Tijdens de verkiezing is er veel aandacht geweest voor het feit dat de volgende President het negende lid van het Amerikaanse Hooggerechtshof (Supreme Court) zal benoemen. Eerder dit jaar is daar een vacature ontstaan na het overlijden van de conservatieve rechter Scalia. Op dit moment telt de Supreme Court nog acht leden, vier (zeer) conservatieve en vier (zeer) liberale.

Aangezien rechters in de Supreme Court voor het leven worden benoemd, is de benoeming van de opvolger van Scalia een zeer belangrijke. Het Supreme Court kan elke wet af schieten. Met de benoeming van een nieuwe rechter kan Trump dus een duidelijke stempel drukken op de VS — een stempel die ook nadat hij het Witte Huis verlaten heeft nog lang zichtbaar en voelbaar zal blijven.

Met de benoeming van een nieuwe rechter kan Trump een duidelijke stempel drukken op de VS

In dat opzicht was het niet alleen cruciaal wie de volgende president zou worden, maar ook welke partij na 8 november de Senaat in handen zou hebben. De Amerikaanse president draagt de rechters voor, maar de Senaat moet die benoeming vervolgens nog wel goedkeuren. Zouden de Democraten een meerderheid krijgen in de Senaat, dan zouden ze Trump op dit gebied kunnen dwarsbomen — net zoals de Republikeinen sinds het overlijden van Scalia de pogingen van Obama om een opvolger te benoemen hebben tegengehouden. De Republikeinen hebben echter niet alleen het Witte Huis veroverd, ze hebben ook hun meerderheid in de Senaat weten vast te houden.

Fed overhoop

Waar echter nauwelijks aandacht voor is geweest, is voor het feit dat President Trump ook op een ander — minstens net zo belangrijk — gebied diepe sporen na kan laten. Ik heb het dan over het monetair beleid. Meer specifiek: het bestuur van de Fed (voor Federal Reserve), de Amerikaanse centrale bank.

Het dagelijks bestuur daarvan is meteen het grootste deel van het twaalfkoppige rentecomité van de Fed, dat de rente in de VS bepaalt. Dat dagelijkse bestuur mag maximaal zeven leden tellen. De afgelopen jaren bestond dit bestuur echter uit vijf leden; elke keer dat president Obama probeerde de twee uitstaand vacatures in de vullen, blokkeerde de Senaat dat. 

Net zoals bij de benoemingen in het Supreme Court, geldt ook voor de benoemingen in het Fed-bestuur dat de Senaat de voordracht van de president moet goedkeuren. Waar Obama een vijandige Senaat tegenover zich had, is de situatie nu echter heel anders. President Trump kan vanaf januari vrij snel en zonder veel moeite de twee vacatures binnen het bestuur van de Fed opvullen.

Omdat de Democraten aan het begin van het Obama-tijdperk een meerderheid in de Senaat hadden, heeft dat ertoe geleid dat alle vijf huidige leden van het Fed-bestuur door Obama zijn aangesteld; sommige van de Fed-bestuurders zijn voormalige trouwe adviseurs van de huidige president. Omdat ze worden aangesteld voor een eenmalige zittingstermijn van 14 jaar, zullen de huidige leden van het Fed-bestuur nog heel lang mogen blijven. De eerste die weg zal moeten is de vice-voorzitter Stanley Fisher, maar ook hij kan tot begin februari 2020 gewoon blijven zitten. De andere bestuurders hebben termijnen die pas in 2022, 2024 2026 of zelfs 2028 aflopen. 

Exit Yellen

‘Maar dan kan Trump toch nauwelijks over zijn graf heen regeren?’, hoor ik u denken. Immers, zelfs als Trump ook de verkiezingen in 2020 wint, zal hij maar twee van die vijf kunnen vervangen. Dat is niet helemaal juist. Er spelen namelijk twee zaken een relevante rol in dit geheel. 

Het rentecomité van de Fed bestaat, zoals gezegd, uit twaalf leden. Het dagelijks bestuur heeft daarin een meerderheid, met zijn zevenen. De andere vijf leden komen uit de groep van de twaalf presidenten van de regionale centrale banken, her en der verspreid door de VS. Met zijn twaalven hebben ze elk jaar, volgens een roulatieschema, vijf stemmen in het rentecomité. Maar wie die presidenten worden, dáár heeft het dagelijks bestuur een belangrijke stem in. 

Als president Trump twee bestaande vacatures invult, dan kan hij dus nog niets. Immers, ‘zijn’ Fed-bestuurders zouden nog steeds een minderheid zijn. Maar dan is er nog die tweede zaak.

Het gebeurt zeer regelmatig dat zittende bestuurders hun termijn niet afmaken

De benoeming van de huidige voorzitter, Janet Yellen, loopt pas in 2024 af. Echter: dat is haar benoeming als lid van het bestuur. Haar benoeming als voorzitter van dat bestuur is telkens maar goed voor vier jaar. Uiterlijk in februari 2018 moet haar huidige termijn als voorzitter verlengd worden. President Trump hoeft dat niet te doen en kan eind volgend jaar iemand anders — één van de twee mensen die hij daarvoor in het bestuur benoemt bijvoorbeeld — als voorzitter voordragen.

In theorie kan Yellen dan gewoon in het bestuur blijven — zoals gezegd is haar termijn goed tot 2024. In de praktijk zou het echter zo’n schoffering en gezichtsverlies zijn als ze geen voorzitter mag blijven, dat ze waarschijnlijk zou opstappen. President Trump kan dan zijn derde bestuurslid bij de Fed benoemen. Van die drie bestuursleden zouden er één voorzitter en één vice-voorzitter zijn. Daarmee vult Trump dus twee in de praktijk zeer invloedrijke posities binnen het Fed-bestuur.

De kans is bovendien groot dat ook een of meer huidige bestuursleden zo’n Fed zouden verlaten. Het gebeurt namelijk zeer regelmatig dat zittende bestuurders hun termijn niet afmaken. Trump zou dan de meerderheid van het Fed-bestuur aangesteld hebben.

Het zou mij niet verbazen als Trumps intrek in het Witte Huis daarbij een exit van Yellen als Fed-voorzitter zal betekenen. De kans is groot dat president Trump op monetair gebied voor een ware aardverschuiving gaat zorgen.