analyse stelde hij dat het absurd was om in een krimpende economie op deze 'ondoordachte wijze' te bezuinigen, zeker zonder ook de andere elementen van het traditionele IMF-hervormings programma toe te passen: kwijtschelding staatsschulden tot een draagbaar niveau én monetaire devaluatie van de nationale munt. Het eerste gebeurt niet, omdat dan ook Portugal, Spanje, Italië en Frankrijk hetzelfde zullen eisen – en dat trekt de Europese bankensector niet. En die monetaire devaluatie kan niet, omdat de Grieken gevangen zitten in de voor hun land veel te dure euro.

Griekse hervormingen

Ook het verwijt dat er te weinig is gedaan door de Grieken snijdt geen hout. Als we kijken naar de afname van het ambtenaren apparaat, dan zien we dat die sedert het begin van de crisis met een kwart is gekrompen. Zie onderstaande tabel.

Bron: EC

Meer dan 255.000 ambtenaren zijn de laan uit gestuurd en SYRIZA wil 15.000 daarvan opnieuw een baan geven, dat is nog geen zes procent van de ontslagen ambtenaren. Het is nogal boud om dan te stellen dat er sprake is van ‘terugdraaien’ van eerder genomen maatregelen, zoals de trojka zegt. En ook het begrotingstekort is teruggebracht van 15,6 procent in 2009 naar 2,5 procent van het BBP in 2014.

De Franse president Hollande heeft tonnen boter op het hoofd

Wat heeft Frankrijk bijvoorbeeld in dat opzicht gedaan? Om maar een land te noemen. Maar de Franse president zit wel – als enige eurozone-lidstaat naast geldschieter Duitsland – aan tafel om de Grieken de les te lezen. Intussen weigert Hollande zelf wel om te hervormen, sterker, direct na zijn aantreden als president hij draaide de maatregel van zijn voorganger Sarkozy om de pensioenleeftijd te verhogen van 60 naar 62 jaar,  weer terug. Hoezo boter op het hoofd? Hebben de Grieken geen maatregelen genomen om hun economie te hervormen? Volgens het ‘Doing Business’ rapport stonden de Grieken in 2009 op plek 109 van de landen waar het beste zaken konden worden gedaan. In 2014 waren ze gestegen naar plek 61; 48 plaatsen hoger. Hetzelfde geldt voor het hete hangijzer van de pensioenen.

De Grieken hebben de afgelopen jaren wel degelijk draconische maatregelen genomen

De Grieken hebben de afgelopen jaren wel degelijk draconische maatregelen genomen om de pensioenen te versoberen. Zie hier voor een nadere toelichting daarvan (pagina 39 en 40). De Grieken hebben onder meer een nieuw basispensioen ingevoerd van 360 euro per maand, de pensioenleeftijd verhoogd van 60 naar 65 (hallo Hollande!) en een eind gemaakt aan het eindloonstelsel. De Grieken hebben de meest vergaande maatregelen genomen op pensioengebied in de hele EU. Overall hebben de Grieken meer gedaan dan Spanje en Italië, om over Frankrijk maar te zwijgen.

Politieke spelletjes

Er worden politieke spelletjes gespeeld door Brussel. Dezelfde spelletjes die ook werden gespeeld in 2010, toen de Grieken de eerste bail out kregen. Iedere betrokkene wist toen al dat de Grieken dat geld nooit en te nimmer terug zouden kunnen betalen. Dat was ook helemaal niet de bedoeling, het doel was de banken schadeloos te stellen en – vooral – om de euro te redden als politiek prestige project, aldus één van de direct betrokkenen bij de onderhandelingen van destijds, die uiteraard anoniem wenst te blijven, wil hij zijn baan blijven houden. Griekenland wordt de duimschroeven aangelegd en een echt IMF-hervormingsprogramma onthouden. Niet omdat het niet kan, maar omdat de EC het niet wil. En waarom wil Brussel het niet? Omdat de rest van Latijns Europa dan hetzelfde wil. En dat betekent een zware klap voor de banken en het einde van het politieke prestige project, de euro.