
Hoe moet Nederland verlost worden van de hoge private schulden? Drastisch schulden (gedeeltelijk) kwijtschelden zoals sommigen bepleiten of is het een kwestie van rustig uitzieken? Econoom Marcel Canoy en Robin Fransman maken een afweging.
De Europese aanpak tegen de crisis concentreerde zich tot nu toe vooral op hoge handelsbalans- en overheidstekorten en het bankentoezicht. Nu begrotingstekorten en overheidsschulden weer houdbaar zijn geworden en de onbalans in handelsbalansen is geslonken, komt de kernoorzaak van de crisis in beeld: de hoge private schulden.
Door loonmatiging en lastenverzwaringen zijn in veel landen de private schulden fors gestegen, waardoor de consumptieve vraag nog vele jaren zal achterblijven. Bedrijfsinvesteringen beperken zich vooral tot vervangingsinvesteringen, terwijl huishoudens, pensioenfondsen en verzekeraars door de lage rente meer gaan sparen of hogere premies innen om hun vermogensdoelen te bereiken. Het gevolg is een permanent hoog werkloosheidsniveau en druk op de belastinginkomsten. Hopen op economische groei van enige substantie onder die omstandigheden is een vorm van wensdenken. Zonder groei in de effectieve vraag van consumenten, zal elke opleving gevolgd worden door teleurstelling.
Europese koploper
De hoge private schulden zijn ook een persoonlijk drama: mensen in huishoudens die gebukt gaan onder hoge schulden zijn ongezonder en hebben veel vaker psychische problemen met een uitstraling naar kinderen in die gezinnen. Ook in Nederland groeiden de private schulden heel sterk, vielen de banken bijna om en steeg de staatsschuld en het begrotingstekort. Toch kwam Nederland minder in de problemen. We waren namelijk wel solvabel en concurrerend. De solvabiliteit van Nederland kwam vooral door de pensioenen en het langdurige grote handelsoverschot. Tegenover onze schulden staan nog veel grotere vermogens. Die zijn echter voor de meeste huishoudens niet bruikbaar, waardoor ook in Nederland de bestedingen sterk zijn gedaald en naar verwachting nog lang laag blijven. Worden onze ruime vermogens wel goed aangewend?Van alle landen in de Eurozone heeft Nederland verreweg de hoogste hypotheekschuldenVan alle landen in de Eurozone heeft Nederland verreweg de hoogste hypotheekschulden. Met het aantrekken van de economie en huizenmarkt zijn de hypotheekschulden weliswaar met 1 procent gedaald, maar het beschikbare inkomen om de schulden te betalen is met -6 procent nog harder gedaald. De Nederlandsche Bank verwacht dat de hoofdmoot van de restschulden nog zo’n 10 jaar zal blijven bestaan.
Uitzieken of ingrijpen?
Over de noodzaak om tot actie over te gaan kun je evenwel verschillend denken. De hoofdvraag is: Kunnen we de problemen gewoon langzaam laten uitzieken of zijn er structurele maatregelen nodig? We hebben hierover zo ons eigen opvattingen, maar we willen ook twee nauw betrokken spelers aan het woord laten. De eerste is jurist Sven Hulleman die opereert namens de stichting ´Restschuld Eerlijk Delen´. De tweede is de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Hulleman staat met zijn stichting zo´n 1500 gezinnen met problematische restschulden bij. ‘Ze kunnen nergens heen. Het normale rechtssysteem werkt niet goed voor deze mensen. Als je wilt procederen tegen banken heb je zeer specialistische advocaten nodig en die krijg je niet pro deo.’ Behalve Hulleman dan, want die heeft het zijn missie gemaakt om deze mensen bij te staan op ‘cure - no pay’ basis. ‘Ook als ik erin slaag voor mensen een ton kwijtschelding te realiseren, hebben ze vaak geen geld meer over om mij te betalen.’ Hulleman acht structureel beleid onontkoombaar. ‘Restschulden zijn geen voorbijgaand fenomeen. Leuk dat de huizen in de Randstad profiteren van de aantrekkende economie, maar hoe zit het in krimpgebieden als Oost-Groningen en Limburg? In die regio’s komen de prijzen wellicht pas over een generatie weer op de oude niveaus.’Kahlua met tonic
Los van conjuncturele of regionale factoren ziet Hulleman ook een structurele weeffout in ons economisch systeem: ‘We hebben een Angelsaksische kredietcultuur gecombineerd met een Rijnlands faillissementsregime. Dat is als Kahlua met tonic mengen; beton in je maag.’ Hulleman doelt op de fiscaal gefaciliteerde ruimhartige kredietverlening, gecombineerd met de tamelijk langdurige en ingrijpende schuldsanering. ‘In Angelsaksische landen kun je, als je niet verwijtbaar gehandeld hebt, als privépersoon middels een persoonlijk faillissement in enkele maanden van je schulden afkomen. Dat moeten we in Nederland ook mogelijk maken. De Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen is nu omkleed met vernederende en vooral langdurige procedures waar schuldeisers meestal niets mee opschieten.’De banken zijn niet gebaat bij honderdduizenden gezinnen die gevangene zijn van het eigen huis en zo de woningmarkt nog jaren remmenHoe ziet de Hulleman de rol van banken? ‘Ik constateer elke keer als ik een casus laat voorkomen dat er geschikt wordt. In dat opzicht zie ik beweging, maar het zou beter zijn als de soepelheid van banken niet afhankelijk is van of er met een rechtszaak gedreigd wordt. Ik ben geen voorstander van het blindelings kwijtschelden van schulden. Mijn stichting heet niet voor niets ‘restschuld eerlijk delen’. Maar we hebben als samenleving de banken gered met belastinggeld. De filosofie was dat het overnemen van hun schulden goed voor de economie was. Dezelfde filosofie is soms ook van toepassing op huishoudens. Het kan zelfs in het belang van banken zelf zijn om daar waar het kan soepelheid te betrachten. Ook de banken zijn niet gebaat bij honderdduizenden gezinnen die gevangene zijn van het eigen huis en zo de woningmarkt nog jaren remmen.’
Hoge betalingsmoraal
Kunnen banken deze smeulende veenbrand blussen of kunnen we beter wachten tot de brand vanzelf uitdooft? Het blijkt niet zo zwart-wit te liggen, maar de visie van banken tendeert eerder naar langzaam uitdoven. Anneloes van Ulden en Edward Feitsma van de NVB zien een paradox van hoge schulden en een laag aantal wanbetalers. Zij wijzen op culturele aspecten. ‘De betalingsmoraal in Nederland is nog altijd indrukwekkend. Nederlanders zorgen ervoor dat ze alles doen om hun schulden af te betalen. Daarnaast heeft Nederland een goede sociale zekerheid. Ook structureel wordt de zwakke debt to income ratio in ons land gecompenseerd door pensioenbergen en institutionele vangnetten zoals het garantiefonds.’We hebben sinds de jaren ‘80 alleen maar groei gekend. Het kost wat tijd om de knop om te zetten bij bankenDe NVB onderkent de stijging van de schuldenproblematiek en de resulterende persoonlijke en macro-economische gevolgen: ‘We hebben sinds de jaren ‘80 alleen maar groei gekend. Het kost wat tijd om de knop om te zetten bij banken. Alle banken zijn nu bezig een restschuldbeleid te ontwikkelen. De tijd dat mensen de deur gewezen worden wanneer ze proactief aankloppen bij hun bank om een toekomstige betalingsachterstand te bespreken, moet nu toch echt tot het verleden behoren.’ Diverse banken verkleinen hun hypotheekportefeuille om de risico´s beter te spreiden. De NVB helpt mee door de website restschuldinfo.nl in de lucht te brengen. ‘Niet elke restschuld leidt ook meteen een betalingsprobleem. Onze website is vooral bedoeld voor mensen met een huis onder water maar zonder een direct betalingsprobleem. Met die website willen we vooral laten zien dat verhuizen terwijl je onder water staat, vaak goed mogelijk is. Voor mensen met concrete betalingsachterstanden is het veel beter persoonlijk contact te hebben met hun bank.’
Regulering
Banken zijn ook bezig om formules te bedenken die in een vroeg stadium betalingsproblemen opsporen. ‘Het blijft wel lastig omdat je niet precies weet wat de trigger is. Het gaat vaak pas echt pijn doen als mensen werkloos raken of in een scheiding zitten en dat kunnen onze formules uiteraard niet voorspellen.’ Een obstakel vormt het wettelijke verbod op provisies waardoor banken slechts beperkt advies mogen geven aan hun cliënten zonder er een rekening voor te sturen. Hier lijkt de politiek doorgedraafd te zijn. ‘Het is onbevredigend om cliënten een welgemeend advies te geven hoe betalingsproblemen te verhinderen en daar vervolgens een rekening voor te sturen. Ook bij serieuze betalingsproblemen mogen banken nu geen advies geven.’ Weliswaar heeft minister Dijsselbloem recentelijk bepaald dat het provisieverbod niet geldt bij deze zogeheten beheerssituaties, maar er hangt nog mist boven deze markt. ‘Het is immers nog niet duidelijk wanneer er precies sprake is van een beheerssituatie, de AFM puzzelt hier nog op,’ aldus de NVB.Waar de politiek vroeger in transparantie geloofde, wordt nu sterker ingezet op het reguleren van productenWillen de banken de veenbrand dus langzaam laten uitdoven? ‘We verwachten dat de problemen in de loop der tijd verkleinen. Aan de andere kant zie je wel een kentering in het beleid. Waar de politiek vroeger in transparantie geloofde, wordt nu sterker ingezet op het reguleren van producten. Zo zie je een stijging van standaardproducten en strengere controle op risicovolle producten. Transparantie blijkt maar beperkt te werken in markten als pensioen en hypotheken.’ Op de noodzaak voor structurele veranderingen in de aanpak van restschuld reageert de NVB terughoudend. ‘Je kunt pensioen inzetten voor restschuld, maar het is knap ingewikkeld dit goed te organiseren. Hier moeten we nog nader naar kijken.’ Ook ziet de NVB geen noodzaak de Wet schuldsanering natuurlijke personen aan te passen.
102 Bijdragen
Jos Oskam
Hebben de auteurs onlangs nog in Europa om zich heen gekeken? Ook in bijvoorbeeld Spanje, Italie, Griekenland, Cyprus om maar een paar landen te noemen?
Sorry, maar een artikel dat met een dergelijke uitspraak wordt ingeleid kan ik dus écht niet meer serieus nemen.
JackRandom
Nee hoor, dat is zeer eenvoudig. Schaf de deelname-verplichting aan pensioenregelingen af, en laat mensen de keuze om uit hun pensioenfonds te stappen, en hun ingelegde geld terug te krijgen. En dan niet alleen wat ze zelf direct aan premie betaald hebben, maar ook indirect via de werkgever aan premie betaald hebben, aangezien dit ook (uitgesteld) loon is. Gaat vaak om vele tienduizenden euro's, als je al een jaartje of tien deelneemt. Even de helft aftikken aan belasting (staat blij), de rest aflossen op je hypotheek (bank blij, eigenaar blij). Bijkomend voordeel is dat je koopkracht stijgt, want je hoeft geen pensioenpremie te betalen.
Wat zegt de jaarrekening?
Indien het door de banken aan particulieren uitgeleend geld, geheel of grotendeels door fractioneel bankieren gecreëerd geld betreft, 'geleend' van de nationale of Europese bank, kan dat deel worden kwijtgescholden, toch?
Iemand een andersluidend idee hierover?
Emmef
Wat zegt de jaarrekening?Maar doen we dit, dan is de bankensector failliet. Banken lenen geen spaardeposito's uit (http://www.standardandpoors.com/spf/upload/Ratings_US/Repeat_After_Me_8_14_13.pdf). In feite gebruiken banken alleen toekomstige geldstromen als "onderpand" om de uitgeschreven lening van de balans te halen. Die toekomstige geldstromen zijn allang weer doorverhandeld, waardoor er moeilijke claims op de banken liggen (die alleen door het terugbetalen van de schuld kunnen worden afgelost door de bank). De instellingen waar die de claims hebben, zullen ook niet zo snel weer garant staan voor onderpand wanneer wij schulden kwijtschelden.
In uiterste noodgevallen kan de bank tegen een zeer gunstige rente lenen bij de centrale bank. Maar terugbetalen aan de centrale bank wordt dan moeilijk. In feite verkeert de bank dan in dezelfde situatie als waarin zij de maatschappij heeft gestort. Alleen met een veel gunstiger rente...
Kortom: het bedrijfsmodel van een bank is al failliet en valt of staat bij vertrouwen op toekomstige geldstromen. Zelfs met geldcreatie zijn ze niet in staat te draaien, laat staan zonder.
Niels
EmmefKen je Stichting Ons Geld al?
www.onsgeld.nu
Emmef
NielsIk ben het voor een deel eens met deze stichtingen, maar:
1 - de toon is iets te populistisch
2 - ik mis een uitgewerkt transitie traject dat een totale chaos voorkomt
3 - de bewering dat banken geld creëren moet je erg goed onderbouwen (en dat kan ook) maar die onderbouwing mis ik nog
Aan de andere kant kan je ook zeggen dat zo'n stichting allicht de discussie kan bevorderen.
Vincent V.
Emmef
Dit kan gebeuren met 3 maatregelen:
(1)
Kopen van een woning vereist 20% eigen inleg, zoals normaal is in veel andere landen
(2)
Bestaande hypotheken worden ingeschaald op 70% van huidige waarde. Ingeschaald betekent dat we vanaf nu rekenen alsof de hyptoheek 70% van de originele waarde had. Van die 70% is 50% is de reële gemiddelde woningprijs over de afgelopen 4 eeuwen (woningen zijn 2x te duur) en 20% is voor het feit dat mensen voor hun huidige hyptoheek i.h.a. geen inleg hebben betaald. Die 20% geldt uiteraard niet voor mensen die wel hebben ingelegd. De effectieve ingeschaalde hypotheek ligt dan tussen 50% en 70% van huidige waarde.
(3) Afschaffen hypotheekrenteaftrek
Door (1) en (2) zullen de prijzen dalen, terwijl (2) zorgt dat het speelveld voor bestaande en nieuwe bewoners ongeveer gelijk is. Bovendien zorgt (2) dat de kans dat de schuld wordt afgelost, groter is. (3) Is belangrijk omdat we die 11 miljard per jaar niet aan de aandeelhouders van banken moeten geven, maar in de economie moeten stoppen door overheidsinvesteringen of het verminderen van belastingen.
Met deze maatregelen betalen de mensen met teveel schuld en de banken die de bubbel gestimuleerd hebben. En de rest van Nederland betaalt niet meer mee aan andermans schuld.
Emmef
EmmefEconomisch gesproken is krediet verlenen aan niet-productieve goederen slecht en moet het een zo klein mogelijk deel uitmaken van de kredietberg.
Michiel
EmmefDaar zeg je zo wat. Vind je ook dat de staat DSB, ABN en noem ze allemaal maar op niet had moeten steunen tijdens de bankencrisis?
jsmid
EmmefEmmef
jsmidjsmid
EmmefEljekar
Dan moeten de sterftetafels dus uitgebreid worden met risk management
Immers, jouw pensioen is gegarandeerd door de mogelijk vroege dood van een andere inlegger.
Het pensioen van die ander is gegarandeerd door jouw mogelijk te vroege verscheiden.
Als het pensioenvermogen ingezet kan gaan worden bij wanbetalingsrisico, dan zal dus, naast de sterftetafels, risk management van de hypotheekportefeuilles een rol moeten gaan spelen bij het vaststellen van de hoogte van de benodigde reserves.
Jasper du Point schrijft hiernaast een stuk over hoe wij ons uit de problemen op de woningmarkt proberen te rommelen; hij bepleit fundamenteel denken. Ik denk dat hierboven, ongewild wellicht, een poging ondernomen wordt om de problematieken van woningmarkt én pensioenstelsels met elkaar te verweven.
Het blijft rommelen.
Ludovikaa
Eljekartigger
LudovikaaEljekar
Ludovikaaen het huis wordt juist van de pensioenvoorziening afbetaald omdat het niet verkoopbaar is
ik doe niet ingewikkeld hoor; ik zou niet graag zien dat mijn pensioenfonds dat soort risico's liep
Ludovikaa
EljekarEmmef
Inschalen: kwijt bubbel-gerelateerde schulden (huizenmarkt) gedeeltelijk kwijt (corrigeer geleend bedrag aan de reële prijs i.p.v. marktprijs)
Modern debt Jubilee: Zorg nu dat alle uitstaande schuld (horizontaal geld) wordt afglost met giraal/chartaal (vertikaal) geld, dat door de centrale bank renteloos in omloop wordt gebracht. Dit gaat als volgt te werk. Bepaal de totale private schuld S en het totaal aan deposito's van banken bnij de centrale bank D. Geef iedere inwoner een bedrag (S - D)/inwoners maar schulden aflossen gaat voor. Je zou bijvoorbeeld een tijdelijk basisinkomen kunnen invoeren dat eerst persoonlijk "belast" wordt op private schuld.
Bij deze methode wordt schuld (met rente) ingeruild voor valuta (zonder rente). Het heeft dus nauwelijks inflatie tot gevolg, omdat het aflossen van schuld geld vernietigd (omdat het verstrekken van krediet geld creëert). Een manier om dit geld in omloop te brengen is met een basisinkomen waar eerst schulden vanaf gaan: die gaan gelijk naar de bank. Tegelijkertijd moet je banken het mandaat af te nemen om geld te creëren. Ze mogen alleen geld uitlenen dat ze hebben en dat niet balanceren met "toekomstige beloftes" op het geldmarkt casiino.
Het verschil met een klassieke jubilee is dat nu niet alleen schulden worden kwijtgescholden. Schulden worden gedeeltelijk vrijgescholden, maar iedereen profiteert evenveel. Omdat het rente aspect verdwijnt, kunnen ook dubieuze mandaten als verplichte groei van de economie en verplichte inflatie van tafel. Want die hebben geen economische grondslag, maar zijn een gevolg van het corrupte monetaire systeem waarbij private banken geld mogen creëren.
Het businessmodel van banken zal drastisch moeten veranderen. Maar een deel van de huidige "schulden" wordt nog wel terugbetaald. De banken hebben dus respijt om hun zaakjes op order te krijgen.
Het voordeel is dat er nu echt geld in omloop is, in plaats van schuld. Schuld ko
Wat zegt de jaarrekening?
EmmefAlleen niet alle mensen realiseren zich het mechanisme van geldcreatie door schuld.
CP_sME
Emmefhttp://www.ftm.nl/column/de-tweet-van-17-miljard-dollar/#comment-1338169109
Dawg
EmmefBij een 'bail in' van gezinnen houden die gezinnen eindelijk weer eens wat meer over om te besteden en dan volgen productie, inkomen en werkgelegenheid vanzelf. De overheid ziet dan haar belastinginkomsten weer toenemen en is tegelijkertijd minder kwijt aan het circus van uitkeringen en toeslagen. Door het verplichte aflossen wordt de bankensector kleiner (en dat is goed, want groei op basis van onhoudbare schulden heeft ons gebracht in de schuldencrisis waar we nu tegen aanlopen) maar solvabeler.
Het huidige beleid van schulden overeind houden via 'bail ins' lost niks op. Sterker, dat beleid vergroot het schuldenprobleem alleen maar, omdat onhoudbare schuld wordt verborgen op de balans van de centrale banken of gecollectiviseerd op kosten van de belastingbetaler.
Dat de 'bail in' gefinancierd wordt met renteloos door de centrale bank in omloop gebracht geld is cruciaal, want een schuldencrisis bestrijdt je niet door nog meer rentedragende schuld te veroorzaken. Dat de 'bail in' gefinancierd wordt met renteloos door de centrale bank in omloop gebracht geld is tegelijkertijd de achillespees van een moderne schuldvergeving. Heeft misschien iets te maken met die bankier die ooit gezegd schijnt te hebben dat het 'm niet kon verdommen wie de wetten in een land maakte , zolang hij maar het privilege had om het geld te maken.
jsmid
DawgDawg
jsmid'k Zie wel wat in dat full reserve banking. 't Idee werd onlang weer nieuw leven ingeblazen in de IMF publicatie "Chicago Revisited".
'k Zie niet zoveel in de gouden standaard of de visie van de Oostenrijkse School. We zijn in een schuldencrisis terecht gekomen door uit de hand gelopen particuliere schuld als gevolg van overkreditering door de banken. Van Nederland een nachtewakerstaat maken heeft m.i. meer te maken met het nastreven van een ideologie, dan het zoeken naar een oplossing voor de schuldencrisis.
jsmid
DawgDus banken mogen hooguit nog kredieten verstrekken voor de korte termijn (maximaal 1 jaar) en dan alleen aan bedrijven.
Dan nog rest de vraag: hoe krijg je de overheid weer terug in haar hok?
Emmef
jsmidDe financiële sector produceert niets, ze speculeert OVER de reële economie en zichzelf. De financiële sector produceert zelf ook geen reëel inkomen. Zo komt gaat het dividend van een aandeelhouder ten koste van investeringen of inkomen van werknemers. Als een aandeel van eigenaar wisselt, levert dat het bedrijf niets op.
Krediet verlenen voor in niet-productieve zaken (reeds bestaand vastgoed of bestaande aandelen) leidt tot bubbels, wie dat krediet ook verleend (lange termijn of korte termijn). Als er voor niet-productieve zaken geen krediet wordt verleend, daalt de prijs vanzelf. Niet speculeren dus.
De overheid moet niet in haar hok, ze moet juist uit haar hok om de financiële sector weer in haar hok te jagen en er dan vervolgens de wacht bij te houden (desnoods verankerd in de grondwet)
jsmid
EmmefEmmef
jsmidjsmid
EmmefEmmef
jsmidDawg
jsmidDe overheid in z'n hok? Begrijp niet dat je dat punt er steeds weer bijhaalt. De schuldencrisis is in de eerste plaats een gevolg van uit de hand gelopen particuliere schuld.
jsmid
Dawgjsmid
DawgEmmef
jsmidDe overheid heeft een belangrijke rol in een vrije markt economie (als je dat niet vindt moet je de theorie maar opzoeken en niet voor een zesje gaan maar ALLE aspecten bekijken). Haar rol is echter vertroebeld door teveel corporate invloed. Het grootbedrijf en de financiële sector bepalen het beleid (met wat kleine restjes van oud beleid) ten gunste van zichzelf en ten nadele van het MKB en het publiek.
Met andere woorden: het grootbedrijf en de financiële sector moeten politiek gezien terug in hun hok. Dan volgt de overheid vanzelf.
Dawg
jsmidEmmef
DawgEmmef
jsmidjsmid
Emmefpeter
EmmefWat is echt geld? Chiraal/chartaal geld? Bestaat er nog ander geld? Al het geld bestaat echt. Chiraal/Chartaal of anders.
Wat voor wereld leef je? Ooit wel eens met je voeten in de modder gestaan?
jsmid
peterEmmef
petergroepjes woorden uit andermans reactie. Dan kunnen we daarna wellicht
een echte discussie voeren. Begrippen als reële economie,
reëel inkomen, giraal, chartaal geld, M1, M3/M4, horizontaal geld,
verticaal geld: deze zaken zijn uitstekend uitgelegd op zowel het internet als in boeken over - tada - economie.
Ik heb je al verscheidene malen het verschil tussen door de centrale bank en door de commerciële bank gecreëerd geld uitgelegd en de mechanismen daarachter en het verschil daartussen. Ook het verschil tussen een statische analyse en een dynamische analyse van dit probleem.
Stel jezelf de volgende vraag: als banken geen geld kunnen creëren en er dus geld tegenover ieder verstrekt krediet moet staan, hoe kan het dat de totale hoeveelheid krediet groter is dan de totale hoeveelheid geld die giraal of chartaal door de centrale bank is gecreëerd?
Als jij dat aan mij kan uitleggen zonder je te baseren op "toekomstige geldstromen" dan praten we verder. Toekomstige geldstromen is leuk (maar mijns inziens zou het onwettig moeten zijn). Ik kan namelijk ook geen rente aan de bank vragen voor mijn salaris over tien jaar: ze kijken wel uit.
peter
Emmefpeter
EmmefEn waarom zou de bank jou rente moeten betalen voor je salaris over 10 jaar? Waar heb je het over? Zij betaalt pas rente als ze je geld daadwerkelijk ter beschikking heeft en dit dus ook tegen rendement kan wegzetten. En je moet over je lening wel rente betalen omdat degene die het geld verstrekt ook rente wil ontvangen en de bank het risico loopt dat jij niet kan terugbetalen.
Waar heb jij je studie gevolgd? Dit heb je dus echt niet tijdens je studie
Emmef
peterbank wel degelijk financieren. Anders krijg je de bankbalans toch niet
kloppend? "
Dat is precies mijn punt! Hoe kan het dat er meer UITSTAAND krediet is dan geld dat ooit door de centrale bank is gecreëerd? Wie financiert dan dat krediet op het moment dat het verstrekt is en waarmee?
Als al het uitstaande krediet 100% gefinancierd zou zijn, dan zou de hoeveelheid krediet nooit groter kunnen zijn dan M1 (en M3 is way bigger).
"Zij (de bank) betaalt pas rente als ze je geld daadwerkelijk ter beschikking heeft en dit dus ook tegen rendement kan wegzetten."
De vraag is dus: waarom mag de financiële sector geld creëren en krediet verstrekken zonder volledig onderpand of met onderpand uit de toekomst en wij niet?
peter
EmmefHoe kan het dat er meer krediet uitstaat dan M1? Dan lijkt mij dat je denkt dat funding alleen bestaat uit geld wat valt onder M1. Maar er is ook gewoon funding geld wat niet valt onder de definitie van M1. Waarom neem je alleen geld mee wat valt onder M1? Banken hebben toch ook geld wat niet valt onder M1?
Verder stel je dat de financiele sector geld creert en kredieten verstrekt zonder volledig onderpand. Even afgezien van het salariskrediet werkt zij alleen maar met onderpand. Kritiek van de ondernemers is juist dat zij teveel onderpand eisen! Als je binnen de financiele markten vraagt wat de nieuwe trend is sinds de crisis dan zal iedereen stellen dat het COLLATERAL MANAGEMENT is. Dat komt omdat er in het verleden een te rooskleurige inschatting is gemaakt tov van de terugbetalingscapaciteit m
Emmef
peter(1) Ik krijg een lening van een bedrag X van bank A toegekend.
(2) Er is er een probabiliteit P1 dat ik dat geld aan bank A terugbetaal, waarbij P1 < 1.
(3) Als ik mijn lening gebruik, dan zal bank A een bedrag X van de balans halen en aan bank B overboeken. De kans dat dit gebeurt is 100%, want bank B zal een "waarschijnlijke" overboeking niet accepteren als betaling.
(4) Om de balans op nul te krijgen, moet de bank A een bedrag X financieren.
(5) De probabiliteit van die financiering moet 1 zijn, want een balans die op nul staat op basis van waarschijnlijkheden zou ik afkeuren.
(6) De enige manier om een probabiliteit van 1 in je financiering te hebben, is door het geld reeds te bezitten in een buffer/deposito of door het al reeds ergens anders geleend te hebben.
(7) Stel: bank A bezat het geld al in een deposito/buffer: deze slinkt met X en de balans groeit met X. Zaak afgedaan.
(8) Stel: bank A heeft het bedrag al bij bank C geleend. Hier treedt recursie op (we gaan weer naar stap 1, maar nu met bank A -> bank C en ik -> bank A.
(9) Stel: de bank heeft het bedrag nog niet geleend. In dat geval creëert ze geld uit het niets en dat is verboden.
(10) Ik betaal mijn lening terug. De bank kan nu het deposito of de buffer weer aanvullen of een lening terugbetalen.
(11) De recursie kan niet oneindig lang doorgaan. Een krediet is uiteindelijk altijd gefinancierd door een deposito/buffer. Ergens in de keten is een bank die het geld in een deposito/buffer had.
(12) Het bedrag X dat aan bank B is overgemaakt, is uiteindelijk in mindering gebracht op het deposito van de bank R .
(13) Ik ben de actor die moet zorgen dat bank R via bank A het bedrag terugkrijgt. P1 heeft niets te maken met het feit dat de bank het bedrag voor 100% heeft moeten financieren: het is slechts van belang voor de rentebepaling.
(14) Het bed
peter
EmmefBeetje flauw om nu in 1 keer de definitie geldcreatie uit het niks te gaan koppelen aan de CASINO cashflows, terwijl ik stel dat de toekomstige cashlfows te rooskleurig zijn ingeschat en je goed moet kijken naar je risicobeleid. Desondanks is het geen geldcreatie uit het niks omdat er tegenover elke schuld een verplichting bestaat.
Bovendien kan je ook nog vraagtekens zetten of dit risicobeleid wel zo slecht is geweest en deze crisis kan toewijzen aan het leengedrag van bedrijven en consumenten.
De crisis is in mijn ogen ontstaan doordat de grote financiele partijen teveel belegden in complexe producten die in de kern gericht waren op risicospreiding en met veel te veel leverage waren gefinancierd. Het begon in de USA en toen gingen alle geldmarktlijnen tussen de banken op slot. Niemand wist wie welke risico's had, en er ontstond gelijk een herfinancieringsprobleem. . Dit duurde zo lang dat er geen ontkomen aan was dat bedrijven en consumenten erin mee werden getrokken. Ondanks dat sommigen misschien teveel leenden waren zij ook in de problemen gekomen als er minder was uitgeleend. Het is niet voor niks dat goed draaiende bedrijven moeilijk aan krediet kunnen komen. Zo maak je van een goed draaiend bedrijf vanzelf een slecht bedrijf.
Emmef
peterZolang jij een belofte met probabiliteit < 1 beleid tegenover een 100% zekere overboeking op de balans zet en dat normaal vindt, worden we het niet met elkaar eens.
Banken en bepaalde financiële instellingen mogen dat, andere personen of bedrijven niet. Maar die banken zijn ook gewoon bedrijven met aandeelhouders. Dan moet je óf alle bedrijven die mogelijkheid geven (wordt waarschijnlijk een zooitje) óf geen.
Ik zou jou graag een tientje uitlenen. Dan geef ik het niet, maar dan mag jij dat contract met die verplichting meenemen en proberen dat te slijten aan de groenteboer. Ik wens je veel succes.
peter
EmmefDat je het moet financieren betekent niet dat je alles liquide moet aanhouden. Daar hebben bepaalde economen verschillende gedachten over. Waar jij het over hebt is gewoon een bekende gedachte. En ik zie daar veel meer nadelen in dan voordelen. Misschien een idee dat jij ons even gaat vertellen hoe we van de huidige situatie gaan omschakelen naar jouw systeem en er ook bij gaat vertellen wat de vereisten en nadelen zijn.
Mogen de mensen dan hun vinger opsteken wie daar voorstander van is!
Zo ken ik ook mensen die roepen dat banken alles 1 op 1 moeten funden maar tegelijkertijd roepen dat de rente op vrij opneembaar spaargeld veel te laag is. Ja, iedereen wil leven in een sprookjeswereld.
Emmef
peterDawg
peterEmmef
Dawgpeter
Emmefpeter
DawgJe geeft een voorbeeld waarin jij geld leent maar het vervolgens op je rekening laat staan. Snap je dan niet dat je in dat voorbeeld je eigen lening financiert? Wat gebeurt er dan op het moment dat jij dat geld gaat overboeken? Dan loopt het rekeningcourant saldo aan de creditsaldo leeg, je rekening bij DNB loopt leeg (de kas) en de post debiteuren blijft maar staan. Wedden dat jij je creditzijde op orde moet brengen? Hoe? Door financiering aan te trekken voor je debiteurenpost (dus nieuw spaargeld, rc saldo etc)
Dawg
peterpeter
DawgIn je voorbeeld gebeurt er niks in de kas van ING als je binnen deze bank geld overboekt. Je verschuift gewoon de financiering van de schuld van jezelf naar de andere rekeninghouder.
Dawg
peterpeter
DawgDawg
peterpeter
DawgJe beweert de hele tijd dat het niet hoeft te worden gefinancierd, en nu is er in 1 keer sprake van automatische financiering. Ja en? Wat is dan het verschil tussen gewoon financieren en automatisch financieren?
Dawg
peterDit stukje tekst van jou hand triggerde mijn eerste reactie, met name de opmerking over 'het kloppend krijgen' van de balans. Nogmaals: als een bank een lening verstrekt ontstaat gelijktijdig een tegoed. De balans blijf daarbij in evenwicht en er hoeft verder niets gefinancierd te worden. Misschien bedoel je dat ook, maar dan druk je je een beetje slordig uit.
Peter
DawgDawg
Peterpeter
DawgDawg
peterWeer mis. Die 15.000 is geen echt geld. Het is een claim op echt geld (base money). Daarom ben je wettelijk gezien ook geen eigenaar van het geld wat op je rekening staat. Je bent een crediteur, een unsecured creditor nog wel. Dat een giraal tegoed geen echt geld is zie je pas goed als het vertrouwen in een bank afbrokkelt en zich bank runs gaan voordoen. Een bank is gewoon een short seller van geld. Als je dat doorheb dan begrijp je het opeens allemaal wel.
peter
DawgOp het moment dat de bank niet meer aan haar liquiditeitsverplichtingen kan voldoen zal dit betekenen dat ook haar schulden moeten worden verkocht. De opbrengst is voor haar crediteuren. Haar crediteuren lopen echter wel het risico dat de waarde-uitkering lager is dan de nominale hoofdsom van haar vordering. Desondanks blijft het echt geld met mogelijke waardedaling. Geld is niks anders dan een ruilmiddel. En als je niet gelijk oversteekt loop je het risico dat de ander niet kan terugbetalen.
Zelfs zonder het fenomeen bankrun (als je bezitttingen en verplichtingen qua looptijden matched) loop je kredietrisico en bestaat de kans dat je het geld niet terugkrijgt. Dan zou jij dus ook stellen dat er geen sprake is van ECHT geld. In jouw definitie van ECHT geld mag geen risico bestaan. Dat betekent een systeem waarbij altijd een Delivery versus Payment moet worden toegepast. Dat probleem hadden we nou net in een ver verleden opgelost.
Dawg
peterNee, het is wat het is, nl. een (direct opeisbare) vordering op de bank luidend in het enige wettelijk erkende betaalmiddel: het door de centrale bank in omloop gebrachte geld. Onder normale omstandigheden zal het publiek geen onderscheid maken tussen het chartale geld en het girale tegoed. Sterker nog, het publiek zal dan vanwege het girale betalingsgemak een voorkeur vertonen voor het girale tegoed. Zodra het vertrouwen in een bank echter door de pomp gaat, treedt het verschil tussen het geld en het girale tegoed aan het daglicht.
"Dat betekent een systeem waarbij altijd een Delivery versus Payment moet worden toegepast."
Nee, dat hoeft niet. Bij full reserve banking wordt bijvoorbeeld een strict onderscheid gemaakt tussen tegoeden die bestemd zijn om betalingen mee te verrichten en spaartegoeden. Voor de betaalrekeningen geldt voor de banken een liquiditeitspercentage van 100%. Op die rekeningen maakt de bank dus alleen maar kosten. De rekeninghouder zal voor het aanhouden van zo'n tegoed dan ook eerder een vergoeding aan de bank moeten betalen dan er rente op krijgen. De risico's op dit soort rekeningen is echter nagenoeg nihil.
Spaartegoeden zijn rentedragend, maar de tegoeden worden doorgeleend en zijn daardoor risicodragend.
peter
DawgGeen rente meer voor vrij opneembaar geld en spaargeld bestaat niet meer. Die definitie is niet meer terecht. Je wordt dan gewoon investeerder waarbij je je geld voor lange tijd beschikbaar stelt. Je draagt het volledige kredietrisico.
Dat betekent dat we een systeem hebben waarin een groot gedeelte van geld in het circuit helemaal niks zit te doen (risico mag er namelijk niet zijn) en een systeem van veel kleinere omvang met geld wat tegen lange deposito's moet worden weggezet Waarschijnlijk moeten banken vanuit zorgplicht klanten ontraden om te sparen ;-)
Enig idee wat de gevolgen hiervan zijn? En dat om probleem van die enkele bankrun te ondervangen? Ik hoop toch echt niet dat jezelf hier voorstander van bent!
Dawg
peterKlanten kunnen ook besluiten hun geld op een rentedragende spaarrekening te zetten. Omdat de bank dat geld weer uitleent is het voor de afgesproken termijn niet opvraagbaar. Gedurende die termijn loopt de spaarder een kredietrisico. Niks nieuws onder de zon, dat risico loopt ie nu ook. Als het niet zo was hadden we geen depositogarantiestelsel.
De voordelen van FR-banking gaan heel wat verder dan alleen beperking van het risico op bankruns. Zie bijvoorbeeld het al eerder genoemde IMF rapport 'Chicago Plan Revisited.
https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2012/wp12202.pdf
peter
DawgBovendien is de term spaargeld in jouw systeem een misleidende definitie. Je bent helemaal geen spaarder, maar iemand die gewoon investeert met de volle kredietrisico en je moet wegzetten tegen looptijden die ook gelden voor financieringen. Dan heb ik het dus niet over een deposito met een looptijd van een jaar, maar over veel langere looptijden.
Gevolg is dat de burger dus helemaal niet daar zijn geld gaat neerzetten omdat hij dat risico niet wil lopen of dat jij hem stimuleert om zeer grote risico's te nemen. Net daar waar jij juist het risico wilt ontnemen! Jij verschuift liquiditeitsrisico naar kredietrisico tenzij je akkoord gaat met geen rentevergoeding. En neem maar van mij aan dat het merendeel dat helemaal niet wil, en echt genoegen neemt met de huidige situatie ondanks het geklaag wat ze nu doen.
Als je pleit voor full reserve banking dan moet je het echte verhaal vertellen en niet zo als de meesten doen dat het risico van de bankrun wordt meegenomen. Zeker niet met het huidige depositogarantiestelsel. En bovendien kan je dit ook allang op andere manieren voorkomen. Met 20 miljoen op de rekening kan je ook beleggen in veilige havens als je niet het risico wilt lopen.
En hoe vindt de transitie plaats in dit systeem? Want daar zitten ook nogal wat gevolgen aan. Want wie gaat die rekening betalen?
Dawg
peterOnder een systeem van full reserve banking lopen spaarders veel en veel minder risico dan in het huidige systeem. Bij full reserve banking is het aanbod van vermogen beperkt tot wat bedrijven en gezinnen besparen. Een groeiende kredietvraag leidt daardoor veel eerder tot hogere rentestanden die een rem zetten op overkreditering, de bijbehorende speculatieve prijsstijgingen en de onvermijdelijke systeemcrises en financiele repressie die daar dan weer een gevolg van zijn.
Onder full reserve banking heeft de staat het monopolie op het in omloop brengen van geld. Een stap in de transitie zou kunnen zijn dat de staat de banken van geld voorziet waarmee ze de betaaltegoeden van rekeninghouders voor 100% kan dekken. Dat geld krijgen de banken in ruil voor schatkistpapier dat ze op hun balans hebben. Komen we ook eindelijk eens van die staatsschuld af zonder dat de geldhoeveelheid verdwijnt.
peter
DawgDawg
peterDat gezinnen en bedrijven geld scheppen is nieuw voor me.
peter
DawgDawg
peterJe lijkt zo opgesloten te zitten in het paradigma van fractioneel bankieren dat je totaal niet bevat dat de essentie van full reserve banking een stricte scheiding inhoudt tussen geldschepping en kredietverlening. Bij full reserve banking verliezen banken het privilige op geprivatiseerde geldschepping, maar blijven ze krediet verlenen.
peter
Dawgpeter
peterFull reserve bankieren: Autoverkoper verkoopt auto aan koper, onder de voorwaarde dat hij het op deposito zet met de voorwaarde dat de looptijd net zolang is als die van de lening.
Gewoon geldschepping. En een systeem wat de autoverkoper niet wil. Leg jij maar uit dat hij meer kredietrisico loopt als hij het vrij opneembaar op de rekening heeft staan ipv op een langlopende deposito.
Dawg
peterWaarom? Iedere autoverkoper kan dat geld net zo goed op z'n betaalrekening laten overschrijven? Of het desnoods cash opnemen. Bij full reserve banking lukt dat moeiteloos vanwege die 100% dekking, bij fractioneel bankieren breekt in zo'n geval de pleuris uit.
Als iedereen z'n geld liever niet lang en risicodragend vast wil zetten, maar liever liquide blijft krijgt de bank op den duur natuurlijk wel problemen met de funding van het krediet aan de autokopers. Dat kunnen ze dan alleen maar tegengaan door spaarders meer rente te bieden. En zo kom ik op een van mijn grotere bezwaren tegen fractioneel bankieren: het komt neer op manipulatie van de rentevoeten die leidt tot terugkerende schuldencrises die het gevolg zijn van overcreditering. Je hoeft alleen maar naar de Nederlandse huizenmarkt te kijken om te zien wat ik daarmee bedoel. Daar werd in de tien jaren voorafgaande aan 2007 gemiddeld zo'n 40 miljard per jaar aan door de banken uit het niets getoverd schuld/geld in de prijzen van koopwoningen gepompt. Nominale huizenprijzen stegen met 250% en de hypotheekschuld steeg van minder dan 200 naar meer dan 600 miljard euro. Dankzij een mooie zelfversterkende loop van ruimere schuld/geldcreatie en onderpand dat steeds meer waard werd. Overwaarde werd het zelfs liefkozend genoemd.
peter
DawgEchter kan jij helemaal geen garanties afgeven die je nu doet. Nogmaals, spaarders willen dat systeem van jou helemaal niet. Ja, ze willen geen bankruns, maar 0% rente al helemaal niet. Die offer willen ze niet maken! Wa
Dawg
peterJe draait wat zaakje om. Er moet eerst vraag naar krediet zijn. Om die vraag te beantwoorden moet de bank geld van buiten aantrekken, want het zelf uit het niets scheppen is er niet mee bij. Dus gaan de rentes omhoog. Bij full reserve banking zijn speculatieve bubbles evenmin uit te sluiten, maar het risico er op en de omvang ervan zullen veel kleiner zijn omdat de rentes corrigerend werken.
peter
Dawgpeter
DawgDawg
peterNee, banken doen in essentie hetzelfde als die oude goudsmeden die 5.000 gouden munten in hun kluis hadden er er 50.000 uitleenden via papiergoud. In zo'n systeem schept iedere lening z'n eigen financiering, want niemand neemt vanwege het betaalgemak z'n krediet chartaal op. Vandaar dat op dit moment 95 procent van de maatschappelijke geldhoeveelheid uit giraal geld bestaat en slechts 5% uit wettelijk betaalmiddel.
*'De vraag naar krediet is bij beide systemen hetzelfde. '
Nee, bij full reserve banking is het aanbod van geld minder elastisch, waardoor een grotere kredietvraag tot hogere rentes leidt. (zie het eerste beste 4Havo economieboek)
*Bij full reserve bankieren financier je het met niet vrij opneembaar geld. In beide gevallen is gewoon sprake van geldschepping. (zie het eerste beste 4Havo economieboek)
* "Jullie doen net alsof er bij fractioneel reserve bankieren maar op los wordt uitgeleend zonder ook maar naar de risico's te kijken."
Eigenlijk te grappig voor verder commentaar.
"Met als enige reden om de mogelijke gevolgen van een bankrun te voorkomen die tot op heden amper tot problemen heeft geleid.'
Het voorkomen van bankruns is een ondergeschikt voordeel van full reserve banking. Verdiep je eerst eens in de materie voordat je je er over uitspreekt in sterke worden.
peter
Dawg" in zo'n systeem schept iedere lening zijn eigen financiering"
Maar niet iedere lening wordt geschept! Risicobeleid. Of je nu lang of korte financiering er tegenover zet, het gaat om RISICOBELEID. Door alleen schulden lang te willen financieren stel je in principe dat het RISICOBELEID faalt en dat daarom LANGE FINANCIERINGEN MET ALLE KREDIETRISICO VOOR DE SPAARDERS als vervanging van het RISICOBELEID voor banken moet komen. De spaarder wordt investeerder. En voor die spaarder is het alternatief als hij dat risico niet wil lopen dat hij dus GEEN RENTE meer krijgt met als tegenprestatie geen risico van de bankrun.
En kom even niet aan met boeken van HAVO 4 om te bewijzen dat er geen geldschepping is. Ik hoop toch dat je dit met eigen woorden kan vertellen? Weerleg mijn eerdere uitleg. Er vindt gewoon geldschepping plaats doordat iemand zijn vordering niet gelijk opeist. Het merendeel van de mensen die nu vrij opneembaar geld TEGEN SPAARRENTE wegzet overstapt naar de markt van full reserve bankieren waarbij alleen een rentevergoeding mag worden uitgekeerd, is er gewoon geldschepping vanuit het NIKS met als enige verschil de looptijd van de vordering.
Tevens wil jij de rente maar gaan koppelen aan VRAAG en AANBOD, terwijl dat JUIST een systeem is die helemaal geen reeele inschatting maakt van Kredietrisico's. Je maakt er een soort aandelenmarkt van. Het is maar wat de gek ervoor geeft. Helemaal geen risico opslagen gekoppeld aan ratio's die juist een veel betere kredietrisico weergave geven.
We stoppen er maar mee, jij wilt alleen maar lezen wat je wilt lezen. Je zou bijna denken dat je Ad Broere zelf bent ;-)
peter
peterpeter
peterjsmid
EmmefDat alles conform de leer van de Oostenrijkse school?
ik ben er waarschijnlijk als enigste daar een voorstander van.
Emmef
jsmidOp deze manier is de economie flexibel, maar voorkom je inflatie. Want reële inflatie is NIET goed voor de economie (op deze zin komen waarschijnlijk reacties).
jsmid
Emmefjsmid
EmmefJohn_Rambo
Dawg
John_RamboEmmef
John_RamboWe kunnen veel beter eerst de private schulden en bubbels afbouwen, zodat er daarna veel meer besteedbaar inkomen is waar de overheid vervolgens op enigerlei wijze de staatsschuld mee kan afbetalen. Maar wel in die volgorde.
John_Rambo
Emmef€ 55.156 schuld per werkzame inwoner. Gaat wel lekker zo.
http://www.destaatsschuldmeter.nl/
Emmef
John_RamboJohn_Rambo
EmmefDaarom is het ook zo belangrijk dat we weer gaan lenen, huizen kopen en dergelijke. Fractioneel bankieren. Oneindig geld scheppen uit het niets.
jsmid
looxcie
Ook huurders zullen voordeel hebben, want de woningcorporaties dienen ook met lagere rentes te maken krijgen.
Uiteraard is dit nog steeds een schijnoplossing, want zo als hier al zo vaak gesteld is, het geld voor de hypotheken is uit het niets gekreëerd en zou er dus helemaal geen rente over mogen worden berekend. Maar dat heeft Emmef al zeer gedetailleerd hier besproken.
Waar blijft die politieke leider die eens met de vuist op tafel durft te slaan???
CP_sME
looxciehttp://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/3637824/2014/04/18/Hollande-verbindt-politieke-lot-aan-lagere-werkloosheid.dhtml
President François Hollande dekt zich alvast in, indien de 3e SpinozaGolf niet het script van het KlaverenTeam volgt. Het script van KlaverenTeam is gebaseerd op het SCHULD=HooP-principe, waarin private partijen naar eigen goeddunken 'virtueel geld' mogen witwassen in de 'echte' economie. Natuurlijk wel volgens strikte (Basel) normen die zelfs voor hooggeleerden economen niet inzichtelijk zijn.
http://www.bankofcanada.ca/wp-content/uploads/2012/01/fsr-0609-crawford.pdf
Bas Jacobs: "Daar valt van alles over te zeggen".
http://www.economie.nl/weblog/piketty%E2%80%99s-race-tussen-arbeid-en-kapitaal-%E2%80%93-ii
Wat dan ook gebeurd!
R10: "Het optuigen van de 'bankenunie' is om tijd te winnen, zodat netwerk 'WitteGejT' nog snel hun kapitaal veilig kan stellen.
Pietje
(zie filmpje onderaan). Volgens dezelfde formule kan dit geld, wat schulden zijn geworden, ook weer in het niets verdwijnen; met fiat geld is dit uiteindelijk niet meer dan een boekhoudkundige handeling. Ik denk nl. dat de meesten van ons het er wel over eens zijn dat banken niet handelen in het algemeen belang, maar
in het eigen belang, en dat ze er een potje van hebben gemaakt. Daarom moet het privilege (wat uiteindelijk is gegeven door de NL overheid) om geld te creëren teruggenomen worden en moeten de banken genationaliseerd worden.
Dan nu de oplossing voor het vraagstuk v/d te hoge schulden. Met de banken genationaliseerd en de meeste huurwoningen in de sociale sector zijn de meeste huizen eigenlijk in handen v/d overheid, dus in
feite van ons allemaal. Mijn voorstel is daarom om alle huizen waarop nu nog een hypotheek rust onvoorwaardelijk aan de hypotheeknemers te geven (= geen hypotheek meer, vol eigendom). Alle huizen waarop geen hypotheek meer rust zijn natuurlijk al
per definitie in handen van de eigenaar. Ten tweede stel ik voor dat alle huizen die door huurders in de sociale sector worden gehuurd ook onvoorwaardelijk aan dezen worden gegeven; voor de duidelijkheid, de huurders zijn dan geen huurder meer, maar eigenaar. Alle huizen die in de vrije sector worden verhuurd
door de eigenaar, maar waar een hypotheek op rust, vallen ook toe aan degene die het huis huurt. Ik begrijp dat er wat scheve gezichten zullen zijn, maar verreweg de meeste mensen zullen in dit scenario er zeer op vooruit gaan. Huisjesmelkers kunnen evt. gecompenseerd worden. Er zal ongetwijfeld flink wat ge”finetuned” moeten worden aan dit idee. Uitzonderingen zijn waarschijnlijk woonruimten zoals studentenkamers en bejaardenhuizen, waar een bepaalde
doorstroom is. Mensen die op de een of andere manier buiten de boot vallen kunnen worden gecompenseerd.
Me
Pietje
Pietje“The Matrix is everywhere. It is all around us. Even now, in this very room. You can see it when you look out your window or when you turn on your television. You can feel it when you go to work... when you go to church... when you pay your taxes. It is the world that has been pulled over your eyes to blind you from the truth. “
Neo: “What truth?”
Morpheus: “That you are a slave, Neo. Like everyone else you were born into bondage. Into a prison that you cannot taste or see or touch. A prison for your mind.” The matrix
"Het is moeilijk mensen te bevrijden van de ketenen die ze zo bewonderen." Voltaire
"Human race, get off your knees." David Icke
Wat zijn we toch goede slaven......ze zullen blij zijn!
boer-breekt klomp